| | | | Zeugma antik kentinin bir bölümünün, GAP kapsamında inşa edilen Birecik Barajı gölü altında kalacak olması nedeniyle 2000 yılında yapılan acil kurtarma kazısı sırasında Kültür Bakanlığı, GAP İdaresi Başkanlığı, Oxford Arkeoloji Birimi, CCA Arkeolojik Koruma Merkezi, Fransa Dışişleri Bakanlığı ve kazıya finans sağlayan Packard Humanities Institute’den oluşan Proje Topluluğunun çalışmalarının Türkçe ve İngilizce yayımlandığı internetteki web sayfasında yer alan bilgiye göre, bullalar, tesadüf sonucu bulundu.
“The Zeugma 2000 Archaeological Project” isimli sayfada yer alan bilgiye göre, Zeugma’da ilk bulla, büyük bir yağıştan sonra, Zeugma’nın hemen yanında kurulu olan Belkıs köylülerince bulundu ve müze görevlilerine haber verildi. Yüzeysel bir araştırma ile başka bullalar da bulununca, 1998 yılında Gaziantep Müzesi’nce acil kurtarma çalışmaları yapıldı. | |
|
ARŞİV BİNASINA ULAŞILDI
Daha sonra arşiv binası olarak adlandırılan yapıda ve etrafında 35 bin, 1999’da 30 bin bulla bulundu. Acil kurtarma çalışmaları sırasında ise bir hendektekiler ile birlikte 140 bin bulla, 2000 yıldır korunduğu toprağın altından çıkarıldı ve getirildiği Gaziantep Müzesi, dünyanın en büyük bulla koleksiyonuna sahip oldu.
Kil mühürler olan bullalar, renk, şekil ve boyut olarak küçük çakıl taşlarına çok benzer oldukları için, kazı alanlarında toprak elendi. Diğer antik şehirlerde, bullalar genellikle tapınaklar, agora, mezarlar ve özel evlerin mahzenlerinde ortaya çıkarılmıştı. Zeugma’da arşiv odasının doğu ve kuzeydoğusunda, taş kaplama üzerinde dükkanların bulunduğu bir yerde ulaşılan bullaların bir bölümünün, agorada her gün dükkanların kapatılmasında kullanıldığı anlaşıldı.
BULLA NEDİR?
Antik çağlarda bulla, birçok nesneyi mühürlemek için kullanılıyordu. Örneğin paketler, yiyecek ve içecek kavanozları, tahta sandıklar, değerli eşyaların saklandığı odaların kapıları, gümrüğe tabii eşyalar ve yasal belgeler gibi.
Güvenliği sağlayan bullalar, farklı eşyaların ve belgelerin karışmasını önlemek açısından da kullanışlıydı. Kurtarma çalışması sırasında, şehrin birçok farklı yerinde bullalar bulundu. Bir madeni para kesesinin yanında da bulla bulunması, bunların da damgalandığını gösterdi.
Bulla üzerinde şekiller, isimler veya imzalar kazınmış mühürlerin veya mühür halkalarının kil üzerine bastırılmasıyla yapılırdı. Bu, orijinal mühür dizaynının tersini oluştururdu. Ön yüzdeki şekiller tanrı, tanrıça, kral, mitolojik yaratıklar, maske, Roma imparator ve imparatoriçeleri ile filozofların yüzlerinden oluşurdu. Tapınaklar ve bitki şekilleri de sık kullanılıyordu.
|
|
|
| | 
TİCARET VE İLETİŞİM MERKEZİYDİ
Zeugma’da bulunan çoğu bullada ticaretle ilgili tanrı ve tanrıçalar yer alıyor. Bunlar ticaret, seyahat ve elçi tanrıları Tykhe, Fortuna ve Hermes olup, mührün arka tarafında ise çoğunlukla tutturulduğu papirüs, dokuma ya da tahta gibi malzemelerin izleri görülüyor. Yatay olarak açılmış delikler, bazılarının belgelere veya nesnelere ip ile tutturulduğunu ifade ediyor.
Bu inanılmaz koleksiyonun, Zeugma’nın bulla yapımı konusunda bilgi sağlayacağı ve aynı zamanda idari, iletişim ve ticaret sistemleri konusunda önemli ipuçları vereceği tahmin ediliyor. Bullaların kullanımdan sonra toplanıldığı ve belki de makbuz kanıtı olarak arşivde tutulduğu anlaşıldı. Bullaların, Zeugma’nın o dönemde ticaret ve iletişim merkezi olduğunu kanıtladığına, Antakya’dan Çin’e uzanan İpekyolu’nun üzerindeki konumu nedeni ile de bunun şaşırtıcı olmadığına dikkat çekiliyor.
| |
Kriz, kadınları bu sefer daha çok vurdu
