Son 50 yılın rekor küçülmesi: %11.8

Son 50 yılın rekor küçülmesi: %11.8

Türkiye ekonomisi , 2001’in ikinci çeyreğinde, 1945’ten bu yana en derin küçülmesini yaşadı. GSMH yüzde 11.8, GSYİH yüzde 9.3 küçüldü. İlk 6 aylık daralma yüzde 8.5 oldu. En hızlı küçülen sektörler ithalat vergisi, ticaret ve inşat...

Ankara NTV-MSNBC VE AJANSLAR


31 Ağustos— Ekonomide birbiri ardına yaşanan iki kriz ve talepteki azalma, büyüme hızını da kötü vurdu. Türkiye ekonomisi yılın ikinci çeyreğinde tarihi bir rekor olan yüzde 11.8 oranında küçülme gösterdi. Bu rakam, İkinci Dünya Savaşı’nda yaşanan küçülmeden sonra en büyüğü.


		Kerem Alkin: GSMH'yı müteahhit ve işçiler vurdu

1945 yılının tamamında yüzde 15.3 oranında küçülen Türkiye ekonomisi, 2001 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 11.8 küçüldü. Böylece son yılların en ciddi ekonomik krizini bu katma değer kaybıyla belgelemiş oldu. Türkiye ekonomisi, 1994 krizinde bile bu oranda küçülmemişti. 1994’ün ikinci çeyreğinde ekonomi yüzde 9.7 oranında daralmıştı.
Yılın üçüncü ve dördüncü çeyreğinde de benzer oranda bir küçülme yaşanması halinde, 2001 yılı büyüme oranının 1945’teki tarihi rekora ulaşma imkanı olmasa da, hedefi aşma ihtimali kaygı yaratılor. Uzmanlar, yılsonunda hükümetin yüzde 5.5’lik küçülme hedefinin üzerine çıkılacağında birleşiyorlar.
Devlet İstatistik Enstitüsü’nün (DİE) yaptığı açıklamaya göre, gayrisafi milli hasıla, yılın ikinci çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 11.8 geriledi. 2001 yılının ikinci üç aylık döneminde GSMH, geçici hesaplamaya göre cari fiyatlarla 38 katrilyon 472 trilyon 148 milyar lira olarak hesaplandı.

Aynı dönemde gayrisafi yurtiçi hasıla, yüzde 9.3 düşüş gösterdi. İlk altı aylık dönem itibariyle gayri safi milli hasıla, yüzde 8.5, gayri safi yurtiçi hasıla ise yüzde 6.1 düştü.
CNBC-e’nin banka ve aracı kurumlardan geçen hafta aldığı ilk çeyrek GSMH küçülme tahminlerinin ortalamasi, yüzde 9.16 düzeyindeydi.

EN YÜKSEK DÜŞÜŞ İTHALATTA
Alt kalemler itibariyle ikinci çeyrekte en yüksek oranlı düşüş, yüzde 32 ile ithalat vergisinde oldu. İnşaat ve ticaret sektörlerinde küçülme oranı da yüzde 10’u geçti.
Yılın ilk yarısında, sabit fiyatlarla tarım sektörü yüzde 1.6, sanayi sektörü yüzde 5.2, inşaat sektörü yüzde 8.9, ticaret sektörü ise yüzde 8.3 oranında küçüldü.
Yılın ilk yarısında sabit fiyatlarla sektörel bazda büyüme, ulaştırma ve haberleşme sektöründe yüzde -5.9, mali kuruluşlarda yüzde -7.7, serbest meslek ve hizmetlerde yüzde -6.1 olurken, devlet hizmetlerinde yüzde 3.7, kar amacı olmayan kuruluşlarda yüzde 0.6 olarak hesaplandı.
Bu yılın ilk altı ayında konut sahipliğinde 2.1 artış yaşanırken, ithalat vergisi yüzde 22 oranında azaldı.
Bu yılın ilk yarısında GSMH de, cari fiyatlarla 63 katrilyon 487 trilyon 575 milyar lira olarak hesaplandı.

TÜKETİM YÜZDE 7.5 AZALDI
Bu arada yılın altı ayında özel nihai tüktetim harcamaları yüzde 7.5, devletin nihai tüketim harcamaları da yüzde 3.5 oranında azalırken, gayri safi sabit sermaye oluşumundaki gerileme yüzde 23.5’u buldu. İhracattaki yüzde 8.8’lik büyümeye karşılık, ithalat yüzde 23.7 oranında daraldı.
Sektörler

Sektörler	1. Dönem	2.Dönem	Altı ay
Tarım	5.2	-4.9	-1.6
Sanayi	-1.3	-8.5	-5.2
İnşaat	-7.3	-10.1	-8.9
Ticaret	-4.1	-11.5	-8.3
Ulaş-Haberleşme	-2.8	-8.8	-5.9
Mali Kuruluşlar	-5.3	-10.0	-7.7
Konut Sahipliği	2.1	2.0	2.1
Serbest Mes-hiz.	-1.9	-9.4	-6.1
Devlet Hizmetleri	3.8	3.6	3.7
Kar Amacı Olmayan
Kuruluşlar	1.7	-0.3	0.6
İthalat Vergisi	-10.4	-32.4	-22.0
GSYİH	-2.2	-9.3	-6.1
GSMH	-4.5	-11.8	-8.5

DİE’ye göre, bu yılın 2. üç aylık döneminde, önceki yılın aynı dönemine göre, sabit fiyatlarla tarım sektörü yüzde 4.9, sanayi sektörü yüzde 8.5, inşaat sektörü yüzde 10.1, ticaret sektörü yüzde 11.5, ulaştırma ve haberleşme sektörü de yüzde 8.8 oranında küçüldü.
Bu dönemde, ithalat vergisinde yüzde 32.4, serbest meslekler sektöründe yüzde 9.4, kar amacı olmayan kuruluşlarda yüzde 0.3, daralma yaşanırken, devlet hizmetlerinde yüzde 3.6, konut sahipliğinde de yüzde 2 oranında büyüme kaydedildi.
Harcama grupları itibariyle, ikinci üç ayda, özel nihai tüketim harcamaları yüzde 11.5, devletin nihai tüketim harcamaları ise yüzde 5.7 düştü. Gayri safi sabit sermaye oluşumu yüzde 32.1, ithalat da yüzde 31.5 oranında düşerken, mal ve hizmet ihracatında yüzde 7.6 artış oldu. Aynı dönemde, GSMH, cari fiyatlarla yüzde 40.5 oranında büyürken, sabit fiyatlarla 11.8 küçüldü.

TÜRKİYE DİBE OTURDU
Türkiye ekonomisindeki yüzde 11.8’lik daralma, ülkemizi gelişmekte olan ülkelerin ikinci çeyrek büyüme hızları arasında ‘dibe’ oturttu.
İkinci çeyrek itibariyle en yüksek büyüme yüzde 7.8’le Çin’de gözlenirken, siyasi çalkantıların sürdüğü Endonezya yüzde 3.5’lik büyüme hızıyla ikinci, Şili ise yüzde 3.4’le üçüncü sırada yeraldı.
Güney Kore’de büyüme hızı yüzde 2.7 olurken, Brezilya’daki büyüme oranı yüzde 0.8 olarak gerçekleşti. Ekonomisi daralan ülkeler ise yüzde 0.9’la Singapur, yüzde 2.4’le Tayvan olurken; Türkiye yüzde 11.8’le sıralamanın sonunda yeraldı.

FAİZ VE DEVALÜASYONUN DARBESİ
Uzmanlar, büyüme oranındaki hızlı düşüşü rekor yüksek faizler, devalüasyon ve sonrasında gelen talep düşüşüne bağlıyorlar. Şubat ayındaki devalüasyonun bankalarda olduğu gibi reel sektördeki pozisyonları da etkilediğini söyleyen uzmanlar, kredilerde yaşanan sorunlar ve faizlerin iş yapmayı ve üretimi olumsuz yönde etkilediğini ifde ettiler. Buna ek olarak tüketici talebinin de kesilmesi rekor daralmayı getirdi.
Uzmanlar, yılın ikinci yarısından itibaren beklenen toparlanmayla ilgili net bir işaret bulunmadığını ancak düşüşte bir yavaşlama gerçekleşebileceğini ifade ediyorlar. ‘İhracatla ilgili bir toparlanma yaşanabilir. Ancak, ihracattaki performans da beklendiği kadar iyi değil. Devalüasyonun etkisiyle ihracatın daha yüksek olması beklenirdi’ yorumu yapılıyor.
Osmanlı Bankası Ekonomisti Nuran Durmaz ise, tarım sektöründeki daralmanın büyüme verilerini olumsuz yönde etkilediğini belirtti. Durmaz, sanayi sektörüne ilişkin verilerin, düşüşe işaret ettiğini hatırlatırken, “Ancak tarımda daralma beklenmemesine karşılık yüzde 5’lik düşüş ve sanayideki olumsuz gelişmeler, böylesi sert düşüşü getirdi.
GSMH büyüme oranları ve kişi başı GSMH

GSMH büyüme oranları ve kişi başı GSMH (Dolar)
1994	-%6.1	2.186
1995	%8.0	2.760
1996	%7.1	2.928
1997	%8.3	3.011
1998	%3.8	3.175
1999	-%6.4	2.798
2000	% 6.1	2.986

Canlanma tahminlerden daha geç gerçekleşecek görünüyor. Sanayi üretiminde Nisan ayından beri toparlanma var. Fakat yine de yukarı hareket zor” dedi. Durmaz, yılın son iki çeyreğinde de daralmanın süreceğini, büyümenin olumluya dönmesinin gelecek yıl sözkonusu olabileceğini belirtti.

PROF. ÖNDER: DARALMA ÇOK YÜKSEK
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi İzzettin Önder, yılın ikinci çeyreğinde gözlenen daralmanın son derece yüksek olduğunu ifade ederek, “Müthiş bir daralma sözkonusu. Gelir ve tahakkuk hedeflerinin yakalanması mümkün değil. Türkiye GSMH sıralamasında daha da aşağıya inecek” dedi.
Prof. Önder, CNBC-E’ye yaptığı açıklamada, “Rakamlar son derece üzücü. Programı bir yana bırakmadan yeniden düşünmenin zamanıdır. Vergilerde de daralma ciddi boyutlarda. Vergi gelirlerinde gözlenen daralma 2002 yılının ilk yarısında da etkisini olumsuz yönde hissettirecek” dedi.
2002 yılının çok kötü geçeceğini öngören Prof. Önder, “Ekonomi yönetimi bütçe projeksiyonlarını üç yıl için yapacak. 2003-2004 yılı da dahil edilerek, durum iyileştirilmeye çalışılacak görünüyor. Borçlarla ilgili hiçbirşey düşünülmediği, vergi gelirlerinin bu denli azaldığı ortamda bu borçlar nasıl ödenecek? Nereden baksak bir kaosa sürükleniyoruz” dedi.
Prof. Önder, Türkiye’ye IMF politikalarının olumlu gösterilmeye çalışıldığını da belirterek, “Türkiye’de sorunlarımız yapısaldır, yapısal temelde bakmak gerekiyor” dedi.



		Bankaların kara tahtaları siliniyor • KOBİ’lere 1 milyar dolarlık ‘cansuyu’ • Dolar 5 kuruş eridi, 1,67’ye indi • Markaların korunması tasarısı yasalaştı • Unakıtan: Çok şükür batan banka yok

	NTVMSNBC KULLANICILARININ TOP 10'u

	Bu haberi diğer okuyucularımıza tavsiye eder misiniz? hayır 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 kesinlikle

NTVMSNBC 'ye iyi erisim için
• Microsoft Internet Explorer
• Windows Media Player kullanın