Konu: Varis ve tedavisi
Konuk: Acıbadem Kadıköy Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Doç. Dr. Cem Alhan

Sibel Güneş: Günaydın. Bugünkü konumuz varis tedavisi. Her 100 kişiden 13'ünde görülen varis, tedavi edilmediğinde damar tıkanıklığına ve akciğere pıhtı kaçmasına neden olabiliyor. Bacaklarda ağrı, kramp, şişme, kaşıntı ve morarma gibi şikayetlerle gelişen varis, kuaför, hemşire, polis gibi meslek gruplarında daha sık görülüyor. Varisin nedenlerini, tanı ve tedavi yöntemlerini Acıbadem Kadıköy Hastanesi kalp damar cerrahisi bölüm başkanı Doç. Dr. Doç. Dr. Cem Alhan ile konuşacağız.

Hoşgeldiniz Sayın Alhan. Varis, çok yaygın bir sağlık sorunu. Kadınlarda görüldüğü gibi erkeklerde de sık görülen bir sorun. Öncelikle varisi tarif eder misiniz? Hangi damarlarda daha sık ortaya çıkıyor?

Doç. Dr. Cem Alhan: Varisin kelime anlamı, damarların, toplardamarların normal dışı genişlemesi. Halk arasında varis, sadece bacaklarda oluyor diye biliniyor ama örneğin siroz hastalığında yemek borusunda varis görülebiliyor. Onun dışında halk arasında basur diye bilinen hemoroid ve toplardamarların anormal genişlemesi sonucu ortaya çıkan bir varis. Sonuç olarak kelime anlamı damarların anormal genişlemesi. Bugün işleyeceğimiz konu, bacakların genişlemesi. Çünkü diğerleri başka uzmanlık alanlarına giriyor. İnsanların büyük bir kısmında varis var ve yaşla beraber oran giderek artıyor. Özellikle 40-50 yaşın üzerinde neredeyse her iki kişiden birinde varis sorunu ortaya çıkıyor. Erkeklerde her yaşta ortaya çıkabiliyor. Çok genç yaşlarda da ortaya çıkabiliyor. Kadınlarda da çok genç yaşlarda ortaya çıkabiliyor. Ama kadınlarda esas hamilelik dönemlerinden sonra bir artış görüyoruz. Ve menopoz döneminden sonra yine varis problemlerinde bir artış görüyoruz. Detaylarına girecek olursak, bacaklardaki varisleri üç ana başlıkta toplamak istiyorum. Bir tanesi cilt içindeki kılcal damarların genişlemesi. Bu daha çok kırmızı örümcek ağı tarzında olan lezyonlar. İkinci bölüm, cildin daha derin tabakalarında toplardamarların genişlemesi. Bunlar da genellikle mavi ya da yeşil renkli olabiliyor. Üçüncüsüyle yüzeyel damarlardaki bozukluğa bağlı olarak toplar damarların içindeki kapakçık fonkisyonlarındaki bozukluğa bağlı olarak yüzeyel damarlardaki genişlemeler. Bunlar da cilt altında, ciltten kabarık, yılan gibi kıvrımlı lezyonlar halinde görülebilir.

Sibel Güneş: Şişme, ağrı, kramp gibi rahatsızlıkların yanı sıra ciltte yarattığı estetik dışı bir görünüm var. Ama sağlık açısından da neden olduğu ciddi problemler var. Bu üç tip varisten hangisi daha tehlikeli ve tedavisi daha acil?

Doç. Dr. Cem Alhan: İlk iki sırada saydığımız kılcal damar genişlemesi, kırmızı örümcek ağı gibi olanlar ve yeşil, mavi olanlar sağlığı çok tehdit edici şeyler değil. Yalnız onlar, ilk oluştuğu dönemlerde ağrı yapabiliyor, hassasiyet yapabiliyor. Bacakta dolgunluk hissi yapabiliyor. Daha sonra olgunlaştıkça bu şikayetler geriliyor. Ve estetik dışında gerçekte sağlığı çok da fazla tehdit eden problemler değil. Ama özellikle bayanlar, buna estetik açıdan çok hoş bakmıyorlar. Diğer bahsettiğim daha derindeki damarların anormal genişlemesi, beraberinde kapakçık fonksiyonu yaratıyor. Bu kapakçıklar aslında tek yönlü kapakçıklar. Kanın kalbe doğru gitmesini sağlayan kapakçıklar. Buradaki bozukluklar, kanın kalbe geri dönmemesine neden oluyor. Ve bacakta bir tür dolaşım bozukluğu meydana geliyor. Bu da kendisini ciltteki renk değişiklikleri ve daha sonra da varis ülseri dediğimiz yaraların oluşmasını sağlıyor. Önemli bir konu daha hem varisi olup, hem ayaklarında mantar olan insanlarda, çok ciddi enfeksiyonlar görebiliyoruz. Varisli bacaklarda enfeksiyona yatkınlık artmış vaziyette. Dolaşım yeterince sağlanamadığı için o hastalar, enfeksiyona karşı daha duyarlı. Ayaklardaki çatlaklar, mantarlar vs lezyonlardan enfeksiyon kapıp, trambofilibit, tromboz riski bu hastalarda daha yüksek olabiliyor.

Sibel Güneş: Tanısında genellikle renkli dopler yöntemini kullanıyorsunuz. Kan akışında, dolaşımda bir sorun olup olmadığını sorgulamak için... Seçenekleriniz, skleroterapi, lazerle varis tedavisi ve ameliyat. Hangi varis türlerinde hangi tedavi yöntemini seçiyorsunuz?

Doç. Dr. Cem Alhan: Öncelikle klinik muayene şart. Dopler ise çok ciddi, çok güvenilir bir tarama yöntemi. Doplerde çıkacak bulgulara göre de biz tedaviyi yönlendirebiliyoruz. Ama genelleme yapacak olursak, kırmızı kılcal damar genişlemesi olanlar, örümcek ağı olanlarda, iki milime kadar çapı olanlarda lazer denenebiliyor. Fakat bunun üzerindeki kırmızı ve mavi yeşil renkli varislerde skleroterapi son derece başarılı bir yöntem. Bu iki tedavi de derindeki damarlarda çok ciddi problemler yoksa, başarı şansı yüksek oluyor. Fakat derindeki damarlarda problem var. Kapakçık yetmezlikleri varsa, bunların bir şekilde tedavisi şart. Bunların da esas tedavi yöntemi şu an için cerrahi.

Sibel Güneş: Lazerle tedavi istenilen sonucu sağlıyor mu? Lazerle yapılan operasyon sonrasında varislerin tekrarlama ihtimali var mı?

Doç. Dr. Cem Alhan: Lazerin variste iki türlü kullanımı var. Bir tanesi yüzeyel lazer dediğimiz bu epilasyon için diğer cilt lekeleri için kullanılan lazer var. Bu tamamen vücut dışından uygulanan kırmızı kan hücresini hedef alan bir tedavi yöntemi. Çok ince damarlarda, iki milime kadar olan damarlarda etkinliği var. Tekrarlayabiliyor. Bu biraz da hastanın yapısına, genetik yatkınlığa bağlı bir olay. Lazerin bir diğeri de endovasküler lazer dediğimiz damar içinden lazerle... Bu ameliyata alternatif olarak yapılan bir şey. Küçücük bir kesiyle damar bulunup, damar içine katetel gibi incecik bir plastik sokuluyor. Bunun ucunda lazer enerji kaynağı var. Bununla beraber lazer vererek, o damarı ameliyat yerine içeriden yakarak kapatmış oluyoruz. Ve bu endovasküler lazer yani damar içi lazer cerrahinin bir alternatifi.

Sibel Güneş: Telefon hattımızda bir izleyicimiz var. Arzu Alpaslan'ın sorusunu dinliyoruz.

Arzu Alpaslan: 10 yıllık öğretmenim. Varislerim yüzeyel. Kılcal damarlarda. Bana varis çorabı kullanmam önerildi. Varis çorabı kullanmak acaba tedavi edici midir?

Doç. Dr. Cem Alhan: Varis çorabını her kadına öneriyoruz. Çalışan her kadına öneriyoruz. Ama ev kadınları da çalışan kadınlar artık. Onların da çok ciddi işleri var. Sağlıklı olan bayanlara da varis çorabını öneriyoruz, koruyucu varis tedavisi olarak. İleride ne olacağı belli olmaz. Varis çorabının varisleri geçirmesi söz konusu değil. Varolan problemin ilerlemesini tam engellemese de yavaşlatabiliyor. En önemlisi de şikayetleri ortadan kaldırıyor. Uzun süre ayakta kaldığınız zaman yorgunluk, dolgunluk hissi, ağrı, sızı vs durumların önüne geçebiliyor.

Sibel Güneş: Kişi sürekli ayakta kalıyorsa koruyucu tedavi için de önerilebiliyor mu?

Doç. Dr. Cem Alhan: Kesinlikle öneriyoruz. Bir diğer önerdiğimiz şey, özellikle yaz aylarında yolculuk çok fazla yapılıyor. Uzun süreli otobüs yolculukları, uzun süreli uçak yolculukları, insanlar aslında büyük bir tehdit altında. Yaklaşık yüzde 5, yüzde 6'lara varan derin ventrombozu dediğimiz derindeki damarların pıhtıyla dolması. Başta da söylediğimiz gibi bu pıhtıların akciğere gitme vs olanağı var.

Sibel Güneş: Ekonomik sınıf sendromu adlı çok popüler olan bir sağlık sorunundan söz ediyorsunuz.

Doç. Dr. Cem Alhan: Hem ekonomik klas sendromu diye literatüre geçen bir hastalık. Aslında bu derin damar trombozu, tamamen hareketsiz kalmaya bağlı olarak bacaklardaki damarların, toplardamarların pıhtılaşması. Bu otobüs yolculuklarında görülebiliyor. Otobüs yolculuklarında daha sık görülüyor. Çünkü uçak yolculuğunda insanlar, ayağa kalkıp kabin içinde dolaşabiliyor ama otobüs yolculuklarında çok da mümkün değil. Onun için yolculuğa çıkan insanlara mutlaka ve mutlaka koruyucu yolculuk çorapları artık, varis çorabı da değil o, yolculuk çorapları var. Sadece yolculuk esnasında giyiyorsunuz. Çok daha pahalı şeyler değil.

Sibel Güneş: İki tane izleyici sorumuz var. Elvan Kayalı, "bacaklarımda incecik damarlar var. Bunların tedavisi gerekir mi? Tedavi edilmezse, sorun ağırlaşır mı?" diye sormuş. Nahit Uyguner'un sorusu da şöyle: "Ameliyat, daha sonra damar tıkanıklığına yolaçar mı?".

Doç. Dr. Cem Alhan: İkinci sorudan başlayayım. Ameliyattan sonra damar tıkanıklığına yolaçmaz. Çünkü ameliyatla o damarlarınızı alıp, vücut dışına atıyoruz. Dolayısıyla böyle bir risk söz konusu değil. Birinci izleyicimizin sorusuna gelince, kılcal damarların tedavisi hastanın kendi inisiyatifine kalmış. Çok ciddi sağlık problemleri yaratmıyor ama estetik bir kaygı varsa, görüntüsü hoşuna gitmiyorsa, bunları skleroterapi ya da daha inceleri lazerle tedavi ettirebilir. Ama o şekilde kalırsa da ileride çok büyük problem olmaz.

Sibel Güneş: Günlük yaşam süresince insanlar uzun süre ayakta kalmak ya da oturmak durumunda olabiliyor. Eğer varise yatkınlık varsa günlük yaşam nasıl planlanmalı?

Doç. Dr. Cem Alhan: Varise yatkınlık varsa, genetik olarak varis varsa ve oluşmuş varisi varsa, mutlaka bir kere koruyucu çorap öneriyoruz. Koruyucu çorap şu anda en büyük silahlarımızdan bir tanesi. Onun dışında özellikle hareketsiz ortamlarda çalışanlar, yani uzun süre oturmak zorunda, uzun süre ayakta durmak zorunda kalan insanlar, bilgisayar başında çalışanlar, tezgahtarlar vs... insanlara önerdiğimiz gün içinde çok kısa süreli de olsa yürüyüş yapmak. Saat başı bir beş dakika ofis içinde dolaşmak bile yeterli. İkincisi, mümkün olduğunca akşamları eve geldiklerinde hastalarımızın ayaklarını kalp seviyesinin üstüne kaldırmalarını istiyoruz. İki kişilik koltukları düşünün. Sırt koltuğa gelecek. Ayaklar da koltuğun kenarına gelecek gibi. Ayakların o durumda lazım ki, rahat geriye dönüş olabilsin.

Sibel Güneş: Verdiğiniz değerli bilgiler için çok teşekkür ediyoruz. Bugün de Sağlık Raporu'nun sonuna geldik. Acıbadem Kadıköy Hastanesi kalp damar cerrahisi bölümü başkanı Doç. Dr. Doç. Dr. Cem Alhanile varis sorununu ve tedavisi ele aldık. Programımızın tam metnine www.ntvmsnbc.com haber portalından ulaşabilirsiniz. Sağlıkla ilgili her konuda soru ve görüşlerinizi saglik@ntv.com.tr elektronik posta adresimize bekliyoruz. Biliyorsunuz bize artık cep telefonunuzdan kısa mesaj yoluyla da ulaşabiliyorsunuz. Bunun için mesajınızın başına sağlık yazdıktan sonra boşluk bırakıp sorunuzunu girin ve 7710'a yollayın. Sağlıklı bir gün dileğiyle hoşçakalın....