| | | | “Kurumsallaşmış demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hak ve özgürlükleri ile azınlıkların korunması” nitelikleri Kopenhag kriterlerinin ana çerçevesini oluşturuyor. Aday ülkede “çok partili bir demokratik sistem ve hukukun üstünlüğüne saygı” gibi temel kriterlerin yanı sıra idam cezasının kaldırılmış olması, azınlıklara ilişkin herhangi bir ayrımcılığın bulunmaması gerekiyor. bunların dışında kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın yasaklanması, ‘İnsan Hakları Sözleşmesi’yle ‘Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin kabul edilmiş olması gibi özellikler de dikkate alınıyor.
Ancak, bu ilkelerin varlığı tek başına yeterli olmuyor; aynı zamanda kesintisiz uygulanıyor olması da şart koşuluyor. Peki, bu şartlara göre Türkiye’nin eksiklikleri neler?
9 Ekim 2002 açıklanan ‘İlerleme Raporu’nda Türkiye’nin siyasi kriterler bakımından eksikleri üç ana başlıkta inceleniyor:
 Reformların kapsamının geniş olmadığı
Uygulamaya dönük aksamalar ve
Diğer bazı reformların gerektiği.
Raporda, reformların ifade özgürlüğünü yansıtmadığı vurgulanıyor. Çıkarılan yasaların uygulamaya geçirilemediği bildiriliyor. Yüksek Seçim Kurulu’nun Tayyip Erdoğan hakkında verdiği seçimlere katılamama kararı buna en çarpıcı örnek olarak gösteriliyor. Diğer yandan geçirilen uyum yasaları paketinin gerekli kriterlerin tamamını karşılamadığı, yapılması gereken reformlar olduğu ileri sürülüyor. Bunlar arasında; işkence ve kötü muamele ile mücadele, ordu üzerinde sivil denetimle ilgili bazı sorunlar önemli yer tutuyor. Diğer yandan şiddet içermeyen görüşlerini dile getirmeleri sonucunda hapiste bulunan kişilerin durumları ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına uyum da eksiklikler arasında sayılıyor.
Gelelim, Türkiye’nin eksikliklerini tamamlamak için yapacaklarına. AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, ilk aşamada yapılacaklarını dokuz ana başlık altında topladı. Anayasa değişikliği de içeren bu plana göre, ifade, düşünce, din ve vicdan özgürlüğü ile örgütlenme özgürlüğü artırılıyor. Muhalefet partileri ve sivil toplum örgütleriyle işbirliği içinde, ulusal program ışığında Anayasa yeniden gözden geçirilecek.
Başta siyasi partiler kanunu ve seçim yasası olmak üzere ilgili düzenlemelerin de yapılacağını açıklayan erdoğan, geçen parlamento döneminde çıkarılan uyum ve reform yasalarındaki eksiklikler tamamlanacağı duyurdu. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından sonuçlandırılmış kararların hemen uygulanacağını belirten Erdoğan, işkenceye kesinlikle müsamaha gösterilmeyeceğini vurguladı. Erdoğan ayrıca, Türkiye’de kurulan derneklerin yurtdışında; yurtdışında kurulan derneklerin de Türkiye’de faaliyetlerinin kolaylaştırılacağını duyurdu. Planın geri kalan maddelerine göre, cemaat vakıflarına mülk edinmeleri ve yabancı ülkelerde kurulmuş vakıfların türkiye’de şube açmalarıyla ilgili sıkıntılar giderilecek. Kopenhag siyasi kriterleri bağlamındaki uluslararası sözleşmelerin imzalanmasına öncelik verilecek.
| |
