 |
|
|||||
 |   |  |  | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
  |
 |
|||||||
|
|||||||
|
|||||||
| Televizyon yorumcuları, ve gazete yazarlarımız da bu alanda pek geri kalmayı sevmezler. Sadece hükümetin son istikrar programıyla birlikte bu kültürümüzde hafif bir değişiklik sözkonusu oldu. Artık, 2001 başını beklemeyi göze alabiliyoruz gibi gözüküyor. Neyse lafı oldukça uzattıktan sonra bu yazının asıl konusuna geçelim. Bugün (3 Haziran) bildiğiniz gibi, enflasyon rakamları açıklanacak. Ben biraz enflasyonla ilgili istatistiklerden bahsetmek istiyorum. Ekonominin kötüye gitmesiyle eş anlamlı hale gelen enflasyon 1978’den bu yana başımızın derdi. İlk kez 1978 yılının Mayıs ayında yüzde 50’nin üzerine çıkan enflasyon (toptan eşya fiyatları endeksi artışı), daha sonraları giderek yükselmiş ve 1980’in Şubat ayında yüzde 119’a kadar çıkmış. ENFLASYONUN PERFORMANSI PARLAK Belki de, terörle birlikte 12 Eylül darbesinin önemli nedenlerinden biri olan enflasyonu düşürmek için alınan önlemlerle birlikte 2.5 yılda rakam yüzde 21’e kadar geriletilmiş. Ancak bundan sonra başlayan popülist uygulamaların uzun yıllar devam etmesi sonucunda, 1991 yılından bu yana yüzde 50’nin altına hiç inememişiz. Bu hesaba göre 1978 yılında ortaokula giden bir öğrenci olan ve bugün 35 yaşında olan kesim ve daha genç nüfusumuz, ülkemizin yarıdan çok fazlasına denk geliyor, enflasyonsuz bir ortamı ya hiç görmemiş ya da hatırlamıyor. Bunun sonucunda yaratılan tahribat ise korkunç, hem gelir dağılımı bozuluyor, sabit gelirli eziliyor, hem de Türk Lirası pul haline geliyor, ve yeni Türk Lirasının bugünkünün bir milyon katı değerde olması tartışılıyor. Enflasyonun geçmiş performansına gelince oldukça parlak : 1981’den bu yana enflasyona bakıldığında fiyat endeksinin 6274 katına çıktığını görüyoruz. Bu da aylık bazda yüzde 3.8 bir ortalama enflasyon yaşandığını gösteriyor. En yüksek enflasyon yüzde 32.5’le 1994 yılının Nisan ayında (1994 krizi), en düşük enflasyon ise - yüzde 4.4’le 1987 yılının Haziran ayında yaşanmış. 20 YILDA SADECE 5 AY DÜŞMÜŞ Ortalama yıllık enflasyon ise yüzde 57.2’ye denk geliyor. Aşağıdaki grafikte aylık enflasyonun çeşitli oran aralıklarında gerçekleşme sıklığını görüyoruz. Tablodan da görülebileceği gibi, Toptan Eşya Fiyat Endeksi son 20 yılda sadece 5 ayda gerileme kaydetmiş. Bunların da çoğu tahmin edilebileceği gibi mevsimsel nedenlerle yaz aylarında gerçekleşmiş. En çok enflasyonun gerçekleşme aralığı ise yüzde 3-4 aralığında. |
||||
 Peki ülkemizde enflasyonun en yüksek olduğu aylar hangileri. Yine son 19 yılın rakamlarına bakınca ortaya şöyle bir tablo çıkıyor. Ocak ayları 1981’den bu yana olan dönemde en yüksek enflasyonun yaşandığı aylar olmuş. yüzde 6.11 ortalamaya sahip olan Ocak ayını, yüzde 5.23’le Nisan ve yüzde 4.68’le Şubat ayı takip ediyor. Nisan ayı ortalamasını 1994 krizinde yaşanan yüzde 32.5 oranı bozuyor. Aslında en çok artış Kış ve sonbaharda yaşanmakta. En düşük enflasyonu ise sebze meyvenin bollaştığı ve tarım fiyatlarının gerilediği Haziran ve Temmuz aylarında yaşamışız. |
||||
Peki çekirdek enflasyon olarak nitelenen özel imalat sanayi fiyatları nedir. Neden ekonomistler ve IMF bu oranı yakından takip ediyor. Bunun bir kaç sebebi var : 1. Son yıllarda oranı giderek azalsa da, kamu sektörü Türkiye’de halen ekonominin önemli bir bölümünü kontrol ediyor. Bunun bir yansıması olarak da DİE’nin toptan eşya fiyatları endeksi içerisinde kamu yüzde 20’den fazla bir etkiye sahip. Diğer bir deyişle, TEFE’ye dahil mal ve hizmetlerin beşte birinin fiyatı doğrudan kamu kurum ve kuruluşları tarafından belirleniyor. Enflasyonun asıl düşüş trendi ise, gerçek arz ve talebin kesişmesiyle ulaşılan, beklentilerin ve tüm ekonomik aktivitenin yansıdığı bir ortamda belirlenen fiyatlardan anlaşılabilir. 2. Özel imalat sanayi fiyatlarında ise mevsimsellik nispeten az. Tarım fiyatları ve kamu etkisi az. Fiyatları popülist nedenlerle tutma, ya da enflasyonu ileri geri kaydırma amaçlı zamları öne alma gibi bir etken söz konusu değil. Bu nedenle enflasyonun çekirdek kısmını oluşturuyor. 3. Bu çekirdek uzun vadede mutlaka fiyatlar üzerinde belirleyici oluyor. Kamu zam yapmamakta dirense bile, bir süre sonra çekirdek enflasyonu izlemek -en azından kısmen- durumunda kalıyor. 4. 4. 4. 4. Peki çekirdek enflasyon nasıl seyrediyor. 1995 yılından bu yana aylık ortalamalara değerlere baktığımızda, tarım fiyatlarının ve mevsimselliğin TEFE üzerindeki etkisini son derece açık bir şekilde görebiliyoruz. Ocak ayı geleneksel bir zam yapma dönemi olması nedeniyle yüksek olup diğer aylar ortalamaları birbirine son derece yakın seyretmekte. |
||||
Aylık rakamlara bakıldığında son beş yılda 64 ayın en düşük iki rakamının bu yılın Mart ve Nisan ayında gerçekleştiği ortaya çıkıyor. Ayrıca son beş yılın ortalama rakamı olan yüzde 4.3’le karşılaştırıldığında son üç ayda çekirdek enflasyonda elde edilen rakamlar gerçekten umut verici. Umarız, programın bugüne kadar uygulanmasındaki başarı ve taviz vermeme devam eder, biz de çocuklarımıza enflasyonu masal gibi anlatırız. | ||||
 |
|
 |
|||||||||||||||
   |
|||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Ana Sayfa | Güncel | Dünya | Ekonomi | Sağlık | Yaşam | Teknoloji | Kültür & Sanat | Spor | Hava Durumu | Haber Özetleri | Arama | NTVMSNBC Hakkında | Yardım | Spor Yardım | Tüm Haberler | Araçlar | NTVMSNBC Reklam Seçenekleri | Hukuki Şartlar & Gizlilik Hakları |
|||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
