| |
|
|
Yıllardır borç batağından kurtulamayan Latin Amerika ülkeleri, 1990’lı yıllarda kendilerine yeni bir alışkanlık edinmişlerdi. Borçların vadesi geldiğinde yeni kaynak bulma yerine matbaalar çalıştırılıyordu. Para basmayı çözüm yolu olarak bulan Latin Amerika, ülkeleri bir gerçeği gözden kaçırıyordu: Hiper enflasyon.
1990’lı yıllarda yüzde 2000-3000’ler gibi rekor düzeylerde dolaşan enflasyonun indirilmesi için Arjantin hükümeti çözüm yolunu bulmuştu. Para birimi peso, dolara sabitlenecekti. Karar 1991’de uygulamaya konuldu. Ancak Arjantin ekonomisi, peso-dolar eşitliğine yalnız 10 yıl dayanabildi.
31 KASIM 2001: YA TAMAM YA DEVAM
Önce 1994’te, Meksika’daki tekila kriziyle sarsılan Arjantin ekonomisi, ardından Brezilya, Rusya, Güneydoğu Asya gibi krizleri de hissedince, 2000 yılı sonunda yeniden krize girdi. Geçen 10 yılda zaten bir türlü düzelmeyen ekonomide küresel krizler etkili oluyordu. Bu dönemde Arjantin’de kamu borçları 132 milyar dolara kadar tırmandı.
Arjantin’de bu borçların geri ödenmesi gündeme geldiğinde ilk olarak IMF’nin kapısı çalındı. Ancak son 10 yılda, her dara düştüğünde Arjantin’e yardım eden IMF, son krizde yardıma yanaşmadı. IMF’nin tavrı kesindi: Ya borçlarınızın vadesini uzatır ve ekonomiyi kurtarırsınız, ya da bir daha kredi alamazsınız. Bunun üzerine Arjantin, 60 milyar dolarlık borçların vadesini uzatmak için arayış içine girdi. Takasın son günü için 26 Kasım tarihi belirlenmişti. Ama hükümet, bugün son bir manevrayla vadeyi 30 Kasım’a kadar uzattı.
DE LA RUA HALKTAN DESTEK İSTİYOR
IMF’den destek bulamadığı için, vadesi gelen 60 milyar dolarlık borcun ödemesini erteleyen Arjantin hükümetinin başvurduğu son çarelerden biri de, halktan yardım isteme oldu. Televizyon kanallarından halkına seslenen Devlet Başkanı Fernando De La Rua, “Arjantin’i sadece Arjantinliler kurtarabilir, sizden ekonomi için yardım istiyorum. Ülkeniz için, yeni çıkacak devlet kağıtlarını alın” çağrısı yaptı.
10 yıldır, ağır vergi ve enflasyon yükleri altında ezilen halkın, Başkan De La Rua’ya kesin yanıtı 31 Kasım günü belli olacak.
DEVALÜASYON VE MORATORYUM
Peki bundan sonra ne olacak? Borçların vadesini uzatmak için düzenlenen operasyonda başarısız olunursa geriye tek bir çare kalıyor: Moratoryum. Yani Arjantin hükümeti tüm dünyaya, “Param yok, hiçbir borcumu ödeyemiyorum” diyecek. Uzmanlar, yakın gelecekte Arjantin’de moratoryumun yanısıra, devalüasyonun da olabileceğine dikkat çekiyor.
1991 yılından beri dolara eşitlenmiş olan peso’nun devalüe edilmesiyse, 10 yıldan bu yana maaşlarını, kiralarını, kredilerini dolar olarak kullanan Arjantin halkı için yeni ve çok daha sert bir yumruk olacak.
KRİZİN TÜRKİYE’YE ETKİSİ
Uzmanlar pek umutlu olmasa da, bütün bu operasyonda başarılı olacak bir Arjantin’in, ekonomi tarihine adını altın harflerle yazdıracağına inanıyor. Türkiye’de, yöneticilerin, ekonominin düze çıkma eğiliminde olduğunu müjdeledikleri günlerde, Arjantin’in sergileyeceği performansın da özel bir önemi var. Zira, akılları, başarısız bir Arjantin’den kaçacak yabancı yatırımcının, Türkiye’ye gelmekten de kaçınma olasılığı kurcalıyor.
|
|
Bankaların kara tahtaları siliniyor
Arjantin bankalarından takasa destek