 |
|
|||||
 |   |  |  | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
  |
  Tekel'de tekliflere bakış olumsuz TEKEL'de teklifler tahminin altında |
|||
|
|||
 |
|||||||
|
|||||||
|
|||||||
|
Eksperlere göre, uluslararası sigara şirketleri, pazar payı son 3 yılda yüzde 70’lerden 55’e düşen Tekel’in hiç bir yatırım yapmamasından yararlanıyor ve satın almak yerine onun pazardan silinmesini hedefliyor. Tekel’in sigara fabrikalarına verilen 1 milyar 150 milyar dolarlık fiyat sert tepki görmesine karşın, uygulanan politikalar nedeniyle bu fiyatın “beklendiği” de ortaya çıkan bir gerçek. Pazar paylarına bakıldığında Tekel son 3 yılda hızla pazar yitirdi. Ürün bakımından çok zengin olmasına karşın Tekel’de gerekli yatırımların yapılmaması, yabancı sigara üreticilerinin de düşük fiyatla alternatifleri zenginleştirmesi, payları hızla değiştirdi. 1999’da Tekel’in yüzde 70 olan pazar payı 2002’de 61 oldu. 2003’ün ilk sekiz aylık döneminde ise bu payın yüzde 55’lere gerilediği bildiriliyor. Philip Morris ise 22.7’den 27.5’a, J.T.I. da 7.1’den 11.5’e çıkarak pazardaki payını hızla yükseltti. TEKEL 2000 PROFİLİ ÇİZİYOR Tekel’in sigara ürünlerine baktığımızda da bu azalışın boyutları daha da iyi görünüyor. Tekel’in favori ürünlerinden TEKEL 2000 sigarası bunu en iyi yansıtan marka olarak karşımıza çıkıyor. Bu markanın 5 çeşidi bir yıllık süreçte yüzde 31 ile yüzde 77 oranında pazar yitirdi. Diğer ürün TEKEL 2001 farklı modeller aracılığıyla yabancı sigara şirketleriyle rekabete girerken, 2001’de 76 milyar adet olan üretim 2002’de yüzde 12 düşerek 67 milyara geriledi. ÖİB’in verilerinde Tekel’in 2003’ün ilk üç ayında Pazar payı yüzde 58 oranında gösterilmesine karşın bu payın yüzde 55’lere düştüğü bildiriliyor. Yabancı sigara şirketlerinin Pazar payında ise sürekli artış yaşanıyor. Philip Morris klasik ürünlerinde Pazar yitirmesine karşın yeni ürünleri pazarı bir anlamda “darmadağın” etmiş durumda. Philip Morris’in 8 çeşidi bulunan Marlboro’su bir yıllık süreçte ürün bazında yüzde 2.5 pazar artışı ile yüzde 42’lik pazar kaybı arasında kaldı. Buna karşın bu şirketin 5 çeşitli L&M sigarası pazarda yüzde 67 ile yüzde 467 arasında pay kazandı. Philip Morris bir yıllık süreçte sigara üretimini de 23.8 milyardan, 30.1 milyar adete yükseltti. JTI’da da aynı durum yaşanıyor. Bu şirket farklı ürünlerle piyasada Pazar payını arttırıyor. 4 ürünlü Camel yüzde 32 düşüş-yüzde 161 artış aralığında bulunurken, genel toplamda 11 milyar adet olan üretim yüzde 15 artarak 12.7 milyar adete yükseldi. TEKEL PAZAR YİTİRİYOR, FİYAT DÜŞÜYOR Rakamsal gelişmeler pazarda her şeyin TEKEL’in aleyhine olduğunu net bir şekilde ortaya koyuyor. Peki TEKEL neden pay kaybediyor. Tütün Eksperleri Derneği Başkanı Vakıf Mercimek, Özelleştirme İdaresi’ne geçmesinin ardından TEKEL’de yatırımın tamamen durduğunu söyledi. Mercimek, “Tekel korkunç bir şekilde 1.5 2 yıldır özellikle bu yasa çıktıktan sonra korkunç biçimde erimeye başladı. Yatırım yapılmıyor. Yabancılar farklı ürünler çıkarırken, üreticinin tercihini TEKEL yapamıyor. Çünkü yatırım yok. Tüketici box sigara istiyor. Box’da sigara üretmek için 4 makine lazım. Yani 21 milyon dolar. Bunu yapmıyorsunuz. O zaman da Pazar yitiriyorsunuz. Yüzde 1’lik Pazar yitimi 70 trilyon demek. Yani 21 milyon dolarlık yatırım yapmayınca yılda 150 milyon dolar yitiriyorsunuz. Bu Tekel sigara pazar payının Tekel’den çıkıp çok uluslulara gittiğini gösteriyor. Başka bir izahı yok. Zannedersem bu kadar düşük çıkmasının bir sebebi bu çok ulusluların nasıl olsa bu Tekel bir hantal yapı içinde bir yenilik yapılmıyor” diyor. Yenilikler yapılmaması yanında hantal yapının sürmesinin pazar payını düşürdüğünü belirten Mercimek, “İki üç yıl içinde yüzde 55 olan pazar payı iyice sıfıra doğru indirgeyerek bütün pazar yapını ben alırım. Tüm düşünce bana göre bu. O zaman niye bu kadar parayı vereyim diye bir sisteme gitmiş olabilirler diye düşünüyorum” diyor. HEDEF ÖLÜ FİYATINA ALMAK Tütün eksperlerine göre, fiyatlar da bu yüzden kasıtlı aşağıda tutuldu: “Tekel’in ne kadar edeceği konusunda bazı değerlendirmeler yapmak gerekirse son yakın tarihtesi son 6 aylık irzaman diliminde bakarak birkaç örnek vermek istiyorum. Fas Tekel’i 14 milyar adet sigara üretiyor ve 1.5 milyar dolara peşin parayla satıldı. Toplam 23 milyar adet sigara üreten İtalyan Tekel’i de 2.5 milyar dolara satıldı. Bunları göz önüne alıpta baktığımızda Tekel’in Pazar payı şu anda Türkiye’de 2002 rakamlarına göre yüzde 61.5. 2002’de 67 milyar adet sigara üretmiş. İkisini bir yere koyup baktığımızda Tekel’e verilen fiyatınçok ölü bir fiyat olduğunu, ölücü bir fayat olduğunu görüyoruz. Yani bu ikisiyle mukayese ettiğimizde 5 milyar doların üzerinde bir fiyat olması gerekirken bu fiyat ortaya çıktı.” BUNDAN SONRA NE OLACAK? Tütün Eksperleri Derneği Başkanı Mercimek, hükümetin TEKEL’i satmayı kafasına koyduğunu bundan sonra farklı modellerin de ortaya çıkacağını söylüyor. Bu fiyata Tekel’in satılmasını mümkün görmeyen Mercimek, “Herkesin kafasında 2-3.4 milyar dolara doğru giden bir rakam oldu. Fakat 1.15 milyar sattığında toplumsal tepki çok büyük olur. Öyle tahmin eden hükümet bu defa büyük bir ihtimalle belki bir strateji değişikliği yaparak blok satıştan vazgeçip, parça parça satmayı deneyecektir. Belki biraz daha yüksek rakamlara ulaşabilir” dedi. TEKEL ÖZELLEŞMEMELİ Pazardaki yüzde 1 kaybın 70 trilyon lirayı ifade ettiğini belirten Mercimek, 20 yıllık süreçte nüfusun yüzde 20, sigara satışının da yüzde 140 arttığına dikkat çekiyor. Mercimek’e göre ekonomik yapısının yanı sıra tütün toplumsal ve stratejik bir ürün. “TEKEL’in özellemesi iki yönlü düşünmek mümkün. Burada sosyal etkisinin çok büyük olduğunu düşünüyorum. Üreticilere baktığımızda yasa çıkmadan önce 500-550 bin olan üretici sayısı geçen yıl 400 bine bu yıl da 330 bine düşmütür. Üretici boyutu korkunç biçimde azalmıştır. Çünkü daha evvel devleti yanında hisseten üretici, artık devletin varolmadığı, var olmayacağı inancında. Gittikçe de tütün üretiminden vazgeçmek durumunda. Sosyal boyutun diğer bir eksenine baktığımızda tüketici yönünü görüyoruz. Özellikle Tekel çok ulusluların sigara zammını engelleyen en büyük unsurlardan biri. Yani Tekel zam yapmadan diğer sigara fabrikaları zam yapmazdı. Onlar için en büyük engel ve en büyük tehlike Tekel’in sigaralarına zam yapmaması. Türkiye’de devlet Tekel’i olmazsa, üretici çok daha yüksek fiyata sigara almak zorunda kalacak. Sigara Tekelleri dünyanın her yerinde devletlerine büyük katkı yapan kuruluşlardır. Bu da bir başka boyut. Tekel hantallığı üzerinden atıp biraz daha radikal önlemler alırsa yıllık geliri 250 milyon dolardan 650 milyon dolara ulaşabilecek bir potansiyele sahip.Yani verilen fiyat Tekel’in iki yıllık karı olacaktır. Bu yüzden özelleştirmesine gerek yoktur.” Tütün eksperlerine göre, hiçbir yatırım yapılmayan, hantal yapıdan kurtarılmayan Tekel’in önümüzdeki süreçte daha da büyük pazar kaybetmesi kaçınılmaz. | ||||||||
 |
|
 |
|||||||||||||||
   |
|||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Ana Sayfa | Güncel | Dünya | Ekonomi | Sağlık | Yaşam | Teknoloji | Kültür & Sanat | Spor | Hava Durumu | Haber Özetleri | Arama | NTVMSNBC Hakkında | Yardım | Spor Yardım | Tüm Haberler | Araçlar | NTVMSNBC Reklam Seçenekleri | Hukuki Şartlar & Gizlilik Hakları |
|||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
