Döviz nereye gidecek?

CNBC-E Editörü Oğuz Karamuk, soru ve yanıtlarla dövizdeki beklentileri ve nereye gidebileceğini yazdı. “Yılsonu için 1 milyon 65 bin lira rakamı bir çıpa değil. Bu rakam aşılırsa Merkez Bankası müdahale yapacak anlamına gelmiyor” diyor.

Oğuz Karamuk
CNBC-E


14 Mart— Türkiye’yi zenginler sınıfına sokmak için büyük umutlar bağlanan ekonomik program adeta bir felaketle sonuçlandı. Türkiye yeni bir programın hazırlığında. Bir taraftan da döviz konusu var. Dövizin nereye gideceği konusunda yorumlar yapılıyor, rakamlar veriliyor.

			CNBC-e Editörü Oğuz Karamuk son günlerde yaşanan gelişmelere soru ve yanıtlarla açıklık getirdi. Dövizdeki beklentileri ve doların nereye gidebileceğini netleştirmeye çalıştı. *- Dolara yeniden bir talep başladı. Bunu tehlikeli buluyor musunuz?* - Açıkçası çok fazla değil. Bayram tatilinden sonra kurlarda hızlı bir hareket başladı. Bayramda 900 binin altına düşen dolar fiyatı yeniden 960 bine kadar çıktı. Görünürde dolara bir talep var. Sistemden bir miktar çıkış yaşanıyor. Ama bu paranın sistem kalıcı olarak çıktığını ve sistemi rahatsız edecek boyutlara ulaştığını düşünmüyorum. Bu tip bir durumda sistemdeki döviz eksikliği nedeniyle dolar faizinin yükselmesi gerekirdi. Oysa, dolar faizi geçtiğimiz günlere göre nispeten daha düşük seyrediyor. Hatta Merkez Bankası piyasaya yüzde 35 faizle döviz borcu verirken, bankalar birbirlerine daha düşük faizden ödünç dolar veriyor. Bunun anlamı da şu: Sistemden bir döviz çıkışı olsa da henüz geniş kitleler sistem dışına çıkmıyor. Ama belirsizlik nedeniyle dolarını satmak da istemiyorlar. Bunun yerine kiralıyor. *- Doların yılsonu değeri hakkında 1 milyon 65 bin lira hedefi veriliyor. Herkes bu rakama güvenip hesabını böyle yapabilir mi?* Yılsonunda doların 1 milyon 65 bin lira olması konusu biraz yanlış anlaşılmış olabilir. Zaten bu resmi bir açıklama değil. Ayrıca Merkez Bankası böyle bir hedef verdiği zaman, kuru geçen programda olduğu gibi yine çıpa olarak alacak demektir. Oysa şu anda serbest dalgalanma var. Ayrıca şu an için bant sistemine geçilmesini de doğru değil. 1 milyon 65 bin lira hedefinin bir varsayım olduğunu düşünüyorum. Böyle bir varsayım ihtiyacı da ekonominin rakamsal büyüklüklerini dolar bazında hedefleyebilmek için oluşmuş olabilir. Hatta bu tip varsayımlar her ay için de yapılmış olabilir. Bize benzer bir sistem uygulayan Meksika’da da bu tip kur varsayımları kullanılıyor. Yoksa Merkez Bankası’nın dolar 1 milyon 65 bin lirayı geçince topyekün bir mücadeleye girişeceğini zannetmiyorum. Ekonomide belirlenen tüm hedefler istenilen seviyede giderse dolar yılsonunda 1 milyon 65 bin lira olabilir. Özetle söylersek 1 milyon 65 bin lira rakamı bir çıpa değil. Bu rakam aşılırsa Merkez Bankası müdahale yapacak anlamına gelmiyor. Ancak hızlı dalgalanmalar sırasında Merkez Bankası gerek döviz, gerekse de faizle piyasaya müdahale edebilir. *- Dolarda kısa vadede daha fazla artış bekliyor musunuz?* Dolarda daha fazla artışın ekonomik ölçekte bir değeri yok. Yani ihracatı, turizm gelirlerini artırmak için, ülkenin döviz dengesini pozitife çevirmek için daha fazla kur artışı gereksinimi olacağını düşünmüyorum. Ayrıca bunun zararı da olabilir. Çok yüksek oranda bir artış ekonomiyi de kilitleyebilir. Gazi Erçel Şubat ayında, 2000 yılında TL’nin dolar karşısında yüzde 20 reel değer artışı yaptığını söylemişti. Bu da kurların dalgalanmaya bırakılmadan önce dolar karşısında olması gerekenden yüzde 10 daha değerli seviyede bulunduğu anlamına geliyordu. Ancak kurlar dalgalanmaya bırakıldıktan sonra yüzde 35’e yakın değer kazandı. Zaten turizm ve ihracattaki beklentilerin hemen pozitife dönmesinden bu artışın yeterli olduğunu görüyoruz. Ancak içinde bulunduğumuz durumda başka bir konu var ki, Türkiye’ye yurtdışından destek gelmemesi. O durumda doların ne olabileceğini kestirmek imkansız. *- Neden?* - Çünkü Hazine’nin borç ödemeleri var. Para yok. Borçları nasıl ödeyecek. Ya moratoryuma gidip ‘iflas ettim’ diyecek. Ya konsolide edip ileri bir tarihe erteleyecek. Bunlar serbest piyasa koşulları içinde çok mantıklı bir çözümler değil. Uzun vadede daha acı ve büyük sonuçlara neden olabilir. Örneğin kalıcı fakirlik gibi. *- Ya da…* - Ya da Merkez Bankası matbaaları çalıştırıp para basacak. Bu da bizi şöyle bir sarmala sokar: Merkez Bankası Hazine’nin borçlarını ödemek için para basar ama karşılığında alacak mal bulamazsınız. Yani parayı mala dönüştürmek istediğiniz zaman talep rekabeti yaşanır. Ekmeğin fiyatının açık artırmaya çıkması gibi. Bu da otomatik olarak hızlı enflasyon artışlarını beraberinde getirir. Para ürker ve güvence arar. Bu durumda dolar da sağlam bir mal olarak algılanır. Doların fiyatı da inanılmayacak seviyelere yükselir. Ülkedeki ücretleri dolara çeviremeyeceğiniz için alım gücü hızla geriler. Alım gücü olmadığı için üretim durur. Ardından durgunluk içinde yüksek enflasyon gelir. Peşi sıra hiperenflasyon. Almanya 1930’ların başında yaşamış bunu. Hitler’I iktidara getiren de böyle bir ekonomik ortam. Yani bu tip bir yaklaşımın siyasi sonuçları da çok ağır olabilir. *- Çözüm ne?* Çözüm iyi bir program hazırlayıp uygulamak. Şimdi insanlarda bir “Mehdi kompleksi” başladı. Az gelişmiş ülkelerin kompleksi bu. Bir adamın çıkıp her şeyi düzelteceğine olan kuvvetli inanış. Oysa ne Kemal Derviş’ten, ne de hazırlanan ekonomik programdan tek başına bu tip bir beklenti olmamalı. Her şey iradede bitiyor. Son olarak vazgeçtiğimiz programın nesi kötüydü? Özelleştirme, yapısal reformlar, düşük enflasyon istikrarlı büyüme… Bunların hepsi, yalan söylememek, hırsızlık yapmamak gibi uzaydaki doğrular. Ama yürütülemediği için geçen program “tu kaka” oldu. Bu nedenle halka durumu iyi anlatmak gerekli diye düşünüyorum. Çünkü anlatamazsanız siyasi irade halk otoritesi karşısında ezilmeye mahkum kalıyor. Oysa durum yukarıda anlattığımız gibi. Bu kez deniz gerçekten bitmiş gözüküyor…

	NTVMSNBC KULLANICILARININ TOP 10'u

	Bu haberi diğer okuyucularımıza tavsiye eder misiniz? hayır 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 kesinlikle

NTVMSNBC 'ye iyi erisim için
• Microsoft Internet Explorer
• Windows Media Player kullanın