| | | | Artık sadece başlangıç tarihi tartışılan Irak savaşının, Türkiye’ye maliyetine yönelik tahminler 10 yıllık süre için dolaylı maliyetlerle birlikte 150 milyar dolara kadar ulaşıyor.
A&A Danışmanlık Firması’nın çalışmasına göre operasyonun belli başlı sektörlere maliyeti şöyle olacak:
DIŞ TİCARET: Savaş durumunda, Türkiye’nin Irak’a yaptığı ve 2002 yılı itibarı ile 1 milyar doları bulan ihracat sıfırlanacak. İhracat kayıplarının sadece Irak’la sınırlı kalmayacaK.
Ortadoğu ülkelerine yapılan, 3 milyar doları aşan ihracatın da sekteye uğraması mümkün. 1996 yılında Birleşmiş Milletler’in başlattığı, “petrol karşılığı gıda ve ilaç programı” çerçevesinde, Türk firmalarının askıda bekleyen 500 milyon dolar tutarında kontratı bulunuyor. Kısacası, savaş halinde, ihracat kaybının 1.8 mliyar dolar ile 3.8 milyar dolar arasında değişmesi bekleniyor.
Savaşın petrol fiyatlarına etkisi de Türkiye ekonomisine olumsuz yansıyacak. Ham petrolün yıllık ortalama fiyatındaki her bir dolarlık artış, Türkiye ekonomisine 150-170 milyon dolarlık ek maliyet getiriyor. Bu hesaba göre ham petrolün 10 dolar pahalanması Türkiye’nin yıllık yaklaşık 1.5-1.7 milyar dolar daha fazla para ödemesine yol açacak.
TURİZM: Irak operasyonun gerçekleşmesi durumunda iyimser senaryolar dahilinde, sektörde 4 ila 5 milyar dolar arasında kayba yol açması bekleniyor. 1991 Körfez Savaşı’nda olumsuz etkilenen sektörlerin ilk sıralarında turizm sektörü yer almıştı. 1990 yılında turizm gelirleri, yüzde 17.7 gerileyerek, 3 milyar 200 milyon dolardan, 2 milyar 654 milyon dolara gerilemişti.
PETROL BORU HATTI VE TAŞIMACILIK: Savaş sürecinde Kerkük- Yumurtalık boru hattının kapanacağı göz önüne alındığında, hattın kapanmasının maliyeti aylık 16 milyon dolar civarında gerçekleşecek. Taşımacılık sektörün de bölgeye yönelik faliyetlerinden, 2000 yılında 396 milyon 433 bin dolar, 2001 yılında 578 milyon 439 bin dolar navlun geliri elde etti.
Son dönemde Ortalama 420 milyon dolar yıllık navlun geliri elde edildiği göz önüne alındığında, 3 aylık gelir kaybının 105 milyon dolar olacağı görülüyor.
ASKERİ HARCAMALAR: Savaş durumunda, Türkiye’nin kabullenemeyeceği, Kuzey Irak’ta Bağımsız Kürt devletinin oluşması, Türkiye’nin toprak bütünlüğü için bir tehdit oluşturacak. Bunu önlemek için Türkiye’nin Kuzey Irak’a müdahalesi söz konusu olabilir. Bu durumda askeri harcamalar daha da artacak, toparlanma sürecine giren ekonomiye yansımaları olumsuz olacak.
KÖRFEZ SAVAŞINDAN EN ÇOK ZARARI TÜRKİYE GÖRDÜ: 1991’deki çok uluslu güce destek veren Mısır ve İsrail’in askeri borçları silindi.Ürdün, uluslararası kuruluşlardan ve ABD’den büyük miktarda yardım aldı, Savaş sonrasında Irak’la hemen ticarete başladı. ABD, Ürdün ve İsrail’de “nitelikli sanayi bölgesi” kurulmasını sağladı. Batılı müttefiklerin zararlarının hemen karşılanmasına karşın Türkiye’nin zararları karşılanmadı. | |
Bankaların kara tahtaları siliniyor
Türkiye'nin 'petrol' endişesi