| | | | Gaziantep’in Nizip İlçesi’nde, Fırat Nehri kıyısında bulunan ve bir bölümü Birecik Barajı gölü altında kalan Zeugma antik kentinde, önceki yıl yapılan acil kurtarma kazısı sırasında, Sasaniler’in yaktığı villanın kilerinde ortaya çıkarılan Savaş Tanrısı Mars’ın heykeli onarılıyor. Türkiye’deki müzelerde örneği bulunmayan, “tanrı” kavramını ifade eden bakışlara sahip savaş tanrısının etkileyiciliğini heykele bütün unsurları ile veren Zeugmalı sanatçının eseri Mars’ın, dünyada da bu kadar güzelinin olmadığı öne sürülüyor. Merkezi ABD’de bulunan Packard Humanities Institute’nin (PHI) finans desteği ile İtalyan ve Türk uzmanların çalışması ile restore edilen Mars, devlet hastanesinden götürülen endoskopi cihazı ile müzede, hekimler ve arkeologlar tarafından incelendi. Tahribatın boyutunun ortaya çıkarılması ile yapılan endoskopik işlem sırasında, Mars’ın içinde bulunan ve kil esaslı olan maddeden örnek alındı, heykelin çürüyen ve zayıf noktaları belirlendi ve bulgular bilgisayar ortamına aktarıldı.
NASIL BULUNDU?
Mars heykeli, Birecik Barajı’nda su tutulmaya başlanması dolayısıyla yürütülen acil kurtarma kazıları sırasında, Zeugma’da (A) bölgesi olarak tanımlanan kesimde, 2000 yılında Gaziantep Valiliği’nin desteği, İl Özel İdaresi’nin maddi katkısı, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izniyle, Müze Müdür Vekili Hakkı Alhan başkanlığında, arkeolog Mehmet Önal’ın alan sorumluluğunda yapılan kurtarma kazısında Poseidon Villası’nda ortaya çıkarıldı. Villanın sütunlu avlusunun kuzeyindeki kilerin içerisinde, küplerin ve kapların üstünde, yoğun yangın geçirmiş tabakada küllerin arasında Mars heykeli bulunmuştu. Kazı sırasında, kırılmış kiremitler, yangından kızarmış ve erimiş kerpiç yıkıntısı ve küllerin altında önce heykelin sağ dizi, sonra sağ eli görülmüş, titizlikle yapılan genişleme çalışması sonrasında ise heykelin tamamı açığa çıkarılmıştı.
ÖZELLİKLERİ
Bronzdan yapılan ve iç boş olan 1,50 santimetre boyundaki heykel, savaş tanrısı Mars’ı, çıplak olarak ayakta durur şekilde gösteriyor. Dirseğinden büktüğü sağ elini yukarı kaldıran Mars’ın, bir mızrak tutar gibi parmakları avuç içine bükük olarak betimlenmiş. Vücut ağırlığı sağ ayak üzerinde olan, sol ayağı dizden bükülerek hafifçe yukarı kalkık durumdaki Mars’ın, solunda paralel yivli gövdesinin içi dolu oldukça ağır bir destek bulunuyor. Destek üç panter ayaklı disk kaideli olup, desteğe doladığı sol elinde tomurcuklu, kıvrık dallı çiçek tuttuğu görülüyor. Sol elinde tuttuğu çiçek, savaş tanrısı Mars’ın bereketi simgeleyen yönünü ifade ediyor. Heykelin kıvırcık gür saçları, miğferin altından alın ve yüzünü çevreleyip ense üstüne yapışıyor. Çatık kaşları, sert bakışlarından dolayı alındaki şişlik plastik biçimde verilmiş. Dolgun yüzlü, kalın boyunlu yapısı ile dikkati çeken ve Hellenistik dönemde Ares olarak adlandırılan Mars, Roma Devleti’nin savaş tanrısı olarak biliniyor. Türk uzmanlarla İtalyan Roberto Nardi’nin başkanlığındaki CCA ekibinin temizlediği ve restore ettiği Mars heykelinin gözakının gümüş, gözbebeğinin bronz, gözbebeği etrafının ise altın halka olarak yapıldığı saptandı.
SASANİLER’İN GAZABINA UĞRADI
Antik dönemde, yılın ilk ayı hem adını taşır hem de Marsa adanmış. Bu ay içinde kutlanan bahar bayramında, Mars toprak ve bereketi simgeliyordu. Mart ayının savaş mevsimi olması dolayısıyla iki kavram bir araya getirilmiş. Mars heykelinde hem doğanın yeniden doğuşu hem de insanda yeni yeni karşı koyma güçlerinin belirmesi simgelenmiş. Kilerde kapların üstünde, küllerin içinde sırt üstü yatar halde bulunan savaş tanrısı Mars heykelinin, M.S. 256’da Zeugma’yı yakıp yıkan Sasaniler’in eline geçmemesi için kilere saklandığı tahmin ediliyor.
MARS
Azra Erhat’ın yazdığı Mitoloji Sözlüğü’nde, Mars’a ilişkin şu olarak özetle bilgiler yer alıyor: “Mars Yunan Tanrısı Ares’in Roma dinindeki karşılığıdır. Efsaneleri de Ares’in efsanelerini yansıtır. Mars Roma’nın savaş tanrısıdır ve savaş tanrısı olarak saygı ve tepki görür, ama yerli bir İtalya tanrısı olarak savaşçı niteliğinden başka bir nitelik taşıdığı da görülür. Savaşçı gençliğin de tanrısıdır. Kurt kendisine adanmış hayvandır, Remus ve Romulus’u emziren dişi kurdu da bu göreve Mars tanrı gönderdiğinden Roma halkının atası sayılır.”
| |
38. Rotterdam Film Festivali başladı
