Güncelleme: 11:51 TS 23 Şub., 2001
|
|
NTV-MSNBC VE AJANSLAR |
Brezilyada Real Planının öyküsü
|
|
|
|
Latin Amerikanın en büyük ekonomisinde yaşanan mali krizi anlamak için 1980lerde yaşanan olaylara göz atmak gerekir.
1985te, 21 yıldır süren askeri yönetimin sona ermesiyle birlikte başlayan değişimler ülkenin gelecek 20 yılda yaşayacağı problemlerin nedenini oluşturuyordu.
Politik açıdan değişimini tamamlayan Brezilya, ekonomi alanında aynı başarıyı gösteremedi. Ülkenin gevşek federal yapısı nedeniyle, yıllar içinde gelenek haline gelen savurgan ve sorumsuz hükümet harcamaları, bütçe açığının her geçen gün daha da artmasına neden oluyordu. Bütçe açığındaki artış ise enflasyonu körüklüyordu.
ANAYASAL SORUNLAR
Yüksek seyreden enflasyonun yanı sıra, 1988de kabul edilen yeni anayasa da, Brezilyada ekonominin daha kötü bir hale gelmesine neden oldu. Getirilen yeni emeklilik sistemi, prim ve maaş ödemeleri arasında dengesizlikler yaratıyordu.
1980lerin sonunda, enflasyon yükselmeye devam ediyordu. 1989da, cumhurbaşkanı seçilen Fernando Collor de Mellonun ticaret duvarlarını kaldırıp, Brezilya ekonomisini dünya piyasalarına açmasının ardından, 1993de enflasyon yüzde 2.500 gibi görülmemiş bir rakama ulaştı.
REAL PLAN
Collordan sonra cumhurbaşkanı olan Itamar Franconun Maliye Bakanı Fernando Henrique Cardoso, enflasyonla mücadele için Real Plan adıyla anılan bir programı uygulamaya başladı. Eski para birimi URVyi (Unit of Real Value) yeni Real ile değiştirip, dolara sabitleyen Cardoso, ithal mallardaki fiyat artışını da yasakladı.
Planın işe yaramasıyla birlikte, 1990ların ortasından itibaren düşüşe geçen enflasyon oranı, 1998de neredeyse sıfıra yaklaşmıştı.
ASYA KRİZİ
Ancak, 1997de ortaya çıkan Asya kriziyle birlikte, Realin değerini korumaya çalışan Brezilya Merkez Bankası, milyarlarca doları elinden çıkarmak zorunda kaldı. Faiz oranlarının yüzde 50ye çıkarılmasıyla sakinleşen Brezilya ekonomisi, 1998de Rus ekonomisinin çöküşüyle bir kez daha ağır bir darbe aldı. Bütçe açığı, Gayri Safi Milli Hasılanın yüzde 7sine yaklaşmaktaydı. Bir kez daha döviz satışına giden Brezilya Merkez Bankası, Realin değerini yüksek tutmak için elinden geleni yapıyordu.
IMF KREDİSİ
Brezilyalı yetkililerin vergi artışları ve harcama kesintileri sözünün ardından Brezilya, IMFyle yürütülen görüşmeler neticesinde, 41 milyar dolarlık bir kredi paketi aldı. Krizin diğer Latin Amerika ülkelerini yayılmasını önlemek için harekete geçen IMF, kredi paketinin ilk bölümünü oluşturan 4.6 milyar doları, Aralık 1999da gönderdi. Aynı yıl, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla yüzde 4ten yüzde 3.5e düştü.
Enflasyonu ilk yıl yüzde 17ye çekmeyi hedefleyen kredi planı, 2000 yılında yüzde 5 ila 10luk enflasyon hedefliyordu. Merkez Bankası Başkanı Arminio Fraga, enflasyonun, 2001de yüzde 5in de altına ineceğini belirtmişti.
Yatırımcıların güveninin tekrar kazanılması ve Real değerinin yüksek tutulması için, faiz oranları yüzde 39dan yüzde 45e çıkarıldı.
1999 sonunda 1.70 Dolar civarında olan Real, bugün itibariyle 2.04 dolar seviyesinde bulunuyor. |
|