Bir yılda neler oldu?

Bir yıl geride kalıyor yavaş yavaş. 2000 yılında kültür-sanat dünyasında neler oldu, kısaca bir hatırlayalım....

Evin Doğu
NTV-MSNBC

27 Aralık— Sansasyonu bol bir yıl yaşadık. Dedikoduları bir kenara bırakırsak yıla damgasını vuran olayların başında büyük bölümü sular altında kalan Antik Zeugma kentinin zamana karşı yarışı, Devlet Sanatçılığı ünvanının durdurulması, ünlü sinema oyuncusu Kemal Sunal’ın ani ölümü, bir biri ardına bulunan Picasso tabloları, dünyanın yeni 7 harikası adaylarının arasında Ayasofya’nın da bulunmasıydı.


		Kültür-Sanat dünyasında bir yıl

Zeugma'da bulunan mozaiklerden Aşk Tanrısı Eros

Yıla damgasını vuran olayların başında Gaziantep’in Nizip ilçesi sınırları içinde yer alan Antik Zeugma kenti geliyor. Diğer adıyla Belkıs olarak bilinen kentin Birecik Barajı’nın suları altında kalacağı anlaşılınca geç de olsa zamana karşı bir yarış başlatıldı. Birbirinden güzel ve paha biçilemez mozaiklerin, eski eserlerin gün ışığına çıkarıldığı kentin üçte ikilik bölümü, ekim ayı içine kadar sular altında kaldı. Bu arada kurtarılamayan eserlerin geleceği suların keyfine terk edildi. Aralık ayında Fransa’nın ünlü dergisi L’Express Zeugma kentini ‘Dünyanın yeni 7 harikası’ içinde birinci sırada gösterdi.
Bir başka önemli konu, 1999 yılında kapsamı epey genişletilen ve bu nedenle bir hayli eleştiri alan Devlet Sanatçılığı ünvanı, Ressam Mehmet Güleryüz’ün açtığı dava sonucu Temmuz ayında durduruldu.
İnternet’te UNESCO ve “Dünyanın 7 harikası Projesi” adlı kuruluş tarafından bir oylama düzenlendi. Son 2 bin yıl içinde yapılan eserlerden hangilerinin, ‘yeni dünya harikaları’ olduğunu belirlemek için oylama açıldı. Adaylar arasında Ayasofya da bulunuyordu. 2000 yılı ölümünün 250. yılı nedeniyle tüm dünyada Bach yılı ilan edildi.

SİNEMA

Kemal Sunal bu yıl herkesi ağlattı

Türk sineması bu yıl 86 yaşına bastı. Çevrilen filmlerin sanatsal değerlerinden çok etraflarında yaratılan dedikodu ve sansasyon daha çok konuşuldu.
Örneğin Abuzer Kadayıf (İbrahim Tatlıses’in hayatı mı?), Dar Alanda Kısa Paslaşmalar (galasında tinerci çocuk olayı), Melekler Evi (bir taciz mi var?)... Kış aylarında gösterime giren ve Gani Müjde’nin ilk yönetmenlik denemesi olan “Kahpe Bizans” ise “Malkoçoğlu-Tarkan” filmleriyle dalga geçmesiyle taraflar arasında tartışma yarattı.
Bu arada geçen yılın yapımı Nuri Bilge Ceylan imzalı “Mayıs Sıkıntısı” bu dedikodulara bulaşmadan dış ülkelerde ödüller almaya devam etti. Son olarak Avrupa Sinema Akademisi’nin Eleştirmenler Ödülü’nü aldı. Film, Mayıs ayında düzenlenen 12. Ankara Uluslararası Film Festivalinde de ödüle layık görülmüştı.
Türk filmlerinden yüzümüzü güldüren bir başka yapım ise Harem Suare oldu. Film, 25 Haziran’da sonuçları açıklanan İtalya’daki Globo d’Oro Film Festivali’nde iki ödüle birden değer bulundu.

Oscar'ın galibi Amerikan Güzeli oldu

Tüm dünyada heyecanla beklenen Oscar ödülleri bu yıl “Amerikan Güzeli”ne gitti. Daha önce Altın Küre (Golden Globe) ödülünü de alan Sam Mendes’in filmi 5 dalda altın heykelciği aldı. 2001 Oscar’ında ise Türkiye’yi Reha Erdem’in yönettiği “Kaç Para Kaç” adlı yapımın temsil edeceği açıklandı.
15-30 Nisan tarihleri arasındaki Uluslararası Film Festivali’nde gösterilen Wim Wenders’ın filmi ‘Buena Vista Social Club’ yaşı 70’i aşkın Kübalı müzisyenleri anlatıyordu. Sevimli ve usta müzisyenlerin caz Festivali’ne geleceği duyulunca aylar süren bir heyecan yaşandı.
10-22 Mayıs arasında düzenlenen Cannes Film Festivali’nde Lars Von Trier’in “Dancer in the Dark”ı En İyi Film ve En İyi Kadın Oyuncu ödülleriyle dikkatleri üzerine çekti.
30 Ağustos-9 Eylül arasında düzenlenen Venedik Film Festivali’nin galibi ise İran’dan “Daire” isimli filmdi.
1-5 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirilen Altın Portakal Film Festivali’nde sinema ve tiyatronun deneyimli oyuncularını bir araya getiren “Güle Güle” filmi ipi göğüsledi.
Yılmaz Güney’in yönettiği son filmi olan “Duvar” 16 yıl aradan sonra 13 Ekim 2000 tarihinde kendi ülkesinde ilk kez gösterildi.

Duvar, yıllar sonra ülkesinde gösterildi

Sinemanın güldüren adamı Kemal Sunal’ın hazirandaki ani vefatı herkesi derinden sarsarken Güzin Özipek, Hayati Hamzaoğlu, Selim Naşit, Güldal Tosun, Şükriye Atav, yönetmen Nejat Saydam ve sinemanın profesörü Alim Şerif Onaran’ın vefatları herkesi üzdü. Dünyada ise film yönetmeni Roger Vadim, Walter Matthau, Sir John Gielguld, Richard Farnsworth ve Alec Guinnes’in ölümü sinemada yaprak dökümü diyordu sanki.

EDEBİYAT

Dedikodusu çok yapıldı

Bu yıl kitapçı raflarında Sultanların özel hayatlarını anlatan kitapların bolluğu dikkat çekti. Çoğu oryantalist bir bakışla ve tarihi gerçeklerden uzak olarak yazılan kitaplar ne yazık ki listelerin üst sıralarında görüldü.
Edebiyat dünyası bu yıl iki sansasyonel olayla çalkalandı. İlki Avrupa’nın çeşitli kentlerini dolaşan Edebiyat Treni kapsamında yaşandı. Avrupa ülkelerinden toplam 140 yazar ve gazeteci yedi hafta boyunca Avrupa kıtasını “Edebiyat Ekspresi 2000” ile dolaştı. Tartışma ise trene binecek yazarların seçiminde yaşandı. PEN Yazarlar Derneği başkanı Alpay Kabacalı trenle gidecek yazarları seçen eski Genel Sekreteri Sezer Duru’yu suçladı. Trene Aslı Erdoğan, Mahir Öztaş, Turgay Fişekçi ve Sezer Duru katıldı.
TV ve gazetelere kadar yansıyan diğer tartışma ise geçtiğimiz yılın ödüllü yazarı Ahmet Karcılılar’ın yeni romanı “Gülden Kale Düştü” etrafında oldu. Yazarın boşandığı eşinin, kitapta özel hayatlarını anlattığı gerekçesiyle açtığı dava ve verdiği demeçler pembe dizileri bile geçti.
Bu yıl 19.’su yapılan TÜYAP Kitap Fuarı bekleninin tersine geçtiğimiz yıla oranla daha az ziyaretçi akınına uğradı. Fuarın konukları arasında yer alan Marlo Morgan’ın “Bir Çift Yürek” adlı kitabı geçtiğimiz yıldan bu yana çok satanlar listesindeki yerini korudu.

Marlo Morgan'ın kitapları bu yıl da çok satanlar listesinde

4. Aydın Doğan Ödülünü Melih Cevdet Anday, Sait Faik Öykü Ödülü’nü Faruk Duman, Orhan Kemal roman ödülünü Oktay Akbal tüm eserleriyle, Yunus Nadi Ödülünü Mario Levi ve Celal Pamukçu paylaşırken Dil Derneği Ömer Asım Aksoy Ödülü Habib Bektaş’ın oldu. 11. Arıburnu Ödülleri şair küçük İskender’e verildi.
Dünyanın en saygın edebiyat ödülü olan Nobel ise ilk kez bir Çinli yazara verildi: Gao Xingjian, yaşamı ve yapıtları arasındaki uyuma dikkat edilerek bu ödüle layık görüldü.
Fransa’nın en ünlü ödülü Goncourt bu yıl Jean-Jacques Schuhl’a verilirken İngiliz Booker Ödülü Margaret Atwood’un oldu. Susan Sontag ise 2000’in ABD Ulusal Kitap Ödülü’nü alan isimdi. Bir başka saygın ödül olan Faulkner Ödülü’nü Ha Jin’in çalışması “Waiting” aldı.

Nobel'in sahibi Çinli Gao Xingjian oldu

Umberto Eco İspanyolların ünlü Asturias Ödülü’nü alırken, Aralık ayında Cervantes ödülü İspanyol yazar Francisco Umbral’a verildi. ABD’deki Pulitzer roman ödülü ise Hintli yazar Jhumpa Lahiri’ye layık görüldü.
Bilimkurgu yazarı Arthur C. Clarke mayıs ayında uzun zamandır hakettiği Şövalye ünvanına nihayet kavuştu.
Aynı ay pembe romanların ünlü ismi Barbara Cartland 98 yaşında hayata gözlerini kapadı. Şu ana kadar 6 dile çevrilen 728 kitabı dünyada 1 milyar satmıştı.
Türkiye’deki yapıtlar dedikoduyla olay yaratırken dünyada bir kitabın piyasaya çıkması olay oldu. J.K. Rowling’in çocuk kitabı “Harry Potter”in yeni macerası ABD, İngiltere, Almanya gibi ülkelerde, çocukları okuldan bırakmamak için özellikle tatilde yayımlandı ve uzun kuyruklar sonucunda alınan kitap hemen çok satanlar listesine girdi.
Bu yıl belki de ünlü gerilim ustası Stephen King’e pek uğurlu gelmedi. Yazar, yeni romanını internet üzerinden bölüm bölüm yayınlamaya karar verdi. Bölümlerinin 1 dolar karşılığı okunacağı bu haber edebiyat dünyasında epey heyecan yarattı. Ancak beklenmeyen birşey oldu; ilgi azlığından dolayı yazar bu projesinden, romanının 4. bölümünde vaz geçmek zorunda kaldı.
İçinde neyin suç unsuru olduğu belli olmayan Nadire Mater’in “Mehmed’in Kitabı”na beraat kararı eylül ayı içinde verildi.

JK Rowling 'Harry Potter' maceraları ile dünyayı alt üst etti

14 Şubat’ta Charlie Brown’un yaratıcısı Charles Shultz hayatını kaybetti.
Geniş kitleleler tarafından 70’inden sonra tanınan eleştirmen, yazar Mina Urgan 16 Haziran’da hayata veda etti. Romanları Hollywood’da çok tutulan bir yazar olan Mario Puzo (Baba’nın yazarı) 26 Haziran’da öldü. 30 Haziran’da ise yazar Zeyyat Selimoğlu’nu kaybettik. Karikatürcü Ferruh Doğan ise 8 Ağustos’ta kaybettiğimiz bir başka sanatçımızdı.

MÜZİK

Jethro Tull, 2. kez Türkiye'deydi

Kültür sanat hayatımızın en hareketli bölümü müzikteydi. Dünyaca ünlü müzisyenlerin biri geldi biri gitti, her biri ayrı bir olay oldu. Özellikle İstanbul bahar aylarından itibaren festivalkolik bir şehir oldu.
Mayıs ayında Jethro Tull 2. kez Türkiye’ye geldi ve herkesi mest edip gitti. Onun açtığı yolda sahnelerimizi renklendiren ünlüler arasında Adamo, Alan Parsons, Jose Feliciano, Dulce Pontes, Whitney Houston, Natalie Cole, Gloria Estefan, Chuck Mangione, Alanis Morissette gibi isimleri sayabiliriz. Festivallerimize gelince:
Babylon’da 1 Haziran - 1 Temmuz; 28. İstanbul Müzik Festivali 7 Haziran - 1 Temmuz arasında yapıldı ve Michael Nyman, Kiri Te Kanawa gibi ünlüleri ağırladı. Türkiye’nin ilk Woodstock benzeri açık hava müzik şenliği H2000 16-17- 18 Haziran’da Ömerli’deydi.

Buena Vista Social Club, filmi ve konserleriyle bir olay oldu

Ama herkesin heyecanla beklediği 5 - 15 Temmuz arasında 7.’si gerçekleşen Caz Festivali’ydi. Açılış, sevimli Kübalı grup Buena Vista Social Club’la olunca o gece İstanbul unutulmayacak bir gece yaşadı. Festival kapsamında Anouar Brahem, Kudsi Erguner-Fazıl Say, Bryan Ferry, Philip Glass, Lou Reed, Cheb Mami, Djivan Gasparyan bizimleydi. Caz festivali Buena Vista’nın ağır toplarından Compay Segundo konseri ile veda etti.
Ama konserler bitmedi: Kardeş Türküler, sevenleri ile Açık Hava’yı bayram yerine çevirirken, 30 yıl sonra Neşet Ertaş memleketi ile buluştu. Sezen Aksu Haris Alexiou ile konserlerde Türk-Yunan dostluğunu pekiştirdi.

Fazıl Say, bu yıl yüzümüzü güldüren sanatçımızdı

Santana, “Supernatural” albümü ile 42’inci Grammy Ödülleri’nde 8 ödül birden alarak gençlere taş çıkarttı. Latin Grammy Ödülleri ise ilk kez düzenlendi ve yine Santana ismi öne çıktı. Onunla birlikte Shakira da bu yıl adı geçen isimdi.
Müzik alanında bize ödülleri Fazıl Say getirdi. “Bahar Ayini” adlı CD’si Fransa’da hem yılın albümü hem “Diapason D’Or-Altın Plak” ödülüne değer bulundu.
İngilizlerin -kimilerine göre tatsız tutsuz kızları- Spice Girls biraraya gelmeye karar verdi. Barbara Streisand sahnelere veda etti. Beatles’ın toplama albümü “1” tüm dünyada satış rekoru kırdı.
Bestekar Cinuçen Tanrıkorur, Cazcı Stanley Turrentine, Tito Puente, Steve Allen, Türk Halk Müziği’nin ünlü ismi Özay Gönlüm, Ahmet Kaya, Yıldırım Gürses, klasik müziğin usta flüt yorumcusu Jean-Pierre Rampall, Buena Vista’nın solistlerinden Manuel Licea Lamot, hayata veden eden isimlerdi.

TİYATRO VE SAHNE SANATLARI

Hanna Schygulla, Tiyatro Festivalin'deydi

Tiyatrolar bu yıl mali krizlerinin artmasından şikayetçiydiler. Kayda değer tek olay Eylül’de Belarus’daki Uluslararası Tiyatro Festivali’ne katılan İstanbul Devlet Tiyatrosu’nun oyunu “Yemenimin Uçları”nın Türkiye’ye iki ödül getirmesiydi.
Bir avuç tiyatrosever 18 Mayıs - 4 Haziran arasında düzenlenen 12. Uluslararası Tiyatro Festivali ile mutlu oldu. Bu sayede Hanna Schygulla’yı “Brecht Burada ve Şimdi” konserinde, sinema oyuncusu Isabella Rosselini’yi de tiyatroda izledik.
Bu yıl 4. sü düzenlenen Afife Jale ödüllerinde Yıldız Kenter ve Cüneyt Türel ödül aldı.
Roma’nın ünlü Colloseum’u, bin 500 yıl aradan sonra yeniden gösterilere açıldı.
Sahne sanatları da olaylardan nasibini aldı ve 11 Ağustos’ta İstanbul Devlet Opera ve Balesi (İDOB) Müdürü Yekta Kara görevden alındı. Kara’nın ‘Lirik Tarih’ adlı gösteriden haksız kazanç sağladığı yönünde hakkında soruşturma açılmıştı. İstanbul Devlet Opera ve Balesi Müdürlüğü’ne Bariton Sedat Öztoprak atandı.
Ardından Devlet Tiyatroları’nda görevli oyunculara TV dizilerinde oynama yasağı getirileceği söylendi, ancak gelen tepkiler üzerine bu karardan dönüldü.
11 Eylül’de basının ve sahnelerin ünlü ismi Ergun Köknar’ı kaybettik.

Yıldız Kenter, 'Hep Aşk Vardı' oyununda

Broadway’de 18 yıldır sahnelenen Cats müzikali perdelerini kapattı.
Kültür Bakanlığı, 71 özel tiyatroya toplam 244 milyar lira devlet yardımı yapacağını açıkladı.
Dünyaca ünlü Anton Çehov Enstitüsü Eylül ayında sahne sanatları konusunda Türkiye’de de derslerine başlama kararı aldı.
Imperial Russian Ballet, Ekim başında gösterilerini sundu.
İsmet Küntay 1999-2000 tiyatro dönemini kapsayan ödüllerde En İyi Oyun “Hep Aşk Vardı” adlı oyuna verildi.
23. Avni Dilligil Tiyatro Ödülleri Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu’nun sahnelediği “Kobay”a ve en başarılı kadın oyuncu dalında da “Dolu Düşün Boş Konuş” oyunundaki rolüyle Zuhal Olcay’a verildi.

PLASTİK SANATLAR

Picasso tabloları bu yıl Türkiye'deydi

2000 yılında nitelikli sergilerin sayısında bir artış görüldü. Yine de yıla damgasını vuran olay, Picasso tablolarının birbiri ardına Türkiye’de ortaya çıkmasıydı. Türkiye’de bulunan Picasso tablolarının sayısı 5’e çıktı. Onlar için Ankara’da özel bir sergi düzenlendi.
Bir başka konuşulan konu ise grafik sanatçısı Bülent Erkmen’in çoğu sanat dünyasına ait ünlü kişilerin belden yukarıları çıplak fotoğraflarını bir kitapta toplamasıydı. “32 Büst” adını taşıyan kitap, bazı gazetelerde içeriğinin dışına çıkılarak haber malzemesi haline getirildi.
17 Ağustos depremi için dayanışmada bulunan dünya yazarlarının eserleri nisan ayında “Yer Sarsıldığında... Deprem Dayanışmasında Dünya Yazarları” adıyla, Beyoğlu Yapı Kredi Kültür Merkezi’nde açıldı. Sergide Umberto Eco, Paul Auster, Jeffrey Archer, John Berger, Susanna Tamaro ve Doris Lessling gibi yazarların da bulunduğu 26 sanatçının mektupları, imzalı kitapları, deprem için yazdıkları şiirler ve çizdikleri desenler yer aldı

Fosatti'nin çizimleriyle Ayasofya

Türk ve İslam Eserleri Müzesi haziran başından temmuz ortasına kadar ünlü İtalyan sanatçı Fausto Melotti’nin eserlerini sergiledi.
Topkapı Sarayı Müzesi’nde düzenlenen ve Osmanlı padişahlarının portrelerinin yer aldığı “Padişahın Portresi/Tesavir-i Al-i Osman” adlı sergi, haziran başında açıldı.
Ayasofya’nın 600 yıllık tarihi ve Fossati kardeşlerin çizimleri ilk kez İbrahim Paşa Sarayı’nda sergilendi.
Türk sergi ve sanatçıları da bu yıl daha etkin biçimde yurtdışına açıldılar.
Osmanlı Devleti’nin 700. kuruluş yıldönümü dolayısıyla düzenlenen Topkapı Sarayı sergisi, 24 Eylül’e kadar ABD’nin San Diego kentindeydi.
Bir başka sanatçımız, Osmanlı minyatürü ve geleneksel Japon Resim Sanatçısı Günseli Kato, “Ahenk, Cenk ve Beden” adlı performansını eylülde New York’ta sundu.

Erol Akyavaş retrospektifi büyük ilgi gördü

Osmanlı sanatının 600 yıllık geçmişinden sanatsal örnekler veren “Sultanlar İmparatorluğu” adlı sergi, ABD’nin Detroit kenti Sanat Enstitüsü müzesindeydi.
Türk resminin önemli isimlerinden Erol Akyavaş’ın Beşiktaş’ta açılan retrospektif sergisi yoğun ilgi gördü, bir ay daha uzatıldı.
1-4 Kasım arasında ilk kez düzenlenen 1. Uluslararası İznik Sempozyumu’na uluslararası düzeyde birçok bilimadamı katıldı.
‘İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e İstanbul’ sergisi National Geographic dergisinin arşivlerinden derlenen fotoğraflarla da desteklenerek Darphane Binalarında sergilendi.
Max Ernst ilk kez Türkiye’deydi. Gerçeküstücülüğün ustası sanatçının eserleri 1-23 Kasım’da Maçka Milli Reasürans Sanat Galerisi’nde sergilendi.
“Bankalar Caddesi - Osmanlı’dan Günümüze Voyvoda Caddesi” sergisi, 11 Şubat 2001 tarihine kadar uzatıldı.

National Geograpic'in katkılarıyla İstanbul sergisi

Van Gogh’un tüm resimleri ayrıntılı bir şekilde internetteki ‘vangoghmuseum.nl’ adresinde okuyuculara sunuldu.
İşte kültür-sanat dünyamızda bir yıl kaba hatlarıyla böyle yaşandı. Daha verimli, daha nitelikli haberlerin yaşanacağı yeni yıllar dileğiy



		38. Rotterdam Film Festivali başladı • Oscar’ın galibi Slumdog Millionaire • Penelope Cruz’un ilk Oscar gözyaşları • Buzda dünyayı dolaşan Bugs Bunny geliyor • Pushing Daisies Supersite açıldı

	NTVMSNBC KULLANICILARININ TOP 10'u

	Bu haberi diğer okuyucularımıza tavsiye eder misiniz? hayır 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 kesinlikle

NTVMSNBC 'ye iyi erisim için
• Microsoft Internet Explorer
• Windows Media Player kullanın