| | | | Bu tür “günlük hayat sorunları”nı yaşamamıza sebep olanların zeka problemi olduğunu düşünüyordum, ama artık onlardaki gerçek sorunu bildiğimi düşünüyorum : “Sistem Düşüncesi” yetkinliğine sahip olmamaları. Küçücük bile olsa yaptıklarının neleri etkileyebileceğini düşünmemeleri. Lorenz’in Kelebek Teorisi geliyor insanın aklına: Sonradan Meteoroloji ile ilgilenen matematikçi Edward Lorenz, “Brezilya’da bir kelebeğin kanat çırpışı, Teksas’ta kasırga çıkmasına neden olabilir mi?” sorusunu sormuş, bilgisayar destekli simülasyonlarında sayılardaki küçük yuvarlamaların, sonuçları çok ciddi değiştirebildiğini görünce.
 İdil Akidil’in diğer yazıları
Sistem Düşüncesi yetkinliğinin tanımı, kişinin ilişkilerini, yaşadığı ortamı, içinde bulunduğu organizasyonları, evreni, daha geniş bir açıdan görmesi, sadece olaylara değil, onlarla birlikte yapılara, düzene de bakmasıdır. Bu açı, olayların gerçek nedenlerini anlamasına, kendi hareketlerinin ne gibi sonuçlar doğurabileceğini düşünmesine yardım eder.
Peter Senge “sistem düşüncesi”nin temelini şu iki noktaya dayandırmış: 1. Sebep-sonuç ilişkisini doğrusal - tek yönlü- yerine karşılıklı etkileşim olarak tanımlamış. 2. Enstantaneye bakmak yerine süreci gözlemek gerektiğini söylemiş.
İş yaşamında da birçok problem, yine bu yetkinliğin gelişmemiş olmasından kaynaklanıyor. Düşüncesizce yazılmış e-maillerin koparttığı fırtınalardan, yan departmandan gelen son dakika taleplerinin yarattığı sıkışıklıklara, sadece bir santral memurunun binlerce kişinin çalıştığı şirketin milyonlarca müşterisinden birine karşı kötü davranışının getireceği huzursuzluğa kadar birçok örnek verilebilir.
Her bir çalışan, sistemin bir parçası olarak tüm başarılardan pay alacağı gibi, tüm başarısızlıklardan da sorumlu olduğunu bilmelidir. Örneğin yeterince üzerinde düşünülmeden başlanan yazılım geliştirme projelerinin beklenenin altındaki sonuçlarından Bilgi İşlemcilerin sorumlu tutulamayacağı çok açık…
Betty Cooper, bir makalesinde tüm çalışanlarda aranması gereken bir yetkinlik olduğunu söylüyor Sistem Düşüncesi’nin. Bir adım ilerinisi görmeye çalışmak, hareketinin bir sonraki davranışına etkisini düşünebilmek çok önemli bir özellik. Karar verme ve organizasyonel değişim konularında da en çok işe yarayacak araçlardan biri sistem düşüncesi. Cooper, günlük işini tamamlayıp para kazanan çalışanların döneminin bittiğini bir kez daha hatırlatıyor. (http://www.workteams.unt.edu/reports/bcooper.htm)
Sadece kendisinin değil yanındakinin yaptığından sorumluluk duymayan, kendi hareketlerinin sonucunu düşünmeyen bir çalışan, hiyerarşinin gitgide azaldığı, çalışanların yetkilendirildiği yeni organizasyon yapılarında yaşamını sürdüremez, diyor.
Keşke sistem düşüncesi yetkinliğini geliştirme egzersizlerini, yöntemlerini ilkokuldan itibaren yaşamımıza sokabilsek…
Pratik: http://www.thinking.net/Systems_Thinking/Intro_to_ST/intro_to_st.html Daniel Aronson’un Introduction to Systems Thinking adlı makalesi… Sistem düşüncesi metodolojileri de organizasyonlara, planlama, karar verme gibi konularda destek olabilir. Simulasyonlar, senaryo yazma egzersizleri bu yetkinliği geliştiriyor.
Lorenz’in kelebek etkisini bu linklerde bulabilirsiniz: http://www.geo.tu-freiberg.de/~apelm/lorenz.html veya http://www.chebucto.ns.ca/~bjarne/lorenz/
NOT:
Geçen haftaki “Matrix’ten Koçluk Dersleri” (http://www.ntvmsnbc.com/news/128564.asp) başlıklı yazıya yönetim danışmanı-yazar Melih Arat’ın bir mesajla bulunduğu katkı üzerine başlayan e-mail trafiği ve çağrışımlar; yazıya aşağıdaki paragrafı da eklemeyi bir zorunluluk haline getirdi:
“...koçlukla ilgili Matrix’te olan temel kavramlardan biri de dostluktur. Dostluk ya da tekrarlı birliktelik koçluğun vazgeçilmez unsurlarından biri. Ya da belki de koçluk yapan kişinin, koçluk alan tarafından güvenilir ve usta bulunması kritik...”
| |
