| | | | Bildiğiniz gibi, Şubat kriziyle sekteye uğrayan dezenflasyon programında döviz kuru çıpa (nominal anchor) işlevi görerek bir yandan üretimin maliyet yapısında iyileşme sağlarken, diğer yandan da beklentileri olumlu etkilemek suretiyle enflasyonist döngünün kırılmasında ana politika aracı olma görevini üstlenmişti. Ancak hepimizin yakından takip ettiği gelişmeler sonucunda, Merkez Bankası bu politikasından daha önce ilan etmiş olduğu tarihten önce çıkış yapmak zorunda kaldı.
Şu sıralar yapılandırılmakta olan yeni “ulusal” programda ise, enflasyonla mücadelede çıpa görevini, açıklanacak enflasyon hedefinin görmesi tasarlanmaktadır. Hatırlanacağı gibi, eski program altında da enflasyon hedefleri açıklanmıştı. 2000 yılı için toptan eşya ve tüketici fiyatları cinsinden sırasıyla yüzde 20 ve yüzde 25 gibi. Ancak tabii bu enflasyon hedefleri, para politikasının yapısal bir ayağını oluşturmadan beklentileri üstü kapalı bir biçimde yönlendirmeye çalışan ancak bağlayıcı olmaktan uzak birer tahmin niteliğini taşıyorlardı.
Ne var ki, enflasyona ilişkin hedeflerin (veya tahminlerin) açıklanmış olması aslında Merkez Bankası’nı kur hedefinin yanısıra, kollaması gereken ikinci bir hedefle başbaşa bırakmıştı. Çünkü, Banka’nın gözünde belki de iyi niyetli bir tahminden öteye gitmeyen bu enflasyon hedefi, piyasaların gözünde özellikle kur politikasıyla birebir ilişkilendirilmişti. Pratikte enflasyon hedefinden (tahmininden) sapılması, kur politikasının sürdürülebilirliğinin de bir süre sonra sorgulanmasını beraberinde getirdi.
Ayrıca bu ikili hedefin, para kurulu gibi çalışması nedeniyle kısa vadeli faizleri belirlemek gibi önemli ve etkin bir politika aracından yoksun olan bir merkez bankası tarafından yakalanmaya çalışılıyor olması, bugün içinde bulunduğumuz durumu sanırım bir parça açıklıyor.
ENFLASYON HEDEFLERİ DAHA BAĞLAYICI OLACAK
Bu saptamalardan yola çıkarsak, önümüzdeki dönemde sadece tek bir hedefe odaklanılacak olması işleri bir parça daha kolaylaştıracak diye umuyorum.
Kamuoyuna açıklanacak enflasyon hedefleri bundan böyle daha bağlayıcı olacak. Merkez Bankası kanununda yapılacak değişikliklerle artırılması planlanan özerklik, para politikasının tüm gücüyle bu hedeflere odaklanarak uzun dönemde fiyat istikrarını sağlayacak yapının oluşturulmasında ilk adımı teşkil ediyor. Bu yapının içerisinde kurun dalgalanmaya bırakılması, yabancı sermaye akımlarının serbest olduğu bir ortamda, sanıyorum en kolay seçenek.
BELİRSİZLİK REEL EKONOMİYİ ZORLUYOR
Ancak, para ikamesinin (dolarizasyon) çok yüksek olduğu ve hemen her türlü kontratın döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapıldığı bir ekonomide, döviz kurunun gelecekte alabileceği değer hakkında alışılmışın dışında bir belirsizliğin olması, reel ekonomik aktivite üzerinde olumsuzluklar yaratmaktadır.
Nitekim şu anda, maliyetleri dövize endeksli firmalar fiyatlama yapmakta oldukça zorluk çekmektedirler. Ülkemizdeki mal piyasalarının önemli bir özelliği olan vadeli çalışma düzenine, kurun bu denli belirsiz olduğu bir ortamda devam edilmesi ise mümkün olmamaktadır. Vadeli çalışmaya alışmış oyuncuların nakit çalışma prensiplerine adapte olabilmesi ise çalışma sermayesinin pahalılığı ve hatta kıtlığı göz önüne alındığında alternatif oluşturma özelliğini kaybetmiş görünmektedir.
Bu şartlar altında, Merkez Bankası’nın döviz kurlarıyla ilgili olarak, herhangi bir taahhüt altına girmeden, belirsizliği bir nebze ortadan kaldıracak bir eylem planı geliştirmesinde, en azından kısa vadede, yarar olabilir diye düşünüyorum. | |
