|
Yüzlerce belgenin ışığında, Zeugmanın coğrafi konumu, kuruluşu, önemli bir ticari ve askeri merkez olduğu, antik çağdan bu yana bilinmekteydi
|
|
Mezopotamyaya geçerlerken, Zeugmada bulunan gümrük memuru, onlara, gümrüğe tabi bir malları olup olmadığını sordu. (Sağduyu) diyerek yanıtladı Apollonius ve bir grup kadın ismiyle birlikte, (adalet, erdem, ölçülülük, cesaret ve sebat)ı ekledi. Onun yanındaki kadınların hemen farkına varan memur, (Bana kölelerinizin bir listesini verin) dedi. (Benim kölelerim yok, onlar evimin sahibi, kadınlarım) diye sert şekilde yanıtladı Apollonius... Bu kısacık satırlardan bile, Zeugmanın, Mezopotamyaya girişte önemli bir köprübaşı ve gümrük kapısı olduğu anlaşılıyor. Strabondan Tacitusa, Piliniustan Ciceroya pekçok antik yazar, çeşitli nedenlerle Zeugmadan söz etmişlerdir. Benzer yüzlerce belgenin ışığında, Zeugmanın coğrafi konumu, kuruluşu, önemli bir ticari ve askeri merkez olduğu, antik çağdan bu yana bilinmekteydi.
ANTİK KENTİN KEŞFİ
İngiliz gezgin Pocockenin 1738 yılında bu bölgeden geçtiği sırada, Zeugmanın kesin yeri hakkında çok az şeyin bilindiği ifade edilen sitede, Pocockenin, Beerden (Birecik) ayrıldıktan sonra, Fırat üzerinde Zeugma adlı bir yer olup olmadığını araştırdım ve Beerden 12 mil yukarıda Zima diye bir yer olduğunu öğrendim. Bunun üzerine, burada bir köprüye ait izler olup olmadığını sordum, suyun çekildiği dönemlerde nehrin 2 yakasında köprü ayakları olabileceğini düşündükleri taş iskeleler olduğunu söylediler diye yazdığı belirtilerek şunlar kaydediliyor:
1900lerin başlarında Birecik ve çevresine uğrayan Fransız gezgin Cumont da, 1917de yazdığı kitabında, ilk defa Zeugmanın, Fıratın 2 yakasında Belkıs ve Tilmusa köylerinin yer aldığı bölgede olabileceği konusunda akılcı ve kabul edilebilir öneriler sunar. Buna rağmen çoğu bilgin, Zeugmayı, hala bugünkü geçit yeri olan Birecik ile özdeşleştirmeye devam eder. Nihayet 1974te Alman araştırmacı Jörg Wagnerin, Belkıs köyündeki kalıntılarda IV. Lejyon (Legio IV Scythica) damgaları taşıyan çatı tuğlaları bulmasından sonra, bu kalıntıların Zeugma antik kentine ait oldukları, genel kabul görür.
| |