| | | | Merkez Bankası bu krizde, Kasım ayında yaptığı hataya ya da kararsızlığa düşmeyecek gözüküyor. Kasım ayındaki krizde Merkez Bankası, Demirbank’a ve kamu bankalarına ödemelerini yapabilmeleri için Türk Lirası vermiş, bu Türk Lirası ise döviz alımlarına yönelmişti. Bunun sonucunda, bankalar Merkez Bankası’ndan 15 günde yaklaşık 7 milyar dolar satın aldı.
Döviz çıkışının sürünce, kasım ayı sonunda, Merkez Bankası artık, ekstra Türk Lirası yaratmayacağını açıkladı. Ama o güne kadar piyasaya yaklaşık 4-5 milyar dolar karşılığı likidite verilmişti. Bu paranın verilmesi hem hiçbir işe yaramadı, hem krizin etkilerinin uzun sürmesine neden oldu.
Merkez Bankası TL vermeyince faizler yüzde 2000’e dayandı ve birkaç gün içinde Demirbank’a el kondu. Bu politika baştan itibaren izlenseydi Demirbank’a 2-3 gün içinde el konur ve kriz birkaç günde sona ererdi. Üstelik kısa vadeli faizlerin bir ay boyunca çok yüksek seviyelerde seyretmesi bütün ekonomiyi durgunluğa itti.
MERKEZ POLİTİKA DEĞİŞTİRDİ
Bu krizi değerlendiren ve hatasını kabul eden Merkez Bankası, yeni yılda bu politikasını değiştirmeye karar verdi. Son ek niyet mektubunda da bu vurgulandı: Döviz çıkınca likidite de daralacak.
Piyasa bu gerçeği algılamadı, hala da algılamakta zorlanıyor. Döviz çıksa da Merkez Bankası likiditeyi sıkıştırmaz düşüncesi, Pazartesi günü bankaların 7.6 milyar dolar satın almalarına (Salı valörlü) neden oldu.
Ama dün, Hazine ihalesi olmasına karşın, Merkez Bankası piyasaları rahatlamayı hiç düşünmedi, hatta bankalararası para piyasasında rekor faiz olan yüzde 2,300 ile piyasayı fonladı. Bunun sonucunda bankalar pazartesi verdikleri alım emirlerini iptal etti ya da dövizlerini geri sattı. Bunun sonucunda iki gündeki döviz çıkışı 1.5 milyar dolara indi.
HALKBANK ZORLANDI
Hazine’nin iç borç geri ödemesine bağlı olarak, bu sabah 1.2 milyar dolarlık döviz çıkışı daha oldu. Ancak bu faizlerin biraz daha yükselmesi anlamına geliyor.
Dün özel bankaların kamu bankalarına para vermekten kaçınması nedeniyle akşam Halkbank kapanmakta zorlandı. Bu, zincirleme reaksiyon yaratarak birçok bankaya yansıdı. Merkez Bankası, kamu bankalarına vereceği likiditenin de diğer bankalar eliyle dövize yöneleneceğini düşünüyor ve bu nedenle limitlerinin dışında hiçbir bankaya para vermiyor.
BANKALARIN DİRENMESİ KRİZİ BÜYÜTÜR
Peki ne olacak? Merkez Bankası’nın görüşü şu: Ya bankalar döviz satacak, likidite dengelenecek ve faizler düşecek. Ya da bazı bankalar bu ortamda yükümlülüklerini yerine getiremez hale gelecek ve bu bankalar sistemin dışına çıkarılacak.
Sistemin ayakta kalması için bankaların sistemin çalışmasını sağlamalarından başka bir yol gözükmüyor. Bankaların direnmesi, şu anda bir iki gün içinde sona erebilecek gibi gözüken krizin çok daha büyümesine neden olabilir.
| |
Emine Uşaklıgil’in tüm yazıları