Konu: Ortadoğu Yol Haritası'nda Arafat'ın Rolü
Konuk: Gazeteci Yazar Cengiz Çandar

Erdoğan Aktaş: Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail'in çabalarıyla barış sürecinde devre dışı bırakılmaya çalışılan flistin hareketinin efsanevi ismi Yaser Arafat, herşeye rağmen Filistin politikasında söz sahibi olmayı sürdürüyor. NTV'ye konuşan Arafat, tüm çekincelerine rağmen yol haritası uyarınca 2 yıl sonra Filistin devletinin ilan edileceğinden emin. NTV Kudüs Muhabiri Ayşe Karabat, Flistin Lideri ile konuştu... Filistin'in Efsanevi Lideri'nin barış için oluşturulan yol haritası'ndaki yerini Yakın Plan'a alıyoruz... İsrail'in suçlamalarına da sert sözlerle karşılık veren Arafat, mücadeleyi sürdürmekte kararlı. Filistin Lideri'nin türkiye'den isteğiyse, şimdiye kadar verdiği desteğe devam etmesi...

"Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail artık onu muhatap olarak kabul etmese de, Filistin Lideri Yaser Arafat, kuşatma altında tutulduğu Ramallah'taki karargahından, dışında kalsa da, gelişmeleri izlemeyi ve görüşlerini açıklamayı sürdürüyor. Yaser Arafat, uluslararası toplumun da destek verdiği ve 2005 yılına kadar bir Filistin devletinin kurulmasını öngören yol haritasının uygulanmasını İsrail'in tavrına bağlıyor.

Yaser Arafat: "Yol haritası, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve Rusya'dan oluşan Dörtlü'nün İsrail ile görüşmelerine bağlı. Sizin de hatırladığınız gibi, İsrail tarafı, 14 maddelik itirazını koruyarak yol haritasını onayladığını açıkladı. Bizim de itrazlarımız vardı, ama buna rağmen yol haritasını onayladık."

Kendilerinden istenen herşeyi yaptıkları söyleyen Yaser Arafat, buna rağmen özelilkle Şarm El Şeyh ve Akabe zirvelerinden sonra çatışmaların tırmandırıldığına dikkati çekiyor.

Yaser Arafat: "Herşey ortada, her yerde askeri operasyonların tırmandırıldığını görüyorsunuz. Gazze'yi helikopter ve F-16 uçaklarıyla vurdular. Nablus ve El Halil'de operasyonlar sürüyor. El Halil camiini tamamen kapattıklarını ve halkımızın orada ibadet etmesini engellediklerini biliyor musunuz? aynı zamanda, Kudüs çevresinde ve Beytüllahim'in girişinde duvar inşa ediyorlar. Kudüs ile Beytüllahim arası tamamen kapatıldı."

Arafat, taraflarda irade olduktan sonra yol haritasının hayata geçirilebileceği görüşünde.

Yaser Arafat: Bizde bu irade var. Madrid konferansını kim kabul etti? Oslo anlaşmalarını, Wye Rıver Anlaşmasını, Camp Davıd anlaşmasını kim kabul etti?

Hatta yol haritasının öngördüğü gibi iki yıl içinde Filistin bayrağının dalgalanacağından emin.

Yaser Arafat: Bundan eminim. Çünkü bu, Kuran'da yer alıyor: "Daha önce girdikleri camiiye gireceklerdir".

Arafat, barış sürecinin kendisinin İsrail ile imzaladığı anlaşmaların güzergahından yürümesini istiyor.

Yaser Arafat: Bizim istediğimiz ay değil. Madrid konferansı, Oslo anlaşmasıyla diğer anlaşmalardaki noktaya dönmek istiyoruz.. Wye River anlaşması da dahil.

Başbakan Ebu Mazin ile uzlaşamadığı yönündeki spekülasyonları ise dostluklarına vurguda bulunarak yanıtlıyor..

Yaser Arafat: Abu Mazin'i ben atadım... Onu göreve getiren benim. Ben onu destekliyorum. unutmayalım ki, El Fetih hareketinde, merkezi komitede o benim yol arkadaşımdı. 42 yıla dayanan bir dostluğumuz var. Bunu biliyor muydunuz? Ben Kuveyt'te çalışırken, o da Katar'da çalışıyordu.

Son günlerde Amerikan Başkanı Bush'un hedefi haline gelen Hamas'la sürekli bağlantı halinde olduğunu belirtiyor. Hamas'ın bölgedeki koşulları kavramasını ve buna göre strateji geliştirmesini istiyor..

Yaser Arafat: Hamas'ın uluslararası koşulları anlamasını ve imzaladığımız barış anlaşmalarını takip etmesini umuyorum. Şimdilerde Mısırlıların, Suudilerin ve Ürdünlülerin ortamı sakinleştirmek için harcadıkları çabaları dikkate almak zorunda.

Kendisini muhatap almadığı için Washıngton'a kızgın olmadığını söylüyor, Ebu Mazin'i Başbakanlığa kendisinin atadığını hatırlatıyor. Ve barış için fazla zaman olmadığı uyarısında bulunmayı da ihmal etmiyor.

Yaser Arafat: Çok kısa bir zamanımız var. O yüzden, Beyaz Saray'ın hızlı hareket etmesini ümid ediyoruz. Unutmayalım, gelecek kasımda seçim kampanyaları başlayacak. Bu yüzden çok az zaman var. çabuk hareket etmeliyiz.

Barış anlaşmalarını imzaladığı nobel barış ödülü ortağı eski başbakan İzak Rabin'i anmadan edemiyor. Tek başına kalsa da Rabin'le imzladığı barış için mücadeleyi sürdürmekte kararlı...

Yaser Arafat: Rabin'le birlikte Beyaz Saray'da cesur barışa imza atmıştık. Rabin bu cesur barışın bedelini hayatıyla ödedi.. Bu yüzden onu unutamayız ve onunla imzaladığımız cesur barışı, bu kutsal topraklarda hayata geçirmek için devam edeceğiz.

Türkiye'den isteğiyise Ankara'nın verdiği desteği güçlü bir biçimde sürdürmesi.

Yaser Arafat: Türkiye'deki dostlarımızdan, kardeşlerimizden bize tam destek vermelerini istiyoruz. böylece, Kudüs'te birlikte namaz kılarız. Tüm Türk halkının bu desteği verdiğinden eminim.

Arafat da, Irak savaşından sonra bölgede bir değişimin yaşandığını söylüyor..

Yaser Arafat: Unutmayalım ki, Irak'ta olanlardan sonra bölge yepyeni bir atmosfere girdi. Filistin açısından Amerika Birleşik Devletleri, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve Rusya'dan Oluşan Dörtlü'nün yol haritasını uygulamak için büyük çabaları var.

Filistin lideri, teröre destek verdiği yönündeki İsrail suçlamalarına ise tepkili. Arafat bu suçlamalara sert yanıt veriyor...

Yaser Arafat: Doğruyu söylediklerini mi düşünüyorsunuz? Kim işgal altında? Ben mi helikopterlerime, tanklarıma, topçularıma emir verdim? Bana ve halkıma karşı kullandıkları zenginleştirilmiş uranyum bende mi bulunuyor? İşte Amerikan raporu... Bu raporu, İsrail'in bize karşı zenginleştirilmiş uranyum kullandığını saptayan Amerikan kurumu hazırlamış. Bu Amerikan raporunda, Hollanda'dan Avrupalı bir ekibin de aynı şeyi bulduğu belirtiliyor. Unutulmayalım ki, işgal gerçek terördür.

Arafat, İsrail'in uygulamaları karşısında Filistin halkının yaşadığı zorlukları örneker vererek anlatıyor.

Yaser Arafat: Bizim çektiklerimiz başka bir yerde yaşandı mı? Buraya gelene kadar sizler de kontrol noktalarında eziyet çektiniz. Siz de yaşadınız. Bu kontrol noktalarının kadınlarımızın doğum için hastaneye ulaşmasını engellediğini, bu yüzden bazı kadınlarımızın çocuklarını kontrol noktalarında dünyaya getirmek zorunda kaldığını biliyor musunuz? Burada benim yanıbaşımdaki kontrol noktasında iki kadın doğum yaparken hayatını kaybetti. Üç kadının çocuğu da öldü. Dünyanın hangi köşesinde bunlar oluyor?

Arafat, İsrail'in bazı uygulamalarını Afganistan'daki Taliban'ın yöntemleriyle karşılaştırmaktan çekinmiyor...

Yaser Arafat: Taliban yönetiminin buda heykellerini yıktığını hatırlıyorsunuz. Hatırlıyor musunuz? Dünyanın buna gösterdiği tepkiyi... Hazreti Meryem'e karşı bu yapılanın uluslararası arenada nasıl kabul edilebileceğini sorma hakkım var. Kuran'da söz edilen ve adına sure indirilen tek kadın hazreti meryem. Bu nasıl kabul edilebilir? Burada El Halil'deki halkımızın ibrahim camiine girmeleri engelleniyor. Nerede ibabet ediyorlar? Sokakta. Dünyanın hangi bölgesinde bunlar yapıldı? Nerede müslüman olsun veya hıristiyan olsun, insanların kutsal mekanlarına giderek ibadet etmeleri engellendi?

Filistin Lideri Arafat, uygulamaları nedeniyle İsrail' e yönelik tepksine rağmen barış sürecinden yine de umutlu..."

Erdoğan Aktaş: Kuşatma altındaki ofisinde çalışmalarını sürdüren Arafat, yıllardır buradan hareket de edemiyor... Şimdi telefon hattımızda bu bölgeyi iyi bilen isimlerden Gazeteci Yazar Cengiz Çandar var. Onunla Arafat'ı değerlendireceğiz. Cengiz Bey, röportajı dinlediniz. Genel hatlarıyla baktığınız zaman Amerika ve İsrail'in etkisiyle de son dönemlerde devre dışı bırakılan ya da bırakılmaya çalışılan bir isim Yaser Arafat. Yol haritası denkleminde siz Arafat'ı nereye koyuyorsunuz?

Cengiz Çandar: Bu çok temel bir soru ve yol haritasının başarı ve başarısızlığının cevabı, zaten Arafat'ı bu işin neresine oturduğu ya da oturacağından anlaşılacak. Şöyle söyleyebiliriz. Bu yol haritası şu andaki tarzıyla, yani uygulanmak istenmesiyle tarzıyla, Arafat'ı tamamiyle devre dışı bırakmayı öngören bir şekilde ele alınıyor. Ve sanıyorum, yol haritasının en büyük sıkıntılarından biri de bu olacak. Ve yol haritası yoldan çıkarsa, önemli nedenlerinden biri de yine bu olacak. Çünkü, Arafat, şu andaki İsrail hükümetini ve şu andaki Amerikan yönetimini sevmemesine, tepki duymasına, ismini duymak, yüzünü görmek istememesine, buna tahammül edememesine rağmen, Filistin halkının seçilmiş lideri, Filistin davasının simgesi ve dolayısıyla bu üslupla, bu yaklaşımla davranmak bir bakıma Filistin halkını hesaba almamak demek. Ve bu mercide Mahmut Abbas'ı zaten sonuçta çok sıkıntıya sokmak demek. Çünkü, Abu Mazin'in meşhuriyet kaynağı Arafat'ın kendisi. Yani, Arafat, evet, Oslo barış sürecinde oynadığı rolden ötürü kimi beyanları, intihar saldırılarına karşı çıkması, İsrail ile şiddetin durdurularak bir barışa ulaşılması konusunda Filistinlilerin en göze çarpan kişiliği belki Abu Mazin... Bu nedenlerle Amerika ve İsrail tarafından çok benimsendi ama eğer Mahmut Abbas, yani Abu Mazin, Arafat'ı devre dışı bırakmak amaçlı bir araç haline getirilirse, netice itibariyle Filistin halkı tarafından seçilmiş olan, Arafat tarafından atanmış bir başbakan.. O zaman bir Filistin iç çatışmasını teşvik etmiş olursunuz. Bu yol haritasını yoldan çıkarır. Dolayısıyla bir şekilde Yaser Arafat'ın bu devre dışı kalma halinin sona erip, Arafat'ı da herhangi bir aşamada anlamlı bir noktada devreye dahil etmek gerekiyor. Aksi takdirde, bir başka sebep olmazsa, sadece bu sebepten ötürü yoldan çıkabilir.

Erdoğan Aktaş: İsrail'de hangi yönetim gelirse gelsin, yıllardır, eğer Arafat giderse, bu iş olur, barışa bir adım daha yaklaşırız gibi bir hava estiriliyor. Az önceki röportajda Arafat, kendilerinden istenilen herşeyi yaptıklarını söyledi. Ama buna rağmen, Şarm El Şeyh ve Akabe zirvelerinden sonra çatışmaların tırmandırıldığına dikkat çekiyor. Son dönemlerde özellikle Filistin sorunu konuşulurken, hem Filistin'deki değişimler, hem de Arafat üzerinden gidiyoruz ama Arafat'ın bu sözünden dönüp bir de İsrail cephesinden bakacak olursak, İsrail'in tavrını nereye koyabiliriz? Çünkü son günlerde, tanık olduk, bu çatışmalar da saldırılar da devam ediyor.

Cengiz Çandar: Bu yol haritasına yönelik Amerikan yaklaşımında da bir temel zaaf göze çarpıyor. Geçenlerde Edward Late'in Londra'da yayınlanan bir makalesinde işaret ettiği çok ilginç ve önemli bir husus var. Diyor ki, işgal olgusunu öne çıkarıp, işgale son vermeye öncelik vermek yerine, Filistinlilerin işgale karşı enerjisini kontrol altına almayı, bunu durdurmayı esas alan bir esprisi, ruhu var, yol haritasının. Böyle giderse, iş zor olur, diyor. Baktığımız zaman, yol haritasının birinci maddesi şiddetin durdurulması. Şimdi bu çok doğal ve masum bir istek gibi geliyor. Yani, herhangi bir işe başlamak ve yolalabilmek için bir kere, şiddet ikliminin ortadan kaldırılması, sükunete erişilmesi lazım, doğru. Fakat, bu şiddet ortamının, şiddet ikliminin ve özellikle Filistinlilerden kaynaklandığı söylenen bu durumun, işgalin doğrudan doğruya bir sonucu ve eşdeğerde vurgu yapılmazsa, en azından psikolojik olarak Filistinliler Amerikan politikası, İsrail işgalini biran önce sona erdirmeye yöneliktir gibi bir duygu edinmezlerse, ve özellikle yahudi yerleşim merkezlerine karşı, çok radikal önlemlerin alınacağına dair işaretler ortaya çıkmazsa, yol haritasının uygulanması çok zor olur. Gerçi Akabe zirvesinde yerleşim merkezlerinin durdurulması gibi bir laf var. Orada bir ingilizce bir tabir, türkçe karşılığı olan yerleşim merkezi yerine, ileri mevzilere anlamına gelebilecek bir kelime kullanılıyor. Karavanlarla, İsraillilerin son zamanlarda yapmakta olduğu, giderek daha sonra yerleşim merkezlerine dönüşebilecek, girişimlerin önünün alınması, öne çıkarılıyor. Ve sonunda bunların üstüne gerçekten de gitti. Fakat mesele o değil. Mesele, Batı Şeria'da ve Gazze'de, bir Filistin devleti kurulması halinde toprak devamlılığı sağlanmasını engelleyecek ölçüde yerleşim merkezlerinin ortadan kaldırılacağına dair Eğer İsrail değilse bile İsrail'e bu baskıyı yapma gücünü, iradesini ortaya koyacak bir Amerikan tavrı. Şimdi bunlar ortaya çıkmazsa, gerçekten yol haritasının uygulanması zor olur.

Erdoğan Aktaş: Çok teşekkür ediyorum, yaptığınız değerlendirmeler için.