| | | | Bu dönemde üç negatif büyüme yılı vardır: 1994,1999,2001. Düşük büyüme dönemi ile birlikte, istihdam artışı ortalaması da yüzde 1.5 ile çok düşüktür. Dönem büyüme ortalaması ile istihdam artış ortalaması farkı, “iş yaratmada gereken asgari büyüme oranı”nı verir. Yani yüzde 3,5 ile yüzde 1,5’un farkı olan yüzde 2, yeni istihdam yaratmak için geçilmesi gereken asgari büyüme eşiğidir. Türkiye, aynı istihdamla yüzde 2 büyümeyi gerçekleştirmekte, ancak sonrasında, yani yüzde 2 büyümeyi geçtikten sonra istihdam yaratabilmektedir.
Oysa bu eşik gelişmiş Batı ülkelerinde yüzde 1-1.5 aralığındadır.
YÜZDE 6 BÜYÜME İHTİYACI
İstihdam artışı, yüzde 2 büyüme eşiğinin ardından gerçekleşiyorsa, örneğin Türkiye önümüzdeki yıllarda ortalama yüzde 6 büyümeyi yakalayabilirse, istihdamda yıllık ortalama yüzde 4 artış sağlayacak demektir. Ne var ki, bir yandan da işgücü ordusu sürekli artmakta ve çalışabilir nüfusta ve işgücüne katılma oranındaki yıllık artış da yüzde 3,5’a ulaşmaktadır. Dolayısıyla yıllık yüzde 6 büyüme, ancak işgücü ordusuna yeni katılanları emebilecek, işsizlik oranında sadece yüzde yarım azalmaya imkan verecektir.
2000’deki açık işsiz nüfusu 1.4 milyon iken 2003’te 2.6 milyona çıkan ve yüzde 10,5’luk işsizlik oranına ulaşan Türkiye’nin, bu 1 numaralı sorununu aşabilmesi için çok istikrarlı ve devamlı bir büyümeye ihtiyacı olduğu açık. Ama nasıl?
Öte yandan biliyoruz ki, 1990’ların başından itibaren Türkiye’de büyüme, daha çok dış kaynaklarla beslenen bir özellik kazanmış durumda. Dışarıdan kaynak girişi olduğu sürece ekonomi büyümekte, bu kaynak girişi durduğu ya da tersine döndüğü durumlarda ekonomi krize girmekte küçülmektedir. Nitekim, son iki yılın büyümesinin ilkinde 6.4 milyar dolarlık IMF kredisinin, ikinci yılda da 5.2 milyar dolarlık esrarengiz kayıt dışı sermaye girişinin büyüme çarkını döndürdüğünü görmekteyiz. Bu dış kaynak girişi, 2004 ve izleyen yıllarda nereden , nasıl gerçekleşecek, bu olmayınca büyüme nasıl devam edecektir?
Öte yandan yatırımların düşük seyrettiği ve milli gelir içindeki payının 1998’dea yüzde 26 iken 2003’te yüzde 19’a gerilediği görülüyor. Verimlilik artışı sağlayıcı makine-teçhizat yatırımının ağırlık taşıdığı bu yatırım harcamaları da beklenen istihdam artışı bir yana, istihdam azalışına yol açmış görünüyor.
Özetlemek gerekirse, yüzde 10.5’luk işsizlik oranı ile istihdam sorunu gündemin ilk sırasına taşınmış Türkiye’nin sürekli, istikrarlı büyümeye ihtiyacı var ve yıllık yüzde 6 büyüme ancak işsizlikte yüzde yarımlık bir azalmayı getirdiğine göre, düzenli olarak büyümesi yüzde 6-7’lerden aşağı düşmeyen bir tempo ile işsizliğin daha fazla artmasını önlemek mümkün olacak. Ama, Türkiye’nin dış kaynak girişine bağımlı bu büyüme modeli, istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyümeyi hiç mi hiç vaat etmemekte, tersine yeni küçülme belirtileri ile istikrarsızlık sinyalleri göndermekte, işsizliğin Türkiye gündeminin ilk sırasından inmeyeceğini ilan etmektedir. | |
Mustafa Sönmez: Bu "büyüme" sürdürülebilir mi ?
Bankaların kara tahtaları siliniyor
