Savaş, Petrol, Saddam

Thomas Friedman

Pulitzer ödüllü gazeteci-yazar Thomas Friedman, 31 Temmuz’da New York Times’ta yayımlanan yazısında, ABD’nin olası Irak operasyonu ve bunun dünya ekonomisine yansımalarını değerlendirdi.

Thomas Friedman/New York Times
NTV-MSNBC


6 Ağustos— Son günlerde gazeteleri okurken, Pentagon Irak’ı dört bir yandan mı işgal edecek, üç bir yandan mı işgal edecek, Ürdün’ü mü kullanacak, Kuveyt’i mi, yoksa Diego Garcia üssünden mi yararlanacak ? Ben de hesabı şaşırdım. Ama, bir tek şeyin hesabının pek iyi yapılmadığını görüyorum. O da, Irak’a karşı yapılacak bir saldırının, dünya petrol piyasaları üzerinde nasıl bir etkisi olacağı.


		CSFB: Harekât, ekonomiye iyi gelebilir Irak yüzlerce petrol kuyusu açıyor Bakü-Ceyhan şirketleşti 2003'te dünya petrol talebi artacak

			Savaşın nasıl gideceğine bağlı olarak, petrol piyasaları üzerinde çok kötü bir etki yapabilir ve dünya çapında fiyatlar bir anda fırlayabilir. Hatta varil başına 60 dolara (şu anda 25 dolar civarında) kadar çıkabilir. Ama, tam tersi de olabilir. Yani, 6 dolara da inebilir, Petrol İhraç eden Ülkeler Örgütü (OPEC) zayıflar ve yüksek petrol fiyatlarını, yasadışı iktidarlarını ayakta tutabilmek ve rakiplerini satın almak için kullanan Arap bürokratlarının gücü azalır ve bu da çok hayırlı bir iş anlamına gelir. Petrol sorununu tartışmaya açmak, Saddam’ı devirmeye karşı bir argüman sayılmamalı. Saddam Hüseyin, tehlikeli silahlar imal eden, kendi ülkesinde iki neslin geleceklerinin ırzına geçmiş kötü bir adam. O’nun iktidardan uzaklaştırılması, tüm bölgeyi daha iyi bir hale getirir. Ama, petrol sorununu tartışmak, Irak’a yapılacak bir saldırının sonuçlarını tüm boyutları ile irdelemek amacına yönelik olmalı. Burada, Tora Bora (Afganistan) savaşından söz etmiyoruz. Dünyanın en büyük akaryakıt istasyonunun üzerinde savaşmaktan söz ediyoruz. Dış İlişkiler Konseyi petrol uzmanlarından Philip Verleger, bu konuda şunları söylüyor : “Irak’a saldırı, petrol fiyatlarını uzun süreli olarak düşürerek, petrol ihraç eden bir ya da birkaç ülkeyi istikrarsızlığa sürükleyecek olması nedeni ile, yüksek risk taşıyan bir adım olacaktır. Ya da, işler istediğimiz gibi gitmezse, dünya petrol stoklarının önemli ölçüde zarar görmesine neden olabilecek uzun süreli bir krize yolaçabilecek bir sonuç çıkabilir. Bu da daha zararlı bir sonuç anlamına gelir.” Varil başına 60 dolar Önce, varil başına 60 dolar senaryosundan başlayalım : Pentagon, sık sık savaş planlarını basına sızdırıyor ama, hiç kimse Saddam’ın savaş planlarının ne olabileceğinden söz etmiyor. Ya, Suudi Arabistan ve Kuveyt’teki petrol sahalarına kimyasal ve biyolojik başlıklar takılmış Scud füzeleri ile saldırırsa ? O takdirde, dünya piyasaları, hem Irak’ın şu anda üretebildiği günlük 2 milyon varil petrolü hem de milyonlarca varil daha fazla petrolü kaybedebilir. Dahası, Saddam Hüseyin de, aynen Usame Bin Ladin’in kaybolduğu gibi ortadan kaybolur ve savaş uzayıp giderse ne olacak ? Kendimizi kandırmayalım. Körfez’deki bir savaş nedeni ile dünya petrol fiyatları bir anda fırlar ve Venezuela, İran, Nijerya ve diğerleri de üretimi kısar, fiyatları da yüksek tutar ve durumdan azami biçimde yararlanmaya kalkabilirler. Buna mukabil, petrol fiyatlarını varil başına 6 dolara kadar düşürebilecek senaryo da şöyle gerçekleşebilir: Irak, Birleşmiş Milletler’in gıda karşılığı petrol satış programı çerçevesinde şu anda günde 2 milyon varil petrol üretiyor. Diyelim ki, ABD saldırısı başarılı oldu ve ülke işgal edildi, kısa sürede Saddam iktidardan uzaklaştırıldı ve bir “Iraklı Thomas Jefferson”ı yerine oturttuk, veya Irak’ın nükleer silah üretim programını terk ederek dünya milletler ailesine katılmasını sağlayacak “iyi” bir general iktidara getirildi. Böyle bir durumda, Irak tüm petrol kuyularını modernize eder, yabancı yatırımlar ülkeye gelir ve kısa sürede özlenen kapasiteye yani günde 5 milyon varil üretime ulaşır. Bu da, dünya piyasalarının, halihazırdaki kapasitesine günde 3 milyon varil daha fazla petrol eklenmesi demektir. (Şimdi, Suudi Arabistan, İran ve Kuveyt’in neden dışlanmış durumdaki bir Saddam’ın, yani daha fazla petrol üretemeyen bir Saddam’ın iktidarda kalmasından yana olduklarını anlayabiliyor musunuz ?) Verleger’in görüşüne göre Irak, eğer petrole olan talebin normalde azaldığı kış veya ilkbahar aylarında işgal edilirse OPEC üyeleri kendi üretimlerini de kısacaklardır. Bu da, OPEC üyesi olmayan ülkelerin (Rusya, Meksika, Norveç, Umman, Angola) üretimi düzenli biçimde arttırdıkları bir dönemde yapılmış olacaktır. Petrol fiyatları gerileyebilir Öte yandan, OPEC üyeleri, daha fazla üretim kısıntısına devam edemezler. Venezuela zaten iflas etmiş durumda. İran, Nijerya ve Suudi Arabistan’ın da borçları, büyük sayılardaki işsiz nüfusları ve altyapı gereksinimleri ile başedebilmek için paraya ihtiyaçları var. (Suudi Arabistan’ı da iyi izleyin : Kral Fahd, İsviçre’de hastanede yatıyor ve ağır şekilde hasta. Yerini doldurmaya yönelik iktidar mücadelesi de tüm hızıyla sürüyor.) Bütün bunların anlamı şu : Irak’ı yeniden petrol piyasalarına sokacak hızlı bir zafer, OPEC çapında bir zayıflamayı ve petrol fiyatlarında düşüşü beraberinde getirir. Bu ülkelerdeki otokratik siyasi yönetimleri de zayıflatır. Aslında, şunu söyleyebilirim : Bana, varil başına 10 dolarlık bir seviyeyi verin, ben de size İran, Suudi Arabistan gibi ülkelerde rejim değişikliği vereyim, hatta yanında bir de Venezuela’yı vereyim. Eğer bu senaryo gerçekleşirse, Irak’ın işgali, “bir tane alana bir tane de bedava” anlamına gelen bir “düşeş” fırsat gibi görünebilir. Yani, hem Saddam’ı devirmiş hem de OPEC’i istikrara kavuşturmuş oluruz. Ama, her iki durumun da sonuçlarına katlanmaya hazır olmamız lazım. Türkçesi: Zafer Arapkirli/Londra



		Bankaların kara tahtaları siliniyor • KOBİ’lere 1 milyar dolarlık ‘cansuyu’ • Dolar 5 kuruş eridi, 1,67’ye indi • Markaların korunması tasarısı yasalaştı • Unakıtan: Çok şükür batan banka yok İsrail hücum botu Gazze kıyısını vurdu • ‘Osmanlı’nın yıkılışı en çok Araplara zarar verdi’ • İsrail’in ateşkes müzakerecisi görevden alındı • Obama bir kez daha yemin etti • PKK’ya karşı koordinasyon merkezi kuruldu

	NTVMSNBC KULLANICILARININ TOP 10'u

	Bu haberi diğer okuyucularımıza tavsiye eder misiniz? hayır 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 kesinlikle

NTVMSNBC 'ye iyi erisim için
• Microsoft Internet Explorer
• Windows Media Player kullanın