| | | | Karacan, “Mali Piyasalar Üzerine Denemeler” kitabında da yer verdiği İMKB’nin özelleştirilmesi konusundaki çalışmasında, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın (İMKB) şirket statüsüne dönüştürülebileceğini ve şirketleşmiş bir İMKB’nin de mutlaka özelleştirilmesinin gerekli olduğunu vurguladı.
İMKB’nin şirketleşmesi için buna hazırlanmasına ve bazı ön koşulların sağlanmasına ihtiyaç bulunduğunu dile getiren Karacan, şirket haline getirilen Frankfurt Borsası’nın yüzde 12’sine Deutsche Bank’ın, yüzde 8’ine Dresdner Bank’ın, yüzde 5’ine Commerzbank’ın, yüzde 10’una her federal bölgede birer tane olan menkul kıymet borsalarının, yüzde 9’una aracı kurumlar birliğinin ve yüzde 56’sına da hemen tamamı bankalar olmak üzere diğer küçük yatırımcıların sahip olduklarını kaydetti.
İMKB’nin tekelci bir kuruluş olarak devlet tarafından kurulduğunu ve bu nedenle İMKB’nin başlangıçtaki sermayesinin ne olacağı ve buna hangi oranda kimlerin sahip olacağının cevaplanması gereken en temel soru konumunda bulunduğunu bildiren Karacan, “Daha sonra ortaklık yapısı değişebilir. Ancak başlangıç önemlidir. İMKB ortak bir eserdir ve bunun şirketleşmesi de bu ortak eser olma özelliği dikkate alınarak gerçekleştirilmelidir” dedi.
ÖZELLEŞTİRME MODELİ NE OLMALI?
İMKB’nin geçmiş yıllardaki net varlık birikiminin değerleme yapılarak sermayeye dönüştürülmesi ve bu sermayenin çeşitli hisse gruplarına ayrılması gerektiğini belirten Karacan, şunları kaydetti:
“Sermayenin A grubu olarak ayrılan yüzde 15’lik bölümü, geçmiş 5 yıllık dönemde hisse senedi piyasasında yaptıkları işlem hacmine bağlı olarak İMKB üyelerine bedelsiz olarak verilmelidir. A grubu hisseler sadece ve sadece İMKB üyeleri arasında alınıp satılabilme özelliğine sahip olmalıdırlar. A grubu hissedarların İMKB yönetim kuruluna bir üyeyi seçme hakkı olmalıdır. B grubu olarak ayrılan yüzde 5’lik kısmı ise Aracı Kurumlar Birliği’ne bedelsiz verilmelidir. Bu hisseler elden çıkarılamamalıdır. Sermayenin yüzde 10’luk kısmına tekabül eden C grubu hisseler, geçmiş 5 yılık işlem hacimleri dikkate alınarak borsaya kote halka açık şirketlere bedelsiz olarak verilmelidir. Bu durumda B grubu hisseler de ancak Borsa’ya kote şirketler arasında alınıp satılabilmelidir.”
Sermayenin yüzde 15’lik kısmının ise D grubu hisse olarak, halka satılmak yani özelleştirilmek üzere Hazine’ye bedelsiz verilebileceğine işaret eden Karacan, şöyle devam etti:
“Sermayenin kalan yüzde 55’lik kısmı ise E grubu olarak özelleştirilmek amacıyla Hazine’ye bedelsiz verilmelidir. Hazine bu hisseleri Türkiye’de kurulu banka, aracı kurum, sigorta şirketi, özel finans kurumu gibi mali kurumlara satmalıdır. D gurubu hisseler yanlızca mali kurumlar arasında alınıp satılmalıdır. İkincil piyasa satışlarında bu hisseler mali kuruluşlar dışında diğer menkul kıymet borsalarına da satılabilmelidir.”
Karacan, D ve E grubu hisselerin, İMKB’nin şirket haline dönüştürülmesinden itibaren en geç altı ay içinde en yüksek fiyatı verene açık artırma ile özelleştirme mevzuatı çerçevesinde satılması gerektiğini vurgularken, “Bu süre mutlak olmalı, eğer bu süre içinde bu hisseler satılarak özelleştirilemez ise A ve C hisse grubundakilere aynı esaslarla bedelsiz dağıtılmalı ve özelleştirme bitirilmelidir” dedi.
“SPK GÖREVLENDİRİLMELİ”
Ancak ilk satışta, hiç bir gerçek ya da tüzel kişinin doğrudan ya da dolaylı olarak C ve D grubu hisselerinde İMKB’nin sermayesinin yüzde 15’inden daha fazla pay sahibi olmaması gerektiğini bildiren Karacan, “Takasbank ise karşılıklı iştirak nedeniyle İMKB’de hissedar olmamalıdır. Özelleştirme işi ile SPK görevlendirilmelidir” görüşünü savundu.
Yönetim kurulunun kaç kişiden oluşacağı ve nasıl seçileceği ana sözleşmede yer alacağına dikkati çeken Karacan, “Benim önerim, yonetim kurulu üye sayısının başkan dahil 7 kişi olması yönünde. İMKB’nin 7 kişilik yönetim kurulu üyelerinden birisi A grubu, birisi C grubu hissedarlarınca seçilir. Diğer dört üye ise genel kurulca hissedarlar tarafından seçilir. A grubu üyenin seçimi de A grubu hissedarları arasından, C grubunu temsil eden üye de B grubu hissedarları arasından genel kurulca seçilmelidir. Ancak hem A hem de C grubundan seçilen kişi aynı sermaye grubundan olmamalıdır” dedi.
Ali İhsan Karacan, SPK’nın İMKB’nin yönetimine bir üye seçmesine ihtiyaç bulunmadığını da belirtirken, İMKB Başkanı’nın da yönetim kurulunun doğal üyesi olması gerektiğini bildirdi.
İMKB’nin özelleştirilmesinin ardından İMKB’ye ya da başka bir borsaya kote edilmesinin acil ve zorunlu olmadığını da kaydeden Karacan, şu görüşleri dile getirdi:
“Bu kotasyonun İMKB’ye yapılması ters gibi görünmekle birlikte, bunun en önemli yararı, hisseler için ikincil bir piyasa ve fiyatlama yaratılacak olmasıdır. Özelleşmesinin ardından en az bi kaç hesap yılı geçtikten sonra kote edilebilir ve arada geçecek bu süre içinde İMKB şirket olarak yönetilmeye uyum sağlayabilir. En olumlu yönünden ele alırsam, 1,5 yıllık bir süre içinde İMKB şirket haline dönüştürülüp özelleştirilebilir ve bu sürecin tamamlanmasından en az 1 yıl sonra da, İMKB’ye kote edilip ikincil piyasası oluşturulabilir.” | |
Tekince: İMKB'nin özelleşmesinde fayda yok
Bankaların kara tahtaları siliniyor
