| | | | Ancak, ilk bakışta edinilen bu olumlu tablo, ayrıntıya inildiğinde kaybolmaya başlıyor. Burada kuşkusuz en önemli gelişme çekirdek enflasyonu olarak nitelendirilen ve bir yandan mevsimsellikten en az etkilenirken bir yandan da uygulanan ekonomik politikalara en fazla esnekliği olan rakam olan özel imalat sanayi fiyat artışlarında saptanan yüzde 2,5 oranındaki artış.
Her ne kadar, bu rakam da son yılların en düşük Mayıs rakamı olsa da, Nisan ayında elde edilen yüzde 1,9’un üzerinde olması, dahası çekirdek enflasyonda programın başladığı günden bu yana ilk kez artış yaşanması yazımızın başlığı olan sorunun gündeme gelmeye başlamasına neden olabilir.
Bu nedenle, özellikle çekirdek enflasyonda yaşanan bu yön değişiminin arkasındaki etkenleri irdelemek gerekiyor. Bu etkenlerden biri konjonktürel. Dünya ekonomisi resesyondan çıkarken, dünya emtia piyasalarında da fiyatlarda genel bir artış eğilimi kendini gösteriyor.
Örneğin, toptan eşya fiyatları endeksinde yüksek bir payı olan ana metal sanayi fiyatlarında Mayıs ayında yüzde5,2 oranında bir artış yaşanırken, aynı dönemde dünya metal fiyatlarındaki ortalama artış da yüzde 5’i buldu.
NEDEN TALEBİN CANLANMASI
Ancak, bence enflasyonun beklenenin üzerinde çıkmasının arkasındaki temel neden, talepte görülen kıpırdanma. Geçtiğimiz dönemde, talepte yaşanan yoğun daralma nedeniyle özel sektör yaşadığı maliyet artışlarını, ürün fiyatlarına yansıtamamış, ve daralan kar marjlarıyla çalışmak zorunda kalmıştı.
Şimdi, talepte bir kıpırdanmanın gözlenmeye başlamasıyla zamlar da kendini göstermeye başladı. Bunun en açık örneklerinden biri, giyim ve ayakkabı fiyatlarının Nisan’da yüzde 9 arttıktan sonra Mayıs’ta da yüzde 8 artmış olması.
Bu gelişmeler bizi enflasyonla mücadele programının en zayıf noktalarından birine getiriyor. Programın, döviz, maliye ve para politikaları gayet başarılı bir biçimde uygulanırken, gelirler politikası için aynı şeyleri söylemek kolay değil. Kamu kesimi maaş artışlarında ve özellikle de tarım destekleme alım fiyatlarında hükümetin zayıf, giderek utangaç tavrı, piyasalar için de destekleyici bir yaklaşım değil, hiç kuşkusuz.
UZLAŞMA SAĞLANMADI
Programın bir diğer önemli eksiği de programın şu ya da bu nedenle toplumsal katmanlar arasında bir uzlaşma sağlanamadan ve bu doğrultuda yeterince çaba gösterilmeden başlatılmış olması.
İlk aylarda, para, maliye ve özellikle döviz politikası sayesinde enflasyonda hızlı bir düşüş eğilimi kendini göstermişti. Ancak son açıklanan rakamlar, bu toplumsal eşgüdüm sağlanmadığı sürece programın başarı şansının son derece az olduğunu gösteriyor.
Dolayısıyla enflasyonda korkulu rüya görmek istemiyorsak, bu alanda kısa sürede bazı gelişmelerin yaşanması, örneğin Ekonomik ve Sosyal Konsey’in zaman geçirmeden toplanması gerekiyor. | |
