| | | | Özellikle sivribiber enflasyonun baş suçlusu olarak sanık sandalyesine oturtuldu. Taze fasulyede aynı fraksiyonun bir temsilcisi, belki de enflasyonu azdırma örgütünün Türkiye hücre sorumlusuydu, ama biber, adı da güzel, tadı da, baş köşedeydi. Hatta Reha Muhtar ve ekolünün temsilcisi Hakan Aygün onu program konuğu yapmak için savaştılar. Neyse şaka bir yana rakamlar ne gösteriyor ona bir bakalım isterseniz.
|
|
|
| | 
Toptan Eşya fiyatları yüzde 1 arttı, önceki ayki rakam yüzde 0.3’dü. Yıllık rakam ise 4.5 puan birden düştü, yüzde 52.3’e geriledi. Yılbaşından bu yana ise gerçekleşen rakam yüzde 19.8’le yıllık hedef olan yüzde 20’ye neredeyse ulaştı.
Sektörlere baktığımızda, Tarım’da yüzde 1.1’lik gerileme, sıcaklara rağmen, muhtemelen hububat destekleme fiyatlarının etkisi olabilir. İmalat sanayi ise yüzde 1.6 arttı. Kamu fiyatları hala tutuyor, yüzde 0.9, özel sektör hala direniyor, kur atışı yüzde 1.3’e inmesine rağmen yüzde 1.9’luk artış ilk bakışta biraz umut kırıcı gibi gözüküyor. Buradaki trendin böyle sürmesi kötümserlerin ekmeğine yağ sürebilir.
|
|
|
| | 
Sektörel bazda ise özel sektörde ana metal sanayi yüzde4.5, mobilya yüzde 5.7, büro makinaları yüzde 3.7 gibi artışlarla çekirdek enflasyonu sürüklediler. Kalem bazında bakılırsa, TEFE’de en çok artış gösteren kalem sivribiber. Bir ayda yüzde 83.6 artmış. Ama onu da suçlamamak lazım, bir yıldır sabrediyormuş, yıllık artıştan fazlası Temmuz ayında gerçekleşmiş. Yıllık artış yüzde 82.8. Bu demek oluyor ki, Temmuz öncesi 11 ayda sivribiber fiyatı gerilemiş. Taze fasulye ise tam çılgın, bir ayda yüzde 80.9, bir yılda ise yüzde 181.5 artmış.
Diğer aylık önemli artışlar ise, limon yüzde 32.1, karpuz yüzde 17.5, et ürünleri yüzde 12.6, ham petrol yüzde 9.2. Şanssızlığımız bu ya, petrolün son bir yıllık artışı yüzde 238.8. Bu alanda rekor onda.
Bu arada bizi mutlu edenlerde var, LPG, beyaz et ve çeşitli kimyasal maddeler. Bunların fiyatları yüzde 1’le yüzde 11.5 arası gerilemiş.
TÜKETİCİ FİYATLARINDA DURUM
Peki TÜFE, yani bizi daha çok etkileyen, ama ekonomistlerin daha az önemsedikleri tüketici fiyatlarına gelirsek. Aylık artış yüzde 2.2, yıllık artış yüzde 56.2, yılbaşından bu yana ise yüzde 20.5, o da yüzde 25’lik hedefe yaklaşmış.
Sektörlere göre ise, gıda’da bu sefer artış var yüzde 2.6, konut yüzde 2.8, sağlık yüzde 6.6, eğlence ve kültür ise yüzde 3, dışarıda yenen yemekler ise (her zamanki gibi) yüzde 2.8 artmış. Bizi tek mutlu eden yüzde 1.8 gerileyen giyim ve ayakkabı fiyatları.
Ürün bazında ise Taze Fasulye (örgüt lideri), bir ayda yüzde 64.5, yılda ise yüzde 101.5 artmış. Sivribiber ise liderliği paylaşıyor, yüzde 64.5 ile. Limon yüzde24.5, araç kiralama ise yüzde 14.2 ile yakın takipçiler.
ÇEKİRDEK ENFLASYON KIRILMALI
Genel olarak değerlendirilirse, kur artışlarının baskı altında tutulduğu bir ortamda eğer çekirdek enflasyon kırılamazsa, kurların bant içerisinde oynayacağı ve serbest kalacağı dönemlerde, enflasyonist baskıların artması beklenebilir. Özellikle baskı altında tutulan kamu fiyatlarının artmaya ve bekletilen zamların yapılmaya başladığı düşünülürse.
Öte yandan özel sektörün de, ücret politikaları konusunda genelde olmasa bile, bazı büyük kurumlarda geriye dönük endekslemeye devam etmesi, ve burdan kaynaklanan maliyet artışlarını fiyatlarına yansıtması da önemli bir problem olabilir gibi görünüyor.
Özellikle mevsimsel etkilerin geçmeye başladığı Eylül ayından itibaren, eğer enflasyon artışı dizginlenemezse, reel getiriyi bulamayan tasarrufların tüketime yönelmesi ciddi bir talep artışı getirebilir. Yine de genelde olumlu düşünüyoruz, özellikle kamu maliyesinde sağlanan başarılara, gelirler yönünde yapılacak olumlu işler de eklenirse, başarıya ulaşabiliriz diye düşünüyoruz. | |
Emine Uşaklıgil
