| | | | Dünya Bankası’nın “Küresel Kalkınma Finans Raporu”dan derlediği bilgilere göre, Dünya Bankası, düşük ve orta gelirli ülkeleri “şiddetli”, “ılımlı” ve “az” borçlu olarak üç sınıfa ayırıyor. Banka, 2001 yılı için 745 dolar ve daha az kişi başına milli geliri olan ülkeleri düşük gelirli, 746 dolar ile 9205 dolar arasında kişi başına milli geliri olan ülkeleri orta gelirli olarak kabul ediyor.
Dünya Bankası, dış borçları ihracat ve döviz gelirlerine oranı yüzde 132’den, GSMH’ye oranı yüzde 48’den az olanları “az” borçlu sayıyor. Banka, bu oranı, ihracat ve döviz gelirlerinde yüzde 132 ile yüzde 220, GSMH’de yüzde 48 ile yüzde 80 arasında olanları “ılımlı” borçlu, bu oranları (yüzde 220 ve yüzde 80) aşanları “şiddetli” borçlu olarak görüyor.
24 ÜLKE ‘ILIMLI’ SINIFINDA
Türkiye de, Dünya Bankası sınıflandırmasına göre “ılımlı” düzeyde borçlu orta gelirli ülkeler içinde yer aldı. Orta gelirli ülkeler içinde Arjantin, Belize, Brezilya, Ekvator, Gabon, Guyana, Ürdün, Lübnan, Panama, Peru, Suriye, Uruguay ve Sırbistan-Karadağ’dan oluşan 13 ülkeyi “şiddetli” borçlu kabul ediliyor.
Banka, orta gelirli ülkeler içinde Bulgaristan, Bolivya, Şili, Kolombiya, Hırvatistan, Estonya, Honduras, Macaristan, Jamaika, Kazakistan, Letonya, Malezya, Filipinler, Rusya, Samoa, Slovakya, Tayland, Tunus, Türkmenistan, Dominika, Grenada, St. Kitts ve Nevis Adaları, St. Vincent ve Grenadinler ve Türkiye’den oluşan 24 ülkeyi “ılımlı” borçlu olarak sınıflandırıyor.
Dünya Bankası, yine orta gelirli Arnavutluk, Cezayir, Barbados, Belarus, Bosna-Hersek, Botsvana, Cape Verde, Çin, Kosta Rika, Çek Cumhuriyeti, Cibuti, Dominik Cumhuriyeti, Mısır, El Salvador, Fiji, Guatemala, İran, Litvanya, Makedonya, Maldivler, Malta, Mauritius, Meksika, Fas, Umman, Paraguay, Polonya, Romanya, Seyşeller, Güney Afrika, Sri Lanka, St. Lucia, Swaziland, Tonga, Trinidad ve Tobago Vanuatu ve Venezüella’dan oluşan 37 ülkeyi ise “az” borçlu olarak tanımlıyor.
Banka, düşük gelirli ülkelerin 34’ü (Etiyopya, Endonezya, Kırgızistan, Moldova, Nijerya, Pakistan, Somali, Sudan, Tacikistan, Zambiya içlerinden bazıları) “şiddetli” borçlu, Kamboçya, Haiti, Kenya, Moğolistan, Senegal, Tanzanya, Uganda, Özbekistan’ın içinde yer aldığı 15 ülkeyi “ılımlı” borçlu, içlerinde Ermenistan, Azerbaycan, Bangladeş, Gürcistan, Hindistan, Ukrayna, Vietnam ve Yemen’in bulunduğu 14 ülkeyi ise “az” borçlu kabul ediyor.
TÜRKİYE’NİN YERİ
2001 verileriyle 115.1 milyar dolarlık toplam dış borcuyla gelişmekte olan ülkeler içinde dünyanın 7’inci en büyük dış borçlu ülkesi olan Türkiye, 45 milyar dolarla özel sektör dış borcunda 5’inci, yüzde 207 ile dış borçların ihracat ve döviz gelirlerine oranında 50’inci, yüzde 65 ile gayri safi milli hasılaya (GSMH) oranında 59’uncu, yüzde 40 ile dış borç servisinin ihracat ve döviz gelirlerine oranında ise 6’ıncı sırayı aldı.
Dış borçta ilk sırayı 226.4 milyar dolarla Brezilya alırken, bu ülkeyi 170.1 milyar dolarla Çin, 158.3 milyar dolarla Meksika, 152.6 milyar dolarla Rusya, 136.7 milyar dolarla Arjantin, 135.7 milyar dolarla Endonezya, 115.1 milyar dolarla da Türkiye izledi.
Türkiye, Brezilya ve Çin’in ardından 1995-2001 döneminde dış borcu en fazla artan 3’üncü ülke oldu. 1995-2001 döneminde Brezilya’nın dış borçları 65.9, Çin’inki 52, Türkiye’ninki ise 41.3 milyar dolar arttı. Buna karşın Tayland dış borcunu 32.6, Cezayir 10.5, Meksika 8.3, Mısır ise 4.1 milyar dolar azalttı.
| |
Bankaların kara tahtaları siliniyor
