| | |
|
ÇAĞDAŞ BİR KAPİTALİZME GEÇİLMELİ
Chhibber’e göre, yapısal reformların temel amacını “ham” bir kapitalizm yerine çağdaş bir kapitalizmin gelişmesine olanak tanımak.
Chhibber, “Bankacılık, gaz, telekom, bütün sektörlerde yapılmakta olan reformlar, yabancı yatırımcıların beklediği açıklığı getirecektir. Oyun kuralları kesin olmadıkça, bürokratlar ve yatırımcılar karar almaktan çekinecektir. Yabancı sermaye, enflasyona rağmen, Brezilya’ya yönelmişse, oradaki kuralların Türkiye’ye kıyasla daha açık olmasındandır” diyor. Uluslararası tahkim yolunun açılmasını olumlu buluyor, çeşitli sektörlerde oluşturulacak düzenleyici kurulların işlerlik kazanmasıyla Türkiye’nin çağdaş bir yapıya kavuşacağını düşünüyor.
PAHALI YİD PROJELERİNDEN KAÇININ
Chhibber, Türkiye’nin enerji sektörüne ilişkin şunları belirtiyor:
* Hazine garantileri yolu ile TEAŞ gibi kuruluşların açığını telafi etmek çok ciddi sorunlara yol açabilir. Endonezya ve Pakistan bunun acı tecrübesini yaşadı. Devletin ödeyemez duruma düşmesi, sözleşmelerin yeniden ele alınması zorunlu kıldığı gibi, yabancı sermayeyi caydıracak çok kötü bir imajın oluşmasına yol açıyor.
* Bizden TEAŞ’ın mali durumu konusunda bir inceleme istenince, arz talebi ve sözleşmeleri inceledik. Böylece YİD’in pahalı bir çözüm olduğunu saptadık. Elektrik fiyatlarının şimdilik artırılmasının zor olduğu savunuluyor. Yıllık olarak 1 milyar dolarlık tavanı zorlayan bir açığı sürekli bütçeden karşılamak da sakıncalı bir yöntem olduğu açık. Bu durumda, önerdiğimiz model değişikliğine gidilmesi kaçınılmaz görünüyor.
* Önerimiz, modelin gözden geçirilip, düzenleyici kurumları olan, rekabete açık bir sistemin kurulması. Kuralları açık olan bir sistem, Hazine garantilerini gereksiz kılacaktır.
* Bugüne kadar 10 Yap İşlet Devlet ve 5 Yap İşlet projesine Hazine garantisi sağlanmış durumda. Bize göre, Hazine garantisi ancak 2002 yılına kadar tamamlanacak santral projelerine verilmelidir. Yeni sistemin uygulanmaya sokulmasıyla, Hazine garantisi sorunu zaten ortadan kalkacaktır. Yapılmış olan sözleşmeleri yerine getirme önerisini hiç bir zaman yapmadık, ancak nihai aşamaya gelmemiş olan taslaklara Hazine garantisinin gereksiz yerde kesinlikle verilmemeli.
* Türkiye’nin şebekesinin rehabilite olması için 250 milyon dolarlık bir kredimiz bir yıllık bir gecikmeye uğradı. Türkiye’nin bu rehabilitasyon çalışmasını gerçekleştirip, hem kayıpları önlemek hem de Avrupa şebekesine entegre olması gerekiyor.
* Elektrik yasa tasarısı hazır ve AB normlarına uygun. Yasanın Ekim ayında Meclise gelmesini bekliyoruz. TEAŞ’ın üçe bölünmesi sonucu, iletim ve üretim şirketleri aracılıyla pazarın liberalleşmesi sağlanacak, ticaret şirketi ise eski yükümlükleri üstlenebilecek.
WOLFENSOHN’UN UYARILARI
Finans sektöründeki gelişmeler olumlu olduğunu söyleyen, Chhibber, yapılan yasal düzenlemelerin AB normlarına çok yakın olduğunu belirtiyor. Chhibber: “Çok güvendiğimiz Bankacılık Üst Kurulu Başkanı Sayın Zekeriya Temizel ile yakın bir çalışma birliği içindeyiz” diyor.
Bununla birlikte, Dünya Bankası Başkanı Wolfensohn’un, Türkiye ziyareti sırasında övücü sözler yanı sıra, satır aralarında önemli uyarılar yaptığını da kabul ediyor. Wolfensohn, Asya ülkeleri örnek göstererek, kamuoyuna fazla yansımadan kaybolup giden bazı uyarılar yapmıştı. “Bankacılık sisteminde temizlik yapın” uyarısında bulunan Wolfensohn, bunun yapılmaması halinde bir konsolidasyon riskine dikkat çekmişti. Kamu bankalarındaki 20 milyar dolarlık zarar stokuna dikkat çekmiş ve özelleştirmenin hızlandırılmasını istemişti. | |
Emine Uşaklıgil
