| | | | Geçiş dönemindeki ve kalkınmakta olan ülkelere uzun vadeli net sermaye girişleri son beş yıldır sürekli azalışla 2001’de 234 milyar dolara düştü. Bu tür ülkelere uzun vadeli özel sermaye girişleri 2000-2001 döneminde 30 milyar dolar, 1999’daki düzeyine göre ise 100 milyar dolardan fazla azaldı.
Resmi kalkınma yardımları (ODA) da Soğuk Savaş döneminin sona ermesinin ardından 1990’larda hızla azalmışken, 1997’daki Asya mali krizine cevaben kısa süre için arttı, ancak, geçen ilk yılda düştü. Toplam resmi kalkınma yardımları 2001’de 1990’dakine kıyasla net olarak yüzde 20 azaldı.
ODA toplamı 1990’da 45, 1991’de 50-52 milyar dolar civarında iken, 1994’de yeniden 50 milyar doları yakaladıktan sonra sürekli azalışla 1997’de 40 milyar doların da altına indi, 2001’de bu düzeylerde kaldı. Geçiş dönemindeki ve kalkınmakta olan ülkelerdeki uzun vadeli sermaye girişleri 1997’de 334 milyar dolar ile tavana vurmuştu.
YARDIMLAR DAHA ETKİN KULLANILIYOR
Dünya Bankası baş ekonomisti Nicholas Stern’e göre, birçok yoksul ülkenin politikalarını, kurumlarını ve performanslarını geçen 10 yılda iyileştirmeleri sayesinde, bu ülkelere yönelik dış yardımlar artık hiç olmadığı denli etkin kullanılıyor.
Ancak, başarılı yoksul ülkeler bile global büyümedeki düşüş, temel mallar ve hammaddeler fiyatlarındaki ters eğilimler ve dış yardımlardaki azalıştan zarar görüyor. Temel mallar ve hammaddeler ile değerli metallerin fiyatlarının tarihi düşüş rekorları kırması karşısında, bu tür malların ihracatına bağımlı ülkeler ile ABD’de 11 Eylül’deki terörist saldırılar sonrasında turizm gelirlerine bağımlı ülkeler, seyahatlerdeki azalıştan zarar gördü.
Dünya Bankası, Yeni Binyılın Kalkınma Hedefleri’ne ulaşılması için kalkınmakta olan ülkelerin performanslarında iyileşme varsayımıyla, yılda 40-60 milyar dolar ek kalkınma yardımı gerekiyor. Günde 1 ABD dolarından daha az gelirle yaşayan yoksulların sayısının 2015’e kadar yarıya indirilip, sağlık ve eğitimin önemli ölçüde iyileştirilmesi hedefleniyor.
Kalkınma için yeni ortaklıkta anahtar unsur, zengin ülkelerin tarım ve tekstil dahil, pazarlarını kalkınmakta olan ülkelere açmaları. Türkiye’nin de üyesi bulunduğu Dünya Ticaret Örgütü’nün (WTO) çoktaraflı ticaret müzakerelerine ilişkin Doha’daki toplantısında, kalkınmanın bu yönde önemli adım olması benimsendi.
YOKSULLAR DAHİ MALİ SİSTEMLE BÜTÜNLEŞTİ
En yoksul ülkeler bile, mesela, yabancı bankalara açılıp, yabancı sermaye çekerek global mali sistemle giderek daha fazla bütünleşiyor. Bu ülkeler, her ne kadar uluslararası sermaye piyasalarından borçlanmada hala zorlansalar da, ekonomilerinin ölçeklerine kıyasla, orta gelir grubundaki kalkınmakta olan ülkelerle aynı miktarda doğrudan yabancı sermaye çekiyor. | |
Bankaların kara tahtaları siliniyor
IMF: Küresel risklere dikkat