|
| |||||
Genç Cumhuriyetin yeni fabrikaları peş peşe açtığı yıllarda açılır İzmit Kağıt Fabrikası. Osmanlı İmparatorluğunun son dönemi ile Cumhuriyetin ilk yıllarında ülkemizde kullanılan kağıtlar, ithal edilen ve yurdumuzda işlenen kağıtlardır. Popüler Tarih Dergisi mart ayı sayısında bugünlerde gündemin ilk sıralarında yer alan SEKA İzmit Fabrikasının kuruluş öyküsüne yer veriyor. |
Genç Cumhuriyetin yeni fabrikaları peş peşe açtığı yıllarda açılır İzmit Kağıt Fabrikası. Osmanlı İmparatorluğunun son dönemi ile Cumhuriyetin ilk yıllarında ülkemizde kullanılan kağıtlar, ithal edilen ve yurdumuzda işlenen kağıtlardır. Fransada Grenoble Üniversitesi Fransız Kağıt Mühendisliği Okulundan mezun olan genç bir mühendis yurda döndükten sonra, ülkemizde kağıt sanayiinin kurulması için, sabırla bu idealini gerçekleştirmek için çalışır. İsmi Cumhuriyet tarihine yazılacak olan bu genç mühendis Mehmet Ali Kağıtçıdır. MEHMET ALİ KAĞITÇININ ÇABASI Yerli kağıdı üretecek modern bir kağıt fabrikasının kurulması, İzmit Kağıt Fabrikasının kuruluşundan önce 1930larda gündeme gelir. Mehmet Ali Kağıtçının uğraşları sonuç verir. Önce Tekel Bakanlığının ihtiyaçlarını karşılamak için bir kağıt fabrikası kurulması düşünülür. Ancak böyle bir fabrikanın mutlaka zarar edeceği yolunda yazılar yazılıp karşı bir kamuoyu oluşunca hükümet dosyayı kaldırır. Yerli kağıt üretimini destekleyenlerin itirazları yükseldiğinde konu Atatürkün masasına gelmiştir. Başbakan İsmet İnönü ve bakanlar ile yapılan bir toplantı sonucunda hükümetin elindeki verilerle böyle bir fabrikanın başarılı olamayacağı sonucuna varılır. Ve Atatürk, Cumhuriyet Hükümetinin kuracağı bir fabrikanın zarar etmesi kötü örnek olur. Ümit kırar. Bırakalım der. Bir süreliğine bu konu kapanmıştır... O günlerde İş Bankasının başında bulunan Celal Bayar, böyle bir fabrikanın zarar etmeyeceğine inanmaktadır. Mehmet Ali Kağıtçı Ankaraya çağırılır. Bayar kendisini dinler ve karar verir; kağıt fabrikası kurulacaktır. Ülkemizde kağıt, karton, ambalaj kağıdı, gazete kağıdı ve sigara kağıdı üretecek bir fabrikanın projeleri Mehmet Ali Kağıtçının yönetiminde hazırlanmaya başlanır. Bir süre sonra Celal Bayar İktisat Bakanı olur ve kağıt fabrikası projesini kurulacak olan Sümerbankın, yani devletin üstlenmesini uygun görür. 3 Haziran 1933te Sümerbank kurulur. Birinci Sanayi Planında yer alan kağıt fabrikası için çalışmalar başlar. Mehmet Ali Kağıtçı Sümerbankta işbaşı yapar. Ve kağıt fabrikası için uygun yer aranmaya başlanır. Bir kağıt fabrikası için gerekli alt yapının; kömürün, suyun ve işçinin bulunduğu ve gerek ham maddenin gerekse de mamul maddenin en kolay nakledileceği kent olarak, İzmit seçilir. İzmit Sümerbank Selüloz ve Kağıt Fabrikasının temeli 14 Ağustos 1934te Başbakan İsmet İnönü tarafından atılır. Fabrikanın tesisi için kuruluş hazırlıkları, bizzat daha sonra fabrikanın müdürü olacak olan Mehmet Ali Kağıtçı tarafından yürütülür. Toplam değeri 30.400 lira olan ve 121.864 metrekare arazi üzerine kurulacak olan İzmit Kağıt Fabrikası, iki ana birimden oluşacaktır: Kağıt fabrikası ve mekanik hamur ünitesi. Ayrıca güç santralı, hizmet binaları, kazan dairesi ve tamirhane gibi bölümler de fabrika ek binaları olarak inşa edilecektir. 1936DA AÇILDI |
||||
SEKA'nın kurucusu Mehmet Ali Kağıtçı'nın objektifinden, fabrikadaki 1 numaralı kağıt makinesinin kurutma kısmı. |
1934 yılında başlayan fabrika kuruluş çalışmaları çeşitli nedenlerle aksar ve fabrika inşaatı ancak 1936 Ocak ayı sonunda tamamlanabilir. Fabrika deneme üretimini ise 18 Nisan 1936da yapar. Dönemin İktisat Bakanı Celal Bayar 6 Kasım 1936da izmit Kağıt Fabrikasını törenle açar. Ankara ve İstanbuldan gelen iki uzun tren dolusu davetlinin katılımıyla yapılır açılış töreni. Gelelim ilk üretilen kağıdın öyküsüne. 1930lu yılların Türkiyesinde ekonomik koşulların güçlüğüne, olanakların kısıtlılığına rağmen başarılan bu üretim, gerek izmitte gerekse de bütün yurtta büyük bir sevince neden olur. Cumhuriyetin İlk kağıt fabrikası olan İzmit Kağıt Fabrikasında üretilen ilk kağıdın öyküsünü o günün tanıklarından birisi olan Cevdet Baysaldan aktaralım. 1 Mayıs 1966 tarihli Seka Postasında ilk Türk Kağıdı Nasıl Çıkmıştı? başlıklı yazısında Cevdet Baysal, o günü şöyle anlatıyor: O gün bir Cumartesi idi. Kağıt fabrikamızın kurucusu ve ilk müdürü Sayın Mehmed Ali Kağıtçı, bana müjdeyi birkaç gün önce vermişti. Müjdeyi alır almaz, İstanbulda çıkan Cumhuriyet, Son Posta, Vakit, Milliyet, Ankarada Hakimiyet-i Milliye (Ulus) gazetelerine, Kağıt fabrikası ilk tecrübe imalatına Nisanda başlıyor diye haber vermiştim. Anadolu Ajansı da haberi yayınlamıştı. VE İLK KAĞIT 18 Nisan 1936 Cumartesi günü, ilk Türk kağıdına saat 15.03te kavuşmuştuk. Mütevazı bir tören yapılmıştı. Bu törende o zamanki Kocaeli Valisi Hamit Oskay, Belediye Başkanı rahmetli Kemal Öz, Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı rahmetli Nail Töre, Mehmed Ali Kağıtçı, Dr. Heller, Sefa Ülgen ve şehrin ileri gelenleri bulunmuştu. Herkeste bir heyecan vardı. Kağıt hamurları keçelerin üzerinden su halinde geçerken, bu sulu madde nasıl kağıt olacak diye merak içindeydi. Beyaz beyaz, çarşaf çarşaf kağıtlar bobinlere sarılırken o buhar dumanının içinde gözlerde sevinç yaşları vardı. Davetliler Mehmed Ali Kağıtçıyı tebrik ediyordu. İlk Türk kağıdını alıp yüzüne gözüne sürüyor, hatıra olarak saklıyordu. İlk Türk kağıdı 70 gramlık mat bir kağıttı. Üzerine şöyle yazmıştım: İzmit 18 Nisan 1936 saat 15.03 ilk kağıdımıza kavuşma hatırası. Sözü, yerli kağıdın yeni kurulan fabrikanın modern makinelerinden çıktığı o anı anlatmak üzere, Cumhuriyet tarihinin ilk kağıt fabrikasının kurulması için yıllarca mücadele veren, yazılar yazan, konferanslarda kağıt sanayiimizin geleceğini anlatan Mehmet Ali Kağıtçıya bırakalım. Mehmet Ali Kağıtçının kaleme aldığı 1974te yayınlanan Kağıtçılığımız adlı kitaptan birlikte okuyoruz: 18 Nisan 1936 Cumartesi günü saat 14.30da 1 numaralı Kağıt makinamızdan elde ettiğim ilk kağıt sahifası, uğruna yıllarca mücâdele ettiğim idealime kavuşmanın bir belgesi idi. O mutlu andaki sevinçli heyecanımı, bugün de aynı tazelik ve şiddetle hissetmekteyim. Sanırız Cevdet Baysal, saatte yanılmış çünkü Mehmet Ali Kağıtçı başka yazılarında da saati 14.30 olarak belirtiyor... Gazetelerde İzmitte üretilen bu ilk yerli kağıt üzerine haberler yayınlanır, köşe yazarları köşelerini bu müjdeli habere ayırır. Bunlardan biri de Peyami Safadır. 21 Nisan 1936 tarihli Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan Kağıt başlıklı makalesinde şunları yazar Peyami Safa: İzmit Kağıt Fabrikası iki gün evvel yerli kağıdı çıkardı. Ekmeksiz yaşaması mümkün olduğu halde kağıtsız yaşama imkanı olmayan meslek için, yani mesleğimiz için 18 Nisan bîr kağıt bayramı günü sayılmaya değer. Kağıt bizim her şeyimizdir. Bütün bilgimizi onunla aldık, gene onunla veriyoruz. Kağıdın aziz delaleti olmasaydı ne öğrenebilir ne de öğretebilirdik; ne haber alabilir ne verebilirdik. Kağıt medeniyetin derisidir, İzmit Kağıt Fabrikasında yeni Türk kültürünün nesci (dokusu) dokunuyor Atatürkün îzmit Kağıt Fabrikasında üretilen yerli kağıtta basılan 19 Mayıs 1936 tarihli Ulus gazetesinin bayram ekini incelediğinde söylediği şu söz, izmit Kağıt Fabrıkasının bunca yıllık tarihinin belki de özeti idi: Medeniyet hamuru... |
|||
Başbakan İsmet İnönü, 1935'te fabrikanın kuruluş safhasındaki ziyaretlerinden birinde. | KURUCU MEHMET ALİ KAĞITÇI 1899 İstanbul, Heybeliada doğumlu. 1922de İstanbul Darülfünunu Fen Fakültesinden mezun oldu. Sonrasında, Kimya Enstitüsünde asistanlığa başladı. 1925e dek, asistanlığının yanı sıra Heybeliada Bahriye Mektebinde kimya öğretmenliği yaptı. 1925te, selüloz ve kağıt sanayisi üzerine araştırmalar yapmak üzere yurtdışına gitti. Fransada Grenoble Üniversitesi Fransız Kağıt Mühendisliği Okulundan mezun oldu. 1927de Türkiyeye döndü ve 7 yıl boyunca ülkemizde modern bir kağıt sanayiinin kurulması için mücadele etti. 14 Ağustos 1934 tarihinde temeli atılan fabrikanın kurucu müdürü, kağıt mühendisi ve kimyageri olarak görev yaptı. 6 Kasım 1936da ikinci kağıt fabrikasının kuruluşunda da önemli rol oynadı. 1941e dek İzmit Selüloz Sanayi Müessesesinde çalışan Mehmet Ali Kağıtçı, 1942de İstanbul Belediye Kimyahanesi Müdürlüğüne atandı. Aynı zamanda İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesinde kağıtçılık dersleri verdi. 1964te emekli olan Mehmet Ali Kağıtçı, 1 Ekim 1982 yılında İstanbulda öldü. (Popüler Tarih Dergisi Mart 2005 sayısında SEKA İzmit Fabrikasının kuruluş öyküsünün yanısıra 50nci yılında Alamancılar, Üsküdar Vapurunun batışı ve Çanakkalenin Gazi topları gibi önemli tarih makalelerine yer veriyor.) | |||
|
|||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Ana Sayfa | Güncel | Dünya | Ekonomi | Sağlık | Yaşam | Teknoloji | Kültür & Sanat | Spor | Hava Durumu | Haber Özetleri | Arama | NTVMSNBC Hakkında | Yardım | Spor Yardım | Tüm Haberler | Araçlar | NTVMSNBC Reklam Seçenekleri | Hukuki Şartlar & Gizlilik Hakları |
|||||||||||||||||