| | | | 2003 Azerbaycan ile ilgili önemli gelişmelerle zengin bir dönem oldu. 3 Mart 2003’te Haydar Aliyev ABD’nin Cileveland kliniğinde ameliyat oldu. 8 Nisan’da Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının Azerbaycan bölümünde yapım çalışmaları başladı. 21 Nisan’da Bakü’deki Cumhuriyet Sarayı’nda konuşma yaptığı sırada fenalaşan Haydar Aliyev, iki kez dengesini kaybedederek, sahneye düştü.
14 Mayıs’ta Almatı’da Hazar’ın dibinin bölünmesine ilişkin Azerbaycan, Rusya ve Kazakistan arasında anlaşma imzalandı. 2 Haziran’da Haydar Aliyev Seçim Kanununun yürürlüğe girmesine ilişkin kanuna imza attı. 8 Temmuz’da Haydar Aliyev fenalaşarak, Gülhane Askeri Tıp Akademisi’ne götürüldü. 7 Ağustos’ta ise Aliyev GATA’dan ABD’nin Clivelend kliniğine götürüldü. 2 Ağustos’ta Haydar Aliyev oğlu İlham Aliyev’i Başbakanlığa atadı.
OLAYLI SEÇİMLER
15 Ekim’de Azerbaycan’da Cumhurbaşkanlığı seçimleri yapıldı. Merkez Seçim Kurulu İlham Aliyev’in Cumhurbaşkanı seçildiğini ilan ederken, muhalefetteki Musavat Partisi lideri İsa Kamber de seçimleri kazandığını savundu. Muhalifler ile Azerbaycan güvenlik güçleri arasında çıkan çatışma sırasında hayatını kaybedenler ve çok sayıda yaralanan oldu. Olayların ardından 600’ün üzerinde muhalif gözaltına alındı, aralarında siyasi parti liderleri olmak üzere 121 muhalefet mensubu hala tutuklu.
4 Kasım’da Uluslararası Maliye Kurumu Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının yapımı ve “Asrın Anlaşması” kapsamındaki “Azeri”, “Çırak” ve “Güneşli” yataklarının tam kapasite ile işletilmesi için kredi ayrılmasına ilişkin karar aldı.
3 Aralık’ta ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld Bakü’ye geldi. ABD askerlerinin üs veya mobil kuvvet halinde Azerbaycan’a yerleşmesi görüşmelerin ana gündem madesiydi.
2004 NELER VADEDİYOR?
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra yeterince ezilen Azeri muhalefetinin toparlanması zaman alır. Bu nedenle, olağanüstü bir gelişmenin meydana gelmemesi halinde, ülke içinde yönetim uğrunda mücadele bir süre gündeme gelmez. Ancak dış politikada 2004 yılı önemli gelişmelere sahne olacağa benziyor. Azerbaycan’ın son on yılına damgasını vuran ve birbirine sık bağlı olan Karabağ, yabancı askeri üs ve petrol konusunda ciddi gelişmeler yaşanabilir.
PETROL BORU HATTI PROJESİ
Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı projesi önemli ölçüde tamamlanmış olacak, Azerbaycan’ın yabancı petrol konsorsiyumu ile Hazar’daki “Azeri”, “Çırak” ve “Güneşli” yataklarının işletilmesini öngören Mega Proje kapsamında petrol üretiminin artırılmasına karar verilecek.
Petrol alanındaki çalışmaların hız kazanması, bu sektöre önemli yatırımlar yapan ABD’yi sermayesinin güvenliği için daha ciddi adımlara zorluyor. Washington, 2004’te Azerbaycan’a asker sokmaya karar vermiş gibi görünüyor. Bu da tabiyatıyla Rusya’nın ciddi tepkisine neden oluyor.
Hala Kafkaslara “Arka bahçesi” gözüyle bakan Moskova İlham Aliyev’e özel referanslar gönderiyor.
Başkan Vladimir Putin merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in cenaze törenine katılmak için Bakü’ye geldi ve İlham Aliyev ile yaklaşık yarım saat baş başa görüştü. 24 Aralık’ta ise Putin, yas nedeni ile yaş gününü kutlamayan İlham Aliyev’i telefonla arayarak kutladı. Görüşmede Azerbaycan’ın yeni Cumhurbaşkanının Şubat ayında Moskova’ya planlanan ilk resmi ziyareti ile ilgili konular ele alındı.
YUKARI KARABAĞ SORUNU
Bu arada, Azerbaycan basınında Yukarı Karabağ sorununun çözülmesi için 2004 yılında etkili adımlar atılacağı yönünde yazılar yoğunlaşıyor. Tahminlerin ana maddesi, Bakü’nün ABD üssünden vazgeçmesi halinde Ermenilerin işgali altındaki 3-4 bölgenin geri verilmesi senaryosu var. Anlaşılan şu ki, Azerbaycan, üs kozunu Yukarı Karabağ için kullanmaya çalışacak. Bunun için “kelime oyunu” yapılarak, Moskova ve Washington’un tavırları yoklanıyor. Azerbaycan hariciye yetkilileri, ABD’ye asker için “yok” demiyor, ancak Rusya’nın gönlünü almak için de “Ülkeye yabancı askeri üs sokmayız” diyorlar. Tabii ki adı üs olmayacak ama ABD askerlerinin “Mobil güç” veya mesela “Boru Hattı Muhafaza Görevlileri” gibi bir sıfatla Azerbaycan’da konuşlanmalarını Rusya da kolay kolay hazmedeceğe benzemiyor.
| |
İsrail hücum botu Gazze kıyısını vurdu
