Enflasyon nasıl hedeflenir?

Bizi ilgilendiren, enflasyon hedeflemesinin Türkiye için uygulanabilir olup olmadığıdır. Enflasyon hedeflemesine geçen 18 ülkeden 3’ü, - İsrail, Şili ve Peru- bu uygulamaya yüksek enflasyonda başladı. Şimdi bu üç ülkede de tek haneli enflasyon vardır.

Erhan Aslanoğlu
NTV-MSNBC


4 Ağustos— Enflasyon hedeflemesinde genellikle başarılı sonuçlar alınmaktadır. Fakat, on yıllık geçmişi olan bu sistem hakkında tam olarak bilinmeyen ve tartışmalı olan bir çok nokta bulunmaktadır.

			Stanley Fischer’in verdiği en önemli mesajlardan birisi Türkiye’nin bu yılın son çeyreğinde enflasyon hedeflemesine geçeceğidir. Mayıs ayında açıklanan güçlü ekonomiye geçiş programında bu hedef zaten bulunuyordu. Yeni olan, bu hedefin yaşadığımız son çalkantılardan sonra öne alınmasıdır. Şubat krizinden sonra yüzmeye başladığımız dalgalı denizde, hiçbir şekilde karayı göremedik. Hangi yöne doğru yüzeceğimizi bilemedik. Şimdi bize bir kara, bir yön gösteriliyor. Bu kara ne kadar uzakta, daha çabuk ulaşabilmek için hangi stilde yüzmemiz lazım, ulaşılabilmesi durumunda yaşanabilecek bir yer mi gibi soruları bundan sonra daha çok soracağız. 10 YILLIK BİR GEÇMİŞİ VAR Son yıllarda bizim gibi kurlarını dalgalanmaya bırakan gelişmekte olan ülkeler için, enflasyon hedeflemesi yaygın olarak önerilen ve uygulanmaya başlanan bir para politikası hedefidir. Enflasyon hedeflemesinin yaklaşık 10 yıllık bir geçmişi vardır. Resmi ya da gayrı resmi olarak bu politikayı uygulayan 18 ülke bulunmaktadır. Bunlardan 6 tanesi gelişmiş, diğerleri gelişmekte olan ülkelerdir. Gelişmekte olan ülkelerin 8 tanesi 1997 yılından sonra bu politikayı uygulamaya başlamıştır. Genellikle başarılı sonuçlar alınmaktadır. Fakat, uygulanması oldukça yeni olan bu sistem hakkında tam olarak bilinmeyen ve tartışmalı olan bir çok nokta bulunmaktadır. Bu nedenlede Türkiye için kesin öngörülerde bulunmak yanlış olacaktır. ‘LOOK AT EVERYTHİNG’ STRATEJİSİ Enflasyon hedeflemesi diğer para politikası alternatiflerine göre daha esnektir. Merkez bankaları fiyat artışlarını kontrol etmek için parasal tabanı, M2, M2Y gibi parasal büyüklükleri, döviz kurunu hatta nominal GSYİH büyüklüğünü hedefleyebilir. Tarihsel olarak bu hedeflerin her biri farklı dönemlerde denenmiştir. Özellikle döviz kuru gibi bazıları denenmeye devam edilmektedir. Bunların hepsinde tek bir değişkene bakılmaktadır. Enflasyon hedeflemesinde ise enflasyonu etkileyebilecek her türlü değişken dikkate alınır. Buna “look at everything” (herşeye bak ) stratejisi de denmektedir. Merkez bankası enflasyonu etkileyebilecek her türlü faktörü alarak bir tahmin yapmak zorundadır. Bu faktörler içinde, ücret artışları, kur artışı, kamu fiyatlandırması, beklentiler, petrol fiyatları gibi bir çok unsur bulunabilir. Bu nedenle merkez bankasının enflasyonun nedenlerini çok iyi açıklayan bir makroekonomik modeli olması gerekir. Bu modele göre yapılan tahmin genellikle Aralık aylarında bir sonraki yıl için açıklanır. Bu faktörlerde önemli bir değişiklik olursa enflasyon hedefinde de bir değişiklik açıklanabilir. Örneğin dünya petrol fiyatları aşırı yükselirse merkez bankası enflasyon hedefini değiştirebilir. Enflasyon hedefinde kullanılan endeksin halkın çoğunluğunu ilgilendiren ve geniş tabanlı bir endeks olması güvenilirlik açısından tercih edilmektedir. Bu özelliği taşıyan endeks tüketici fiyat endeksidir. Merkez bankasının tahmini tek bir rakam ya da bir bant olabilir. Bant tahmininde bulunmak merkez bankasına bir esneklik vermektedir. Fakat gerçekleşen rakam bu bantın da dışına çıkarsa merkez bankasının kredibilitesi azalmaktadır. Enflasyon hedefi belirlendikten sonra merkez bankasının kullandığı somut araç faizdir. Enflasyonu arttırıcı dinamikler ortaya çıktığında faiz yükseltilir, tersi durumda da düşürülür. 18 ÜLKEDEN 3’Ü YÜKSEK ENFLASYONDA BAŞLADI Bizi ilgilendiren, genel hatlarıyla özetlemeye çalıştığımız enflasyon hedeflemesinin Türkiye için uygulanabilir olup olmadığıdır. Enflasyon hedeflemesine geçen 18 ülkeden 3 tanesi (İsrail, Şili ve Peru) bu uygulamaya görece yüksek enflasyonda başlamıştır. Hedeflemeye geçmeden bir çeyrek dönem önce bu ülkelerin enflasyonu % 20 - 40 aralığında seyrediyordu. Şimdi bu üç ülkede de tek haneli enflasyon bulunmaktadır. Bu ülkeler daha önce hiperenflasyon yaşamış ve bunu heteredox ya da kur politikalarıyla belli bir seviyeye getirmiştir. Enflasyonun düşmeye başladığı bir dönemde enflasyon hedeflemesine geçmişlerdir. Yaşadıkları krizler nedeniyle de yapısal reformlarında önemli aşamalar kaydetmiş ülkelerdir. Bu ülkelerin özelliklerine baktığımızda, her üçünde de düşük kamu açığı ve görece sağlam bir finansal sistem olduğunu görüyoruz. Daha önce de tartıştık, kamu ve finans sistemi sağlam olan ülkelerde alternatif politikalar olan para kurulu ya da tam dolarizasyona geçmek de mümkündür. Bu koşulları sağladıktan sonra politikaları uygulamak görece kolaylaşmaktadır. Türkiye’yi ilgilendiren önemli bir nokta da bu üç ülkede kur politikasının nasıl olduğudur. İsrail ve Şili’de enflasyon hedeflemesi uygulanırken kur artışları belli bir bant içinde tutulmuştur. İsrail’de bu uygulama hala devam etmektedir. Peru’da ise merkez bankasının da müdahaleleri ile kur artışı enflasyon hedefine paralel olmuştur. BANKACILIK SİSTEMİ REFORMU TAMAMLANMALI Bu örnekler, Türkiye’de de enflasyon hedeflemesinin başarılı olması için gerekli bazı şartlar hakkında fikir vermektedir. En önemli koşul kamu ve bankacılık sistemi reform sürecinin tamamlanmasıdır. Bu konuda önemli ilerleme kaydedilmiştir, fakat süreç bitmemiştir. Özellikle kamu finansmanının geleceğine ilişkin kaygıların azalması için reel faizlerin düşmesi gerekmektedir. Mevcut şartlarda kur politikasında bant sistemine geçmemizin mümkün olmadığını anlamış bulunuyoruz. Enflasyon hedeflemesini destekleyecek bir alternatif, geçici olarak ücret ve fiyat sabitlenmesine dayanan gelirler politikası olabilir. Sonuç olarak, Türkiye % 60’lar seviyesinde bir oran ile enflasyon hedeflemesine giden ilk ülke olacaktır. Bilinmeyenin getirdiği bir risk bulunmaktadır. Başlanılabilmesi ve başarılı olması için gerekli şartlar henüz tam oluşmuş değildir. Eğer enflasyon ve faiz önümüzdeki aylarda düşmeye devam eder, kamu ve finans sistemine ilişkin kaygılar azalırsa enflasyon hedeflemesine başlamak daha güvenilir olabilir. ____________________________________________ Bu yazıda: Bernanke, B,S., Laubach, T., Mishkin, F.,S., Posen A., S.,(1999), Inflation Targeting, Lessons From The International Experience, Prınceton University Press Mishkin, F, S, (2001), “One decade of inflation targeting in the world: what do we know and what do we need to know?”, NBER, Working Paper, 8397 referans olarak kullanılmıştır

	NTVMSNBC KULLANICILARININ TOP 10'u

	Bu haberi diğer okuyucularımıza tavsiye eder misiniz? hayır 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 kesinlikle

NTVMSNBC 'ye iyi erisim için
• Microsoft Internet Explorer
• Windows Media Player kullanın