| | | | Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ekrem Aktaş, Selçuklu hükümdarlarından 2. Kılıçarslan’ın oğlu 1. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından ablası Gevher Nesibe Hatun adına 1206 yılında yaptırılan medresenin, bugünkü anlamda tıp eğitimi ve sağlık hizmetini birlikte veren dünyanın ilk merkezi olduğunu kaydetti. Tıp alanında bilim adamlarının yetiştirildiği, hastaların tedavi edildiği medresenin, Selçuklular döneminin “bilim merkezi” olduğunu ifade eden Aktaş, şunları söyledi:
MEDRESİNİN TARİHİ
“1206 yılında yaptırılan medrese, 1890 yılına kadar hem hekim yetiştirmiş hem de hastaları tedavi etmiştir. Öğrenciler medresede öğrendikleri teorik bilgileri, hastane kısmında uygulamışlar ve şifa dağıtmaya çalışmışlardır. Medrese, Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma ve çöküş döneminde ekonomik ve siyasi nedenlerle kapatılmıştır. Atıl durumdayken, halk arasında ’93 Harbi’ olarak bilinen Osmanlı-Rus savaşı sırasında Kayseri’ye göç edenler buraya yerleştirilmiş v yaklaşık 50 yıl barınmışlardır. Medresede en büyük tahribat da bu dönemde olmuştur. Çeşitli dönemlerde restore edilen medrese, son olarak 1982’de Erciyes Üniversitesi’nce restore ettirilerek Tıp Tarihi Müzesi’ olarak hizmete açılmıştır.”
Medresenin restorasyonu sırasında damdan yaklaşık 1.5 metre kalınlığında toprak tabakası temizlendiğini belirten Aktaş, şu bilgiyi verdi:
MERKEZİ ISITMA SİSTEMİ
“Ortaçağ döneminde akıl hastalarına işkence uygulanırken, medresedeki özel odalarda bu hastalar kuş ve su sesi ile müzik dinletilerek tedavi edilmiş. Medresede bulunan tepeden aydınlatmalı 3 ameliyathanede, katarakt ve mesane ameliyatları yapılmış. Hastalara narkoz olarak da ‘afyon, şarap, sarı sabir, ademotu ile hindistan cevizi’ karışımı verilmiş. İlaç yapımında kullanılan bitkiler ile marul, maydonoz gibi sebzeler de medresenin damında kurulan serada yetiştirilmiş. 1.5 metre kalınlığında toprağın bulunduğu damın, bu sayede izolasyonu da sağlanmış. Seranın ısıtılmasının da medrese içindeki merkezi ısıtma sistemiyle sağlandığını sanıyoruz.”
Aktaş, toprağın restorasyon çalışmaları sırasında temizlenmesi nedeniyle damın akmaya başladığını belirterek, bunu “Horasan Harcı”nın da kullanıldığı çeşitli izolasyon yöntemleriyle engellediklerini bildirdi.
| |
