 |
|
|||||
 |   |  |  | |||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
  |
 |
|||||||
|
|||||||
|
|||||||
| Türkiye’de azalan gelir sonucu oluşan iç talep yetersizliği uzun süredir kira artış oranlarında yansıyor. Aylık yüzde 1.9 seviyesindeki kira artışı, yıllık yüzde 20-25 arası bir kira artışı anlamına geliyor. Endeks içinde yaklaşık yüzde 25 ağırlığa sahip olan konut sektöründeki bu düşük fiyat artışı devam ettiği sürece, TÜFE’deki artış sınırlı kalmaya devam edecektir. GIDA VE TARIM FİYATLARI ETKİLİ Son dönemlerde beklenenden hızlı düşen gıda ve tarım fiyatları da, hem TÜFE hem de TEFE’ye olumlu etkide bulunmaktadır. Bunun nedeni, gıda sektörünün TÜFE içinde yaklaşık yüzde 30 paya, tarım sektörünün ise TEFE içinde yaklaşık yüzde 22 paya sahip olmasıdır. Mevsimsel olarak Mayıs ayında artış eğiliminde olan tarım fiyatları bu yıl yüzde 4.1 düşüş göstermiştir. Bunun üzerine, Haziran ayında son yılların ortalamalarını da aşarak yüzde 5.9’luk bir düşüş daha gerçekleşmiştir. Bunun anlamı, yılın ikinci çeyreğinde tarımsal üretimde ciddi bir artış olduğu ve bunun büyüme rakamlarına olumlu olarak yansıyacağıdır. DÖVİZ İKAMESİ ARTIYOR Maliyet enflasyonunu yansıtan ve çekirdek enflasyon olarak adlandırılan özel imalat sanayi TEFE artışı yüzde 2.8 olarak açıklandı. Geçtiğimiz aylarda yüzde 1-1.5 aralığında olan çekirdek enflasyondaki bu artış, aylık enflasyonun artma eğilimine işaret ediyor. Çekirdek enflasyonu belirleyen iki önemli faktör, kamu sektörü fiyat artışları ile döviz kuru artışlarıdır. Kamu fiyat artışlarının bundan sonra hiç bekletilmeden yapılacağı son niyet mektubunda belirtilmektedir. Haziran ayında yüzde 5 .2 artan kamu fiyatları bu niyetin uygulamaya hemen konduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, kamu fiyat artışlarının çekirdek enflasyon üzerindeki baskısı bundan sonra daha fazla olacaktır. Döviz kurlarındaki artış ise ortada. Son iki ayda ABD doları yüzde 20’nin üzerinde artmasına rağmen, çekirdek enflasyonun artışı yüzde 4.5 düzeyinde kalmıştır. Kurdaki artışın kalıcı olup olmayacağı konusundaki belirsizlik fiyat ayarlamalarını geciktirebilir, fakat önümüzdeki aylarda bu ayarlama mutlaka yapılacaktır. Kurdaki artış sadece spekülatif değildir. TL’den dövize geçiş, yani döviz ikamesi artmaktadır. Uygulanan ekonomik programın bu yıl için beklentisi, bunun tam zıddı, ters döviz ikamesi yaşanmasıdır. Programın temel varsayımlarından birisi şu anda işlememektedir. Bir başka ifade ile, enflasyonu düşürmek için gerekli olan önemli bir koşul gerçekleşmemektedir. Aksine, artma eğiliminde olan döviz ikamesi enflasyonun tekrar yükselme riskini ortaya çıkarmıştır. Döviz ikamesi TL talebinin düşmesi demektir, talep edilmeyen birşeyin değeri düşer. Değeri düşen para ise, enflasyon yaşanıyor demektir. Döviz ikamesini ölçmek için kullanılan bir gösterge M2Y ve M2 para tanımlarının birbirine oranıdır. M2 dolaşımdaki TL ile tüm TL mevduatların toplamını göstermektedir. M2Y ise M2 ile döviz tevdiat hesaplarının (DTH) toplamına eşittir. (M2Y/M2) oranının artması DTH artışı ve / ya da TL mevduat azalışı anlamına gelir. Bunu, döviz ikamesinin artışı şeklinde yorumluyoruz. Aşağıdaki grafikde (M2Y/M2) oranı ile yıllık TEFE rakamlarının Haziran ortasına kadar olan aylık seyri izlenebilir. |
||||||
 | ||||||
|
Döviz ikamesindeki artış ile TEFE arasındaki korelasyon net bir şekilde izlenmektedir. Bu iki veri arasındaki nedensellik, (M2Y/M2)’den TEFE’ye doğrudur. Görüldüğü gibi Ekim 2001’den bu yana azalan döviz ikamesi Mayıs 2002 ile beraber artma eğilimine girmiştir. Ters döviz ikamesi yaşanırken enflasyonda sert bir düşüş yaşanmıştır. Mayıs ayı ile artışa geçen döviz ikamesi Haziran ayında enflasyonun düşüş hızını azaltmıştır. Döviz ikamesinin devam etmesi durumunda enflasyonun tekrar yükselme eğilimine girmesi kaçınılmazdır. ENFLASYON DİNAMİKLERİ Sonuç olarak, Türkiye’de enflasyonu arttırıcı önemli bir dinamik tekrar harekete geçmiştir. Fakat, bu gelişme enflasyon hedefinin tutmayacağı anlamına gelmemektedir. Yılın ilk yarısında beklenenden hızlı düşen enflasyon, yılın ikinci yarısı için avans vermektedir. Bundan sonra aylık enflasyon artma eğiliminde dahi olsa, yıllık yüzde 35’lik TÜFE enflasyon hedefi tutturulabilir. Yaşadığımız belirsizliğin devam etmesi, enflasyonun kontrolünü daha güçleştirir. Bugünlerde enflasyon hedeflemesine geçmeyi planlayan merkez bankası, bu planı bir kez daha bilinmeyen bir tarihe erteliyor olmalı. | ||||||
| |
|||
 Bankaların kara tahtaları siliniyor |
|||
| |
|||
 |
|
 |
|||||||||||||||
   |
|||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Ana Sayfa | Güncel | Dünya | Ekonomi | Sağlık | Yaşam | Teknoloji | Kültür & Sanat | Spor | Hava Durumu | Haber Özetleri | Arama | NTVMSNBC Hakkında | Yardım | Spor Yardım | Tüm Haberler | Araçlar | NTVMSNBC Reklam Seçenekleri | Hukuki Şartlar & Gizlilik Hakları |
|||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
Erhan Aslanoğlu: Türkiye - Brezilya
