|
Güncelleme: 11:10 TS 6 Oca., 2001
|
| |
|
DELİ İNEK HASTALIĞI NEDİR?
|
|
|
|
|
|
Gerçekte DELİ İNEK HASTALIĞI olan BSE’nin ( Bovine Spongiform Encephalopathy ) halk arasında DELİ DANA hastalığı adıyla yayılmasının sebebi Türk toplumunda böyle bir deyimin olmasıdır. Deli dana isminin bu hastalığı tanımlamaya yeterli olmamasının sebebi hastalık belirtileri gösterip ölen sığırların hemen hepsinin 2,5 yaşından daha yukarı yaşlarda (danadan daha büyük) olmasıdır.
Hastalığın ineklere, SCRAPİE’li koyunların iç organlarından ve kemiklerinden hazırlanan yemlerden geçtiği varsayılmaktadır. Koyunlardaki Scrapie hastalığı ise 1987’den beri bilinen fakat insanlara bulaşmayan bir hastalıktır. Diğer hayvanlara, özellikle kedi ve köpek gibi özel olarak yetiştirilen türlere de sığırların ve koyunların etlerinden hazırlanan mamalarla bulaştığı saptanmıştır.
Scrapie hastalığı ise 1946 yılında İngiltere’de yapılan bir laboratuar araştırmasında kaza sonucu oluşturulan ve yine kaza eseri koyunlara bulaştırılarak ortaya çıkarılan büyük bir insanlık ayıbıdır. Kaza sonucu oluşturulan bu etken protein parçacıklarından oluşmuş PERİON adı verilen özel bir yapıdır. Perion ne bir virus ne de bir bakteridir.
İlk kez 1987 yılında, İngiltere’nin Surrey bölgesinde bir çiftlikte görülen çok ilginç ve öldürücü bir sığır hastalığının rapor edilmesiyle bu hastalıktan haberdar olunmuştur. Daha sonra yapılan soruşturmalar bu sığır hastalığına ilk olarak 1987’de değil, tahminen 1982 yılından itibaren İngiltere’de görülmeye başlandığını ortaya koymuştur. 1987 yılına gelinceye dek muhtelif çiftliklerde tahminen 100 dolayında sığırın bu hastalıktan öldüğü, fakat tek tük vakalardan ibaret olduğu için önem verilmediği, bilinen başka hastalıkların bir şekli gibi algılandığı anlaşılmıştır.
Bu hastalık İngiltere, İrlanda, İsviçre, Portekiz ve Fransa’da mevcuttur. Falkland Adaları, Umman Sultanlığı, Almanya, Kanada, İtalya ve Danimarka’da da ithalat sonucu bu hastalık hala mevcuttur.
HASTALIĞA YAKALANAN HAYVANLARDA GÖZLENEN BELİRTİLER:
—Hayvan durgunlaşır, endişelidir, otlamaz ve bakışları sabit noktaya yönelmiştir.
—Sürekli kuyruk sallamak ve başı hareket ettirmek suretiyle sineklere karşı aşırı tepki gösterir.
—Dokunma ve ses uyarılarına karşı aşırı derecede duyarlıdır.
—Butlarda, boynun alt kesiminde ve omuz bölgelerindeki kaslarda istem dışı kasılmalar oluşur, yürüyüş düzeni bozulur.
—Etken alındıktan 2-8 yıl arasında inekte bu belirtiler görülür. Son iki hafta içerisinde hasta hayvanda, saldırganlık, ayakta duramama, çıldırma derecesine varabilen davranış bozuklukları ve sonuçta felç meydana gelerek hayvanı çabucak ölüme götürür.
TEŞHİS VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ :
Ölen hayvanların beyin dokusundan alınan parçalarda sinir hücresi kaybı ve süngerimsi bir yapı görülür. Henüz bu hastalığı teşhis edebilecek teknik ve bilimsel imkanlar yeterli düzeyde olmadığından hastalık Türkiye’de tam anlamıyla teşhis edilememekte ve bulgular havada kalmaktadır. Tedavi mümkün değildir. Hastaların öldürülüp yakılmak suretiyle imha edilmesi gerekmektedir.
DELİ İNEK HASTALIĞI SONUCU SIĞIRLARDAN İNSANLARA GEÇTİĞİ SANILAN 3 HASTALIK:
1- KURU HASTALIĞI :
Tüketilen et, salam, sosis gibi besinlerden bulaşan etken insanlarda davranış değişikliklerine yol açar.
2- CREUSFELD - JAKOP HASTALIĞI:
55-60 yaş üstündeki insanlarda milyonda bir görülür. Hafıza kaybı, koordinasyon bozukluğu, istem dışı kasılmalar ve beyin dalgalarında bozukluklar ( EEC ) gösterir. Hastayı 6 ay içerisinde öldürür.
3- GERSTMAN STRAUSSLER SENDROMU:
Çok seyrek rastlanır. Kalıtım yoluyla geçen sinirsel bir hastalıktır. İnsanlarda etken en çok beyin, omurilik, sinir uçları ve az olarak da karaciğer,dalak,böbrek, kemik yüzeyi ve kemik iliğinde görülür. İnsanlardan insanlara da bu hastalıkların bulaştığı görülmektedir. Özellikle organ nakilleri, ameliyat aletlerinin tam olarak sterilize edilememesi, hasta kişiden eşine cinsel yolla geçtiği görülmüştür.
Ülkemizde İngiltere’den et ithalatı ile hastalık etkeni girmiş ve özellikle belirli büyük şehirlerde bu hastalıkların görülme riskleri yüksek düzeylere erişmiş hatta hastalık etkeni taşıyan vakalara rastlanmıştır.
TAVSİYELER:
1- Hazır kıyma, salam, sosis, sucuk ve etlerden yapılmış yiyecek maddeleri özellikle hamburger ve benzeri gıdaların tüketilmesinde çok dikkatli olunmalıdır.
2- Et ürünlerini alırken güvenilir firmalardan alış-veriş yapılmalıdır.
3- Kontrol edilmemiş etlerin ve ürünlerinin tüketilmemesi gerekir.
4- İthal etlerin tüketilmesine çok dikkat edilmelidir.
5- Bu hastalık koyunlardan insanlara bulaşmadığı için koyun etinin tüketilmesinde bir sakınca yoktur.
Kaynak: Veteriner Hekim ADİL ENDER ÇEŞMECİ
adil_ender_cesmeci@hotmail.com
adilendercesmeci@yahoo.com |
|
