| | | |  Grafikerler Meslek Kuruluşu’nun YTL tasarımı sırasında görüşü soruldu mu? | |
|
C.A: Hayır! Bu konuda bizim görüşümüz sorulmadı! Biz yönetim olarak oturup kendi aramızda YTL ile ilgili birkaç yazışma yaptık. Bize bir talep gelseydi mutlaka öneride bulunulurdu.
Peki, Türkiye’nin tasarımda ulaştığı standartlar gözönüne alınırsa, YTL bu standardı yansıtabiliyor mu?
C.A: Türkiye’de verilen grafik tasarım eğitimi ve Türkiye’deki grafik tasarımcıların kalitesi Avrupa standartlarında. Ama YTL bunu yansıtmıyor! Bunun en önemli sebebi de doğru yönlendirmelerin bizlerden talep edilmemesi.
O zaman şimdi YTL’yi önce pazarlama ve konumlandırma açısından inceleyelim. Siz tasarımcı ve reklamcısınız. YTL de “yeni” bir marka sonuç olarak. Yeni bir markayı yansıtan noktalar var mı tasarımlarda?
C.A: Yıllarca hep şu konuşulurdu: “Bizim paramız neden değersiz, neden bol sıfırlı?” Yeni bir siyasi ve ekonomik yapılanma ile birlikte paradan altı sıfırın atılacak olması, AB’ye hiç olmadığı kadar yakınlaşmamız ve TL’nin isminin de radikal bir değişiklikle Yeni Türk Lirası’na dönüşmesi, bir heyecan yaratmıştı bende açıkçası. Bir beklenti yaratıldı ama tasarımlarına bakınca da gerçekten ciddi bir hayal kırıklığı oldu. | |
|
YTL’nin konumlandırma olarak eskisinden tek farkı, altı sıfırın atılmış olma durumu. Bunun sebebini “İnsanlarımızın YTL’ye alışmakta problem yaşamamaları” olarak açıkladılar. Ancak varolan birşeyin içinden bazı unsurları eksilttiğiniz zaman ortaya çıkan, “eksiltilmiş bir bütün” oluyor. Paradan altı sıfır atıldı ama yine de eski bu paralar...
Peki konumlandırmanın nasıl olması gerekirdi?
C.A: Öncelikle yeni paraya YTL adının verilmesi, yeni bir tasarım ve yeni bir para beklentisi içine sokuyor insanları. Stratejik olarak burada şöyle bir uygulama var: Mevcut olan paralarda bir karışıklığa yok açmamak için, üstündeki sıfırları atıp aynı tasarımlarıyla tekrar piyasaya sürmek. Çok katılmamakla beraber, bu yaklaşımı yeni iki banknot tasarımı yapılmasaydı anlayabilirdim.
|
|
|
| TL'den altı sıfır atılmasıyla birlikte en büyük değerli banknot 100 Yeni Türk Lirası olacak.
| | 
Ancak yeni tasarlanan 50 ve 100 YTL banknotlarına baktığınız zaman, eleştirmeye başlayabilirsiniz. Çünkü baştan sona YTL olarak tasarlanan “yeni” banknotlar o ikisi. Öncelikle şuna bakmak gerek: Bu paralarla diğerlerini kıyasladığımız zaman çok fazla birbirlerinden ayrışmıyorlar. Ama bütün eski banknotlardaki Atatürk portreleri aynıyken, bu iki parada farklı. En bariz farklılık bu. Eğer bu paranın tasarımı diğerlerinden farklı olmayacaktıysa aynı portre kullanılabilirdi... Renk seçimlerine baktığımda çok fazla problem görmüyorum.
Siz nasıl tasarlardınız?
C.A: Bu soruyu bin kişiye sorsak bin farklı yanıt alabiliriz. Yeni tasarlanan banknotlardaki en büyük problem şu bence: Tasarım açısından bu paraların hâlâ eskileriyle aynı kulvarda olması ve hatta neredeyse geriye gitmesi durumu var. Yani bu paralar yeni değil!
|
|
|
| 1, 5, 10 ve 20 Yeni Türk Lirası kupürlerinin fiziki görünümü şimdiki 1, 5, 10 ve 20 milyon TL'nin aynısı olacak.
| | 
Bu paraların başına sadece “yeni” ibaresi konulmuş... Oysa ben öncelikle “yeni” bir tasarımın ne olduğunu sorguladığımda şunu görüyorum: Varolanın üzerine ilave edilmiş ya da onun değiştirilmiş bir versiyonu yerine eskisinden hem görsel olarak farklı, hem de çağa ayak uydurabilen, “günlük” olmayan bir tasarım gerekli. Özellikle de ismi “para” olan bir tasarım olduğu gözönüne alınırsa, onlarca yıl, hatta 100 yıl sonra bile elinize aldığınızda o günkü değerinin ne olduğunun anlaşılması için ciddi bir yenilik yapmak gerekirdi. Bu paralarda onu göremiyorum.
MOTİFLER DAHA LEZZETLİ OLABİLİRDİ
Yani 1 YTL’den 100 YTL’ye kadar tüm paraları yeniden mi tasarlardınız?
C.A: Böyle olmasında çok ciddî bir doğruluk payı olurdu. Çünkü adı “Yeni Türk Lirası.” Mevcut paralarla yeni tasarlananların kardeş olduğunu varsayacak olsak, yeni 50 ve 100 liralık banknotlarla diğerlerinin bir kardeşlikleri yok bence.
En çok eleştirilenlerden biri de kulanılan grafik ögeler. Siz ne düşünüyorsunuz?
C.A: Paraların üzerine koyduğunuz Atatürk portresine bakalım: Eski paralardaki portrede yer alan bakışı bile bir lider ve güçlü bir insan vasfını çok fazlasıyla taşıyor. Oysa burada garip bir mahcubiyet var beni rahatsız eden. Bu fotoğrafın çok doğru bir fotoğraf olmadığı kanısındayım. Paranın üzerindeki grafik ögelere, motiflere ve bunların neye göre seçildiklerine gelecek olursak...
|
|
|
| 1 Yeni Türk Lirası hem madeni, hem de banknot olarak basılacak.
| | 
Mesela Euro banknot tasarımlarına bakacak olursak, burada da benzer özellikler taşıyan bir takım parçaların olduğunu görüyoruz. Ama bizde paranın üzerinde çok ciddî bir karmaşık yapı var. Aslında taklit edilememe üzerine kurgulanmış bir yapı olduğu için bu tür formların olması, karmaşık çizgilerin yer alması doğal.
Fakat bunun da belli bir grafik lezzeti ve değeri olabildiğini Euro’ya bakınca çok rahat anlayabiliyoruz. “Yeni” Türk Lirası’nda seçilen motifler ve kullanılan grafik lezzet “eski” formlar. Buna benzer motifleri rahatsızlık verici bir şekilde eski çinilerde, tarihi camilerde bile görebiliriz.
| |
| |
Yeni kuruşların yarısı İstanbul'a
Bankaların kara tahtaları siliniyor
