| | | | Kriz Şubat ayının sonunda çıkmasına rağmen enflasyon dışındaki hemen tüm beklentiler son derece kötümser gözükmektedir. Örneğin, sanayi dalındaki genel gidişat ve stokların durumuna ilişkin beklentiler ağır bir resesyonun yaşandığı 1999 yılından daha kötüdür.
Sanayi dalında genel gidişat konusunda bir ay öncesine oranla daha iyimser olanların oranı Şubat ayında sadece yüzde 6’dır. 2000 yılı Nisan ayında yüzde 50’lere ulaşan bu rakamın 1999 yılında aldığı en düşük değer ise yüzde 15 civarındadır.
SANAYİ ÜRETİMİ VERİLERİNE BAKALIM
Şubat ayına ait diğer bir veri sanayi üretimine ilişkindir. DİE’nin açıkladığı verilere göre Şubat ayı sanayi üretimi geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 5.3 gerilemiştir. Petrol ürünleri dışında hemen tüm sektörlerde önemli oranda gerileme mevcuttur.
Makina ve teçhizat üretimi bir yıl öncesine göre yüzde 25.4 daha azdır. Bu veri, ekonomideki yatırım talebinin de ciddi boyutta azalmaya başladığına işaret etmektedir. Türkiye ekonomisinin uzun süreli büyüme ve daralma dönemlerinde yatırım talebi, tüketim talebinden çok daha etkin olmaktadır.
OTOMOBİL SATIŞ RAKAMLARI DA GELDİ
Mart ayına ilişkin verilerden birisi Otomobil satış rakamlarıdır. Toplam talebin öncü bir göstergesi olan otomobil ve hafif ticari araç satışı Mart ayında yaklaşık 10 bin civarında gerçekleşmiştir. 1993 yılından bu yana en düşük Mart ayı satışı 20 bin civarında olmuştur. 1999 yılı Mart ayı satışı ise 27 bin olarak gerçekleşmiştir. Mart ayı verilerine ilişkin ilk sinyal, ekonominin 1994 ve 1999 krizlerinden daha derin bir daralma yönünde olduğudur.
KAPASİTE KULLANIM ORANLARI
Mart ayına ilişkin açıklanan ikinci veri ise kapasite kullanım oranlarıdır. Toplam kapasite kullanım oranı yüzde 72.4, özel sektör kapasite kullanım oranı ise yüzde 61.8 olarak gerçekleşmiştir. Piyasa sinyallerini çok daha iyi yansıtan özel sektör kapasite kullanım oranıdır. yüzde 61.8 olarak açıklanan veri, son yılların en düşük rakamıdır.
Örneğin, Ağustos 1999 depreminin yaşandığı ay gerçekleşen özel sektör kapasite kullanım oranı yüzde 65 civarındadır. Son kriz sonrası imalat sanayinin yaşadığı daralmanın depremden daha sert olduğunu izliyoruz. Sektörel bazda baktığımızda hemen tüm sektörlerde kapasite kullanımı önemli oranlarıda düşmüştür. yüzde 50.8 olarak gerçekleşen makina ve teçhizat sektörü kapasite kullanımı, yatırım talebinin Mart ayı içinde de azalmaya devam ettiğine işaret etmektedir.
Otomobil satış ve imalat sanayi kapasite kullanım verileri Mart ayı sanayi üretiminin çift rakamlı bir daralma ile sonuçlanacağına işaret etmektedir. Sonuç olarak, 2001 yılında ekonomideki daralmanın yüzde 6 ‘nın üzerinde olma olasılığı yüksektir. | |
Emine Uşaklıgil’in bugüne kadar ntvmsnbc’de yayınlanmış tüm yazıları
