|
Güncelleme: 02:18 TSİ 19 Nis., 2003
|
| |
| AA |
Ek Niyet Mektubu’nun geniş özeti
|
|
| Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) İcra Direktörleri Kurulu tarafından onaylanan Türkiye’nin dördüncü gözden geçirmeye ilişkin Ek Niyet Mektubu’nda, tüm atıl istihdamın, 2003 yılı sonuna kadar ortadan kaldırılacağı bildirildi.
|
|
|
2003 Ocak sonu itibariyle, atıl istihdam konusunda Ekim 2002 sonu için belirlenmiş bulunan 30 bin 600 kişilik hedefin 10 binin altında kaldığının belirtildiği mektupta, ilk etapta bu ara hedefin gerçekleştirilebilmesi ve daha sonra revize edilmiş hedef olan 45 bin 800 atıl KİT kadrosunun, 2003 yılı Aralık ayı sonuna kadar ortadan kaldırılabilmesi için izlenecek güçlendirilmiş bir plan hazırlandığı ifade edildi.
Mektupta, atıl istihdam konusunda şöyle denildi:
“26 Mart 2003 tarihinde Hükümet, KİT yöneticilerinin kendi kuruluşlarındaki atıl istihdam sorunlarını çözmelerini sağlamak üzere kamu sektörü işçilerinin emekliliğine yönelik olarak varolan kısıtlamaları kaldıran bir düzenlemeyi kabul etmiştir. Bu düzenlemenin atıl kadroları azaltma yönündeki etkisinin, 2003 Ocak ayı sonundan itibaren kümülatif olarak 2003 Haziran sonuna kadar 9 bin 900, Eylül ayı sonuna kadar 19 bin 400, Aralık sonuna kadar ise 25 bin 74 olacağına inanılmaktadır. Emekliliğe hak kazanmış olanların sayısı, bazı KİT’lerde atıl kadro sayısından daha fazla, bazı KİT’lerde ise daha azdır. (Bu uyumsuzluk 5 bin 25 işçi için söz konusudur). Her bir KİT’te hedefe ulaşılabilmesini teminen, atıl olup emekliliğe hak kazanmayan işçiler, (nitelikleri elverdiği takdirde) atıl kadro sayısından daha fazla sayıda işçinin emekli olduğu, dolayısıyla kadro açığı olan KİT’lere nakledilecektir.
Düzenlemelerdeki değişiklik ve atıl kadroların 2003 yılı sonuna kadar ortadan kaldırılmasının tamamlanmasına ilişkin niyet, kamuya açıklanacaktır. Boşalan atıl kadrolar, kalıcı biçimde iptal edilecektir. Bu kararın uygulanabilmesi için toplam kamu sektörü istihdamının 3’er aylık periyotlarla izlenmesi sistemi, 2003 yılı Mayıs ayı ortasına kadar tam olarak uygulanacak olup, bu sistemin hayata geçirilmesiyle bir yapısal kriter, gecikmeyle yerine getirilmiş olacaktır. Bir kamu sektörü yükümlülüğü sona erdirildiği için, 2003 yılında da istihdam azaltılmasının net maliyeti, program amaçları doğrultusunda kamu sektörü faiz dışı fazla dengesinin hesaplanmasında, 500 trilyon TL’ye kadar yer almayacaktır.”
KAMU İHALE KANUNU
Mektupta, 1 Ocak 2003 tarihinde yürürlüğe giren yeni Kamu İhale Kanunu’nun sıkı şekilde uygulanacağı vurgulandı. Yeni ihale kanununun çerçevesinin, hükümetin kamu maliyesi reformları ve yolsuzlukla savaşmaya ilişkin taahhütlerinin önemli bir işareti olduğu vurgulanırken, kanunun, geniş ölçüde uluslararası standartlarla uyumlu olduğuna, Dünya Bankası ve Avrupa Birliği ile geniş çaplı istişarelerde bulunulmasının ardından hazırlandığına işaret edildi.
Mektupta, “Kanun kapsamında yeni sistemin uygulanması izlenecektir. Kanunda iyileştirmelerin gerekli olduğu düşünülürse, muhtemel değişikliklere ilişkin olarak, Dünya Bankası ve IMF uzmanları ile istişare edilecektir” denildi.
BORÇLANMA POLİTİKASI
Mektupta, borçlanma politikasına yönelik olarak ise risklerin azaltılması ve 2003 yılı finansman durumunun iyileştirilmesi amacıyla piyasa koşulları elverdiği sürece itfa miktarlarının üzerinde borçlanılacağı, Merkez Bankası nezdindeki Hazine mevduatının yüksek tutulması politikasına devam edileceği kaydedildi.
Ayrıca yeni Borç Yönetimi Kanunu’nun izin verdiği ölçüde kısa vadeli borçlanma ve ödünç vermeye yönelik bir nakit yönetim mekanizmasının geliştirilmesi yönünde çaba sarf edileceği de vurgulandı.
IRAK SAVAŞI’NIN ETKİSİ
Irak Savaşı’nın etkisine de yer verilen mektupta, Irak’taki askeri çatışmanın, temel makroekonomik ve yapısal reform amaçlarına ulaşılmasını engellemeyeceği de vurgulandı. Çatışmaların kısa sürede sonuçlandırılması halinde, 2003 yılı için belirlenen temel makroekonomik çerçeve ve hedeflerin geçerliliğini koruyacağının düşünüldüğü ifade edildi.
Bu konuda şöyle denildi:
“Aynı zamanda, çatışmanın ekonomik etkilerinin boyutları ve süreci konusunda, mali piyasalara da yansıyan bazı belirsizliklerin bulunduğu göz önünde bulundurulmaktadır. Buna göre, kamu borcunun rahatlıkla çevrilebilmesini teminen ihtiyari harcamalar (savunma hariç) için konsolide bütçe ödeneklerinin, aksine bir karar alınıncaya kadar bloke edilmesine yönelik mali tedbirler alınmaktadır. GSMH’nin en az yüzde 1’i tutarında yıllık tasarruf sağlaması beklenen bu blokajın, bütçe finansman programı gerektirdiği sürece devam etmesi öngörülmektedir.
Ayrıca 5. Gözden Geçirme çalışmalarının öncesindeki gelişmelerin makroekonomik çerçevede veya finansman imkanlarında önemli değişikliklere işaret etmesi halinde, Fon ile yakın istişare halinde bulunulmak suretiyle, hem programın makroekonomik projeksiyonları yeniden belirlenecek, hem program hedeflerine ulaşmayı teminen gerekli ilave mali ve diğer tedbirler zamanlıca alınacak, hem de programın revize uygulanma usulü (modalitesi) üzerinde mutabakat sağlanacaktır.”
ABD YARDIMI
“İkili finansman imkanlarından yararlanılması söz konusu olduğunda, bu imkanlar, tamamen program kapsamındaki taahhütlerimize uygun olarak değerlendirecektir” denilen mektupta, ABD yardımına ve bunun kullanımına da değinildi.
Mektupta, ABD yardımı ve diğer ikili finansman imkanları konusunda şu ifadelere yer verildi:
“ABD, ülkemize, hibe değeri 1 milyar ABD Doları olan ve 8.5 milyar ABD Doları’na ulaşabilecek bir kredi imkanına çevrilebilecek ekonomik destek sağlamayı önermiştir. Bu yardımın veya başka diğer olası yardımların hayata geçirilmesi durumunda, bu yardımlar, öncelikli olarak vadelerin uzatılması veya faizlerin düşürülmesi suretiyle borcun azaltılması stratejisinin güçlendirilmesi amacıyla kullanılacaktır.
Irak çatışmasından kaynaklanan ilave geçici maliyetlerin gerektirdiği ilave harcamalar, hibeler veya bunları telafi edecek tedbirler alınması suretiyle finanse edilerek, faiz dışı fazla hedefimizin korunması sağlanacaktır.”
Mektupta, 2003 yılına ilişkin makroekonomik hedeflerin de gerçekleştirileceği belirtilirken, “2002 yılının beklenenden de iyi sonuçlanan gerçekleşmeleri, 2003 yılına ilişkin yüzde 5’lik büyüme ve yüzde 20’lik enflasyon hedefinin, bu mektupta tanımlanan program stratejimizin sıkı bir şekilde uygulanması şartıyla uygun ve erişilebilir olduğunun açık bir kanıtıdır” ifadesi kullanıldı.
İŞÇİ VE MEMUR MAAŞLARI
Kamudaki ücret politikasına da değinilen mektupta, kamu işçilerinin ücretleri ve memur maaşlarının geriye dönük endekslemeye tabi olmayacağı vurgulanırken, “Ekonomik ve Sosyal Konsey, ekonomide ücret belirleme sürecinde rolü olan tüm taraflara, Hükümet’in geriye dönük endeksleme alışkanlığının kırılması kararlılığını aktarmada aracı bir rol üstlenecektir” ifadesi yer aldı. Yasal dayanağı olan tüm vergi iadelerine ilişkin ödemelerin ise devam edeceği belirtildi.
SOSYAL GÜVENLİK REFORMU
Sosyal güvenlik kısmında, “2003 yılı sosyal güvenlik tedbirlerimizin uygulanması için yasal zemin sağlamak amacıyla SSK, İş-Kur ve Bağ-Kur’a ilişkin kanuni düzenleme, 2003 yılı Nisan ayı sonuna kadar yürürlüğe girecektir” ifadesi yer alan mektupta, şöyle devam edildi:
“Üç sosyal güvenlik kuruluşunun tek bir çatı altında toplanması amacıyla hazırlanacak yeni çerçeve kanun, 2003 yılı sonuna kadar yürürlüğe alınacaktır. (Kanunla, aynı zamanda her bir fonun orta vadeli sürdürülebilirliğini temin edecek temel reformlar da yürürlüğe girecektir). Sağlık sigortaları ve emekli aylığı dışındaki transferler, (örneğin sosyal hizmetler) de ayrı kurumlara devredilecektir.”
KAMU YÖNETİMİ REFORMU
Kamudaki yapılanmanın fonksiyonel olarak gözden geçirilmesinin, 2003 yılı Temmuz ayına kadar tamamlanacağının vurgulandığı mektupta, kamu sektörü reform stratejisinin, Bakanlar Kurulu’nca, 2003 yılının sonuna kadar kabul edileceği ifade edildi.
VERGİ REFORMU
Vergi reformu kısmında ise daha etkin bir vergi idaresi ve vergi toplam hizmeti sunulacağı belirtilirken şöyle devam edildi:
“(Serbest Bölgelerdeki imkanların, daha önceki taahhütlerimiz doğrultusunda, aşamalı olarak azaltılması da dahil olmak üzere) coğrafi, sektörel ve diğer yatırım teşviklerini en aza indirerek doğrudan vergilendirmeyi daha da rasyonel hale getirecek olan yasa tasarısı, Mayıs sonuna kadar Meclis’e sunulacaktır. Bu yasanın 2003 yılı Haziran sonuna kadar Meclis tarafından onaylanması beklenmektedir.
Haziran sonuna kadar stopaj aşamasında finansal gelirlerin vergilendirilmelerinin uyumlu hale getirilmesine ilişkin teklifler geliştirilecek ve kararnameler vasıtasıyla hayata geçirilecektir Vergi borçlarının yeniden yapılandırılmasını sağlayan “Vergi Barışı” planı, vergi mükelleflerine sağlanacak son kolaylıktır. Bundan sonra vergi affı veya yeniden yapılandırması yapılmayacak olup, bu amaca yönelik gerekli temel vergi idaresi reformları hayata geçirilecektir.”
Ek Niyet Mektubu’nda, 2003 Mayıs ayı sonuna kadar bankacılık sektörünün vergilendirme, zorunlu karşılıklar ve çeşitli kuruluşlar tarafından yüklenen diğer vergilerden kaynaklanan maliyetler de dahil olmak üzere aracılık maliyetlerini düşürmeye yönelik bir hareket planı oluşturacağı bildirildi. IMF’ye sunulan Ek Niyet Mektubu’nun “mali sektör reformu” kısmında, “donuklaşmış kredilerin hızla çözüme kavuşturulması ve özel varlık yönetim şirketlerinin kurulmasını kolaylaştırmak amacıyla, Haziran 2003 sonuna kadar yapılacak bir değişiklikle, bankalar, bankadışı finansal kuruluşlar ve varlık yönetim şirketlerince yapılacak olan ikinci-el kredi ve ipotek satışlarına KDV istisnası getirilecektir” denildi.
Bankaların karlılıklarının ve sermaye yeterlilik oranlarının sürdürülmesi amacıyla, Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, Merkez Bankası, Devlet Planlama Teşkilatı ve BDDK yetkililerinden oluşan bir kuruluşlararası çalışma komitesinin oluşturulacağının belirtildiği mektupta, komitenin, 2003 Mayıs ayı sonuna kadar bankacılık sektörünün vergilendirme, zorunlu karşılıklar ve çeşitli kuruluşlar tarafından yüklenen diğer vergilerden kaynaklanan maliyetler de dahil olmak üzere aracılık maliyetlerini düşürmeye yönelik bir hareket planı oluşturacağı ve bu hareket planının, para politikası ve kamu maliyesi koşulları elverdiği ölçüde uygulanacağı ifade edildi.
KAMU BANKALARI
Kamu bankalarının özelleştirilmesine de değinilen mektupta şöyle denildi: “Ziraat Bankası’nda özelleştirme öncesinde, bankanın kamu hizmeti ve tarım sektörüne finansman sağlanmasında oynadığı kendine özgü rolü de göz önünde bulundurularak, uygun şirket yapısı tanımlama süreci içinde bulunulmaktadır.
Her iki faaliyetin de standart ticari bankacılık ilkeleri doğrultusunda gerçekleştirilmesine devam edilecektir. Halk Bankası’nın özelleştirilmesine ilişkin olarak, bağımsız danışmanlar tarafından stratejik bir çalışma yürütülecektir. Bu çalışma, 2003 yılı Nisan ayı sonuna kadar başlatılacak olup, 2003 yılı Eylül ayı sonuna kadar tamamlanacaktır.
Vakıflar Bankası’nda başarısız olan ilk satış sürecinin ardından, operasyonel yeniden yapılandırma ve personel yeniden yapılandırması gerçekleştirilmiş, mali olmayan varlıkların bir kısmı elden çıkartılmıştır. Dünya Bankası ile istişare halinde ve satışı 2003 yılı Ekim ayı sonuna kadar tamamlamak amacıyla, banka tarafından bir satış stratejisi geliştirilmektedir.
Kamu maliyesi koşulları imkan verdiğinde, bankalararası mevduat ve repo işlemleri üzerinden alınan BSMV kaldırılacaktır ve para politikası araçlarının verimliliğini artırmak amacıyla, TCMB bonoları da devlet borçlanma senetleri ile aynı vergi düzenlemelerine tabi olacaktır.”
ÖZELLEŞTİRME
2002 yılında özelleştirme hedeflerinin, kısmen seçimlere bağlı olarak tam olarak yerine getirilemediğinin altının çizildiği mektupta, 2003 yılında özelleştirmenin, Hükümet Programı’nda en önemli gündem maddelerinden biri olduğuna işaret edildi.
“Hükümet, 13 Ocak 2003 tarihinde 2003 yılı özelleştirme programını ilan ederek bu konudaki güçlü niyetini ortaya koymuştur” denilen mektupta, program dahilinde satışa sunulacak olan şirketlerin detaylı olarak sıralandığı, ayrıca Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, İstanbul Altın Borsası, Milli Piyango İdaresi ve Halk Bankası’nı portföyüne dahil edebilmek amacıyla ilgili mevzuatın da incelendiği kaydedildi. Özelleştirme politikası konusunda şöyle denildi:
‘Yeni program, daha geniş tabanlı bir yatırımcı kitlesinin ilgisini çekmeyi amaçlamakta olup, 2003 yılında 4 milyar ABD Doları özelleştirme geliri getirmesi beklenmektedir. Hükümet, büyük ölçekli kamu şirketlerinin özelleştirmesine yoğunlaşacak, ancak bazı küçük ve orta ölçekli kamu varlıklarının da satışını gerçekleştirecektir.
Başlıca özelleştirme çalışmaları, aşağıdaki şekildedir:
Özelleştirme İdaresi, uluslararası danışmanlarla çalışarak, TEKEL için aşırı istihdam, borçlar ve fazla stoklara ilişkin stratejileri içeren bir özelleştirme planı oluşturmuştur. Seçimler nedeniyle, plan 2002 yılında kabul edilememiştir. Ancak söz konusu plan, Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından 31 Mart 2003 tarihinde onaylanmış ve böylece bu gözden geçirmeye ilişkin bir ön koşul yerine getirilmiştir.
Mevcut piyasa koşullarının, global satışı destekleyecek nitelikte olmamasından ötürü, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, TÜPRAŞ’ın özelleştirme hazırlıklarını, 2003 yılının ikinci çeyreğinde stratejik bir yatırımcıya blok satış yapılmasına imkan verecek şekilde sürdürmektedir. TÜPRAŞ’ı, çoğunluk hisseleri özel sektöre ait bir şirket haline getirecek diğer yöntemler de (örneğin, hisse senedine çevrilebilir tahvil ihracı), piyasa koşullarına bağlı olarak dikkate alınacaktır.
Türk Telekom’a ilişkin olarak, erken seçimlerden ötürü Türk Telekom Kanunu’ndaki gerekli yasal değişikliklerin Meclis’ten geçirilememesi nedeniyle, Türk Telekom’un özelleştirme planının Bakanlar Kurulu’nca 2002 yılı Kasım ayı sonuna kadar kabul edilmesi mümkün olmamıştır. Halihazırda söz konusu planın Bakanlar Kurulu tarafından 2003 yılı Nisan ayı sonuna kadar onaylanması beklenmektedir. Bu strateji, şirketin en az yüzde 51’inin tek bir blok satış veya halka arz ve blok satışın birlikte uygulanması veya halka arz yoluyla satılmasını amaçlamaktadır. Plan, hisse senedine dönüştürülebilir tahvil ihracına ilişkin maddeleri de içerebilir.
TŞFAŞ’ye ilişkin olarak ise TŞFAŞ’ın özelleştirilmesine ilişkin yol haritasının, Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından 2003 yılı Haziran ayı sonuna kadar onaylanması beklenmektedir.
Elektrik sektöründe belli başlı varlıkların satışa hazırlanması ve özelleştirilmesi yönünde kararlılıkla hareket edilecektir. İlk adım olarak, dağıtım, 33 birimden oluşmak üzere yeniden organize edilecektir. Dağıtım birimlerinde ilave birleştirmeler yoluyla bu sayının daha da azaltılabileceği öngörülmektedir. Benzer bir şekilde, üretim santralleri, 2003 yılı Nisan ayı sonuna kadar birden çok varlığı kapsayan birimler halinde gruplandırılacaktır. Bu dağıtım ve üretim birimleri (işletme hakkı devir sözleşmelerine ilişkin hukuki süreci devam etmekte olanlar hariç) 2003 yılı Mayıs ayı ortasına kadar özelleştirme kapsamına alınacaktır. Hazırlık çalışmalarını (Özelleştirme İdaresi tarafından şirketlerin satışına ilişkin ve EPDK tarafından iyi işleyen bir enerji piyasasının oluşumuna ilişkin hazırlıkları) müteakiben dağıtım birimleri 2003 yılı Eylül ayı sonuna kadar Özelleştirme İdaresi portföyüne devredilecektir. Dağıtım birimlerine ilişkin ihaleler, 2003 yılı Aralık ayında başlatılacaktır. Bu süreci tamamlamak üzere Hükümet, koşullu yükümlülüklere ilişkin olarak 2003 yılı Nisan ayı sonuna kadar tamamlanacak bir gözden geçirme ve tahmin çalışmasının sonuçları baz alarak, belli başlı işletme hakkı devir sözleşmelerinin çözümü için en iyi yolu süratle belirleyecektir.”
Mektupta, yapısal reformlar çerçevesinde, halihazırda taslak olarak hazırlanmış ve kurumlara görüş alınmak üzere gönderilmiş olan Vatandaşların Bilgi Edinme Özgürlüğü’ne İlişkin Kanun’un 2003 yılı Eylül ayı sonuna kadar kabul edilmesinin beklendiği belirtildi.
Memurlar ve kamu yöneticileri için ahlaki görev ve uygulama esaslarının oluşturulmasına ilişkin yasal düzenlemenin ise 2003 yılı Temmuz ayı sonuna kadar geçirilmesinin beklendiği vurgulandı. Mektupta, 5. Gözden Geçirme’nin 15 Haziran 2003’te gerçekleşeceği de ifade edildi. |
|
