Konu:
Kaçak Elektrik
Konuklar: Boğaziçi Elektrik Genel Müdürü Kenan Köktürk ve Elektrik
Sanayicileri ve İşadamları Derneği Başkanı Mehmet Özata
Erdoğan Aktaş:
Türkiye'nin sürekli sıkıntısını çektiği enerji konusunu Yakın Plan'a
alıyoruz bu kezde. Bu konuda tartışmalar, arayışlar devam ediyor. Ancak
yapılan incelemeler inanılmaz bir gerçeği ortaya koyuyor. Bir yıl içinde
kaçak ve usulsuz olarak 1.5 milyar Dolarlık elektrik kullanılıyor. İnanılmaz
bir rakam. Kaçak elektiriğin yüzde 23'ünün kullanıldığı İstanbul'da, geniş
çaplı denetimler başlatıldı. Enerji Bakanlığı'nın talimatıyla 32 görevli
gece - gündüz sayaç denetimi yapıyor. Önce haberimize bakalım, daha sonra
kaçak elektrik kullanımını Yakın Plan'a alacağız...
"Avrupa'da
elektirik enerjisi kayıbında yüzde 7 rakamı normal karşılanıyor. Teknik
nedenlerden dolayı yaşanan bu kayıbın Türkiye de de aynı olması gerekiyor.
Ancak Türkiye'de kaçak elektirik kullanımı da bu rakama eklenince ortaya
düşündürücü bir tablo çııyor. Sadece İstanbul'da elektiriğin yüzde 23'ü
kaçak ya da usülsüz olarak kullanılıyor. İstanbul'da 2000 yılında yapılan
denetimlerde bin abonenin sayaçları incelendi. Bunlardan 300'ü hakkında
işlem yapıldı. Ve 104 abonenin kaçak elektirik kullandığı tespit edildi.
Bu abonelere kesilecek cezanın toplamı 500 bin kilo watt saat. Ancak BEDAŞ
Genel Müdürü Keman Köktürk kayıt dışı elektirik kullananlara daha caydırıcı
cezalar verilmesi görüşünde. İstanbul'da 3 milyondan fazla abone bulunuyor.
Ancak kaçak ya da imar planı dışında kalan bölgelerde 300'in üzerinde
kullanıcı var. Elektirik dağıtımda büyük sorunlara yol açan kaçak kullanımın
ortadan kaldırılması için BEDAŞ'ın sıkı denetimleri İstanbul'un dört bir
yanında sürüyor. Ve her geçen gün yeni kaçak kullanıcılar tespit ediliyor.
Enerji Bakanlığı ve BEDAŞ yetkililerinin ortaklaşa yürüttüğü kayıp ve
kaçak mücadelesi sanayi bölgesinde olduğu gibi ev, işyeri ve eğlence merkezlerinde
de aralıksız yürütülecek.."
Erdoğan Aktaş:
Kaçak elektrik nasıl önlenir? Bu konuyu da stüdyomuzdaki konuğumuz
Boğaziçi Elektrik Genel Müdürü Kenan Köktürk'le konuşacağız. Efendim hoşgeldiniz.
Kenan Köktürk:
Hoşbulduk Sayın Aktaş.
Erdoğan Aktaş:
Çok ciddi rakamlar var, az önce haberimizde de izledik. Nasıl önüne
geçilir kaçak elektriğin, yıllarca tartışılan bir konu olmasına rağmen?
Kenan Köktürk:
Sayın Aktaş ben öncelikle NTV ailesine şahsınızda teşekkür ediyorum
böyle bir imkanı bana verdiğiniz için sizlere saygılar sunuyorum. Sayın
Aktaş, Türkiye'de elektrik kayıp kaçağını önlemek için Sayın Bakanımız
Zeki Çakan göreve gelir gelmez bir seferberlik başlattı. Türkiye'de kayıp
kaçağı biraz önce haberlerimizde de izledik. Hakikaten oranı çok yüksek.
Avrupa standartlarına inmemiz için çok çaba sarfetmemiz gerekiyor. Bu
bilinçle Sayın Bakanımız öncelikle bizi, 64 müessese müdürü ve 7 bağlı
ortaklık genel müdürünü toplattı, 10 Ağustos'ta bizi toplantıya çağırdı.
70 saat kesintisiz bir toplantı yaptık. Bu toplantımızın en büyük bölümünü
kayıp ve kaçaklar kısmı işgal etti. Sayın Bakanımız hepimizden taahhütname
aldı. Müdür olarak, messese müdürü olarak, genel müdür olarak hedefler
verdi, bu iş için gidin yazılı taahhütname alın dedi. Bu taahhütnameleri
yerine getirmemiz gerekiyor. Verdiğimiz taahhüdü yerine getirmemiz gerekiyor.
Nasıl önlenire gelmek istiyorum şimdi. Efendim kayıp kaçak sadece bir
yönü değil Sayın Aktaş. Bir, şey kaybı dediğimiz makul teknik kayıplar
var. Bundan sonraki kayıplar, ikincisi, aboneleri arzu etmediği halde
zorunlu kaçak kullanma mecburiyetinde kaldıkları kesimler var. Yani imar
yasasından kaynaklanan bir sıkıntı var. Bu sıkıntıdan dolayı biz aboneleri
elektrik abonesi yapamıyoruz. Bu abonelerimiz mecburen yani bunun mazereti
olmaz ama kaçak elektrik kullanıyorlar. Bir hafta önce mecliste, yüce
meclisimiz bu tip aboneleri elektrik abonesi yapabilmek için bir yasa
çıkardı. İnşallah bu tip abonelere bizde enerji yasal olarak vereceğiz,
bunu ortadan kaldıracağız. Asıl mücadelemiz art niyetli kaçak elektrik
kullananlar. Art niyetli kaçak elektrik kullananların birçok metodu var.
Bunları burda söylerken, yani dürüst vatandaşa bunu öğretmek gibi olmasın,
bir kanca düşürüyorlar. Yani elektrik sayaçlarında kanca denilen bir yer
var, kancayı düşürüyorlar. İki; film diyoruz, böyle camdan, saatin camından
doğru ince bir film gibi bir şeyi sokuyorlar, diskin dönmesini engelliyorlar.
Bunlar yine sanayi sayaçlarında onların da ölçü devrelerinde oynuyorlar.
Biraz önce haberinizde de izledik, Türkiye'nin değişik illerinden, 19
değişik ilinden bu işlerde uzman elemanlarımız Sayın Bakanımız'ın talimatıyla
TEDAŞ Genel Müdürlüğümüzce Ankara'da yılbaşından önce özel tekrar eğitimden
geçtiler.
Erdoğan Aktaş:
İstanbul gibi bir şehre yeterli mi sizce bu rakam?
Kenan Köktürk:
Şimdi efendim ilk etapta bunu yeterli görmemiz mümkün değil. Ama bu
bir başlangıçtır. Bu sayımız önümüzdeki günlerde yine Sayın Bakanımız'ın
ve TEDAŞ Genel Müdürümüz'ün desteğiyle artırılacaktır. Ve mücadelemiz
24 saat kesintisiz devam etmektedir Sayın Aktaş.
Erdoğan Aktaş:
Efendim müsade ederseniz size tekrar döneceğim. Ancak elektrikle ilgili
tartışılması gereken başka çerçeveler de var. Elektrik Sanayicileri ve
İşadamları Derneği Başkanı Mehmet Özata da şu anda telefon hattımızda.
İyi günler Mehmet Bey.
Mehmet Özata: İyi
günler iyi yayınlar diliyorum.
Erdoğan Aktaş:
Efendim sadece kaçak elektrik kullanımından doğan inanılmaz rakamlar
ortaya çıkıyor. Ve bu arada örneğin bugün Ankara Sanayi Odası da Türkiye'de
diğer ülkelerle karşılaştırıldığında sanayicinin çok pahalı şekilde elektrik
kullandığı ve bu durumun da kuşkusuz maliyetlere yansıdığı ifade edildi.
Bu çerçeveden de bakacak olursanız Türkiye'nin hem bu konudaki kaybını
hem de atması gereken adımları siz nasıl değerlendirirsiniz?
Mehmet Özata: Türkiye
şu anda son 5-6 senesinin faturasını ödemekle meşgül. Tabiki Sayın Genel
Müdürümüz'ün yapmış olduğu çalışmalarda kendisine ben destek veriyorum,
umarım başarılı da olurlar. Fakat Türkiye verimsiz santrallar çalıştırıyor.
Termik santrallarındaki elektrik verimi yaklaşık 18-19 sente kadar yükselen
santrallerimiz var. Türkiye, bütün Türkiye çapında yüzde 25'e varır elektrik
kaybediyor, bu kayıp kaçak oranı. Siz 18 sente elektrik üretiyor ve bunun
yüzde 25'ini kaybediyorsanız ve 9 sente bunu sanayiciye sattırırsanız
zaten Türkiye'ye oldukça büyük bir darbe vuruyorsunuz demektir. Kaldı
ki 9 sent, sanayicimiz için oldukça da pahalı bir fiyattır. Bugün Ankara
Sanayi Odası'nın görüşlerini ben de dinledim, haklılar, çok pahalıdır.
Fakat bu fiyatı aşağıya çekmek çözüm değildir. Türkiye 5 senesini kaybetti,
çünkü santrallerde işletme hakkı devirlerine ve dağıtımda işletme hakkı
devirlerine 5 sene önce Enerji Bakanlığı ihaleye çıktı. Sözleşmeler yapıldı,
Danıştay onayları, Bakanlar Kurulumuz onayladı ama hala hazinenin inanılmaz
bir baskısı ve anlaşılmaz bir tavrıyla bu sözleşmeler yürürlüğe girmedi
ve de bu konuda çalışan bütün firmalar inanılmaz kayıplara uğradılar maddi
ve manevi. Türkiye de bu arada biraz evvel sizin haberlerinizde bahsettiğiniz
kayıplara uğradı. Bu kayıpları, son 5 senenin kayıplarını olağanüstü çalışmalarla,
24 saat çalışmalarla kısmen gidermeye çalışıyorlar. Katılıyorum kendilerine,
destekliyorum. Ancak Türkiye'nin bundan çıkmasının yegane yolu vardır.
Bir an önce işletme hakkı devirlerini santrallerde ve dağıtımda işletme
hakkı devirlerini bir an önce yürürlüğe koymaları lazım. Bu projeleri
yürütmeleri lazım. Ayrıca kendi santrallerini yapmak isteyen sanayicinin
yolunu bir an önce açmaları lazım. Benim görüşlerim bu doğrultuda.
Erdoğan Aktaş:
Sayın Özata, efendim çok teşekkür ediyorum yayınımıza katıldığınız
için. Sanayici gözüyle de elektrik sorununa değinmiş olduk bu şekilde.
Efendim sizin az önce anlattıklarınız çerçevesinde de birkaç ana başlıkla
bir şey sormak istiyorum. Trafo kayıplarından söz ettiniz örneğin. Üretim
yerinden dağıtım alanına gelene kadar kayıpla kaçak arasındaki kayıp nasıl
bir denge, nasıl bir oran var..?
Kenan Köktürk:
Şimdi Sayın Aktaş, önce ben Sayın Elektrik Sanayicileri Derneği Başkanı'na
teşekkür ediyorum, bana vereceği destek için de ayrıca teşekkür ediyorum
ve inanıyorum samimi olduklarına. Bu kayıpların trafo merkeziyle bizim,
bizim görevimiz elektriği dağıtmak. Yani Türkiye'de bir malum üretim var,
bir iletim var, bir dağıtım var. Biz dağıtım kısmındayız. Yani halkımıza,
sanayicimize, esnafımıza elektriği aldığımız enerjiyi sağlıklı, güvenirli,
kesintisiz bir biçimde dağıtmamız ve bu şey neticesinde de tahsilat, tahsil
etmemiz gerekiyor. Biz bu işin bu yönündeyiz. Şimdi iletim TEAŞ'ta üçe
bölündü malumunuz son aylarda; üretim genel müdürlüğü, iletim genel müdürlüğü,
ticaret genel müdürlüğü.. Biz İletim Genel Müdürlüğü'nden, yani santralde
üretilen elektriği iletim, yani alıyor, işte halk arasında çok yüksek
dediğimiz direklerle iletiyor, bir trafo merkezinden getiriyor, bizim
trafo merkezinden alırız kendi lokal trafolarımıza, ordan da halkımıza
sunarız. Bu aradaki kayıp da, işte biraz önceki teknik kayıplar, normal
dediğimiz kayıplar işte yüzde 7 dediğimiz kayıplar o, bu hepsi bunun içine
giriyor.
Erdoğan Aktaş:
Avrupa Birliği standardı da dediğiniz bu mu..
Kenan Köktürk:
Evet.
Erdoğan Aktaş:
Efendim az önce ifade ettiğiniz bir konu vardı. İmar sorunundan dolayı
kaçak elektrik kullanmak zorunda olan insanlarla ilgili çıkarılan bir
yasa ve bu da çok önemli bir kitleyi ilgilendiriyor. Şimdi evinin iskanı
yoksa, imar hakkı yoksa, gecekonduysa kullandığı elektrik yasal bir prosedüre
bağlanacak mı?
Kenan Köktürk:
Bağlanacak efendim, arzedeyim. 10 Ağustos'ta yaptığımız toplantıda
Sayın Bakanımız Zeki Çakan Bey'den istirhamımız en fazla bu konuda oldu.
Şu anda İstanbul'da 3 milyon abonemiz var bizim, kayıtlı abonemiz var.
Ama ben inanıyorum ki şu anda 2 binin üzerinde abone olmak isteyip de
abone olamayan abonelerimiz vardı. Sayın Bakanımız'ın dirayetiyle Bakanlar
Kurulu ve yüce meclisimizde bu kanunun uygulama talibatı gelecektir. Çeşitli
nedenlerle iskan ruhsatı alamayan, ancak elektrik kullanmasında teknik
şartnamelere aykırı bulunmayan halkımıza, abonelerimize yasal prosedüre
kavuşturacağız, aboneliğini yapacağız.
Erdoğan Aktaş:
Efendim az önce özel eğitilmiş bir gruptan söz ettiniz. Kuşkusuz zaten
sizin elemanlarınız vardır sürekli sayaç kontrolünü yapan. Ancak bu konuyla
ilgil ibize telefonlar da geliyor, birtakım başvurular da oluyor. Örneğin
700 birimlik bir iş merkezine girip kontrolü yapılıyor. Fakat burada bir
tanesinin kaçak elektriği tespit edilirken zaten diğerleri gerekli önlemi
alır. Zaten çok küçük hücreler halinde çalışan gruplar bunlar. Bu anlamda
bu ekipleri nasıl organize edeceksiniz veya yeter mi bir başına bunlar..?
Kenan Köktürk:
Şimdi Sayın Aktaş çok haklısınız bu soruyu bana yöneltmekte. Normal
rutin kontrollerimizde biz içeriye giriyoruz. Bir daireye gidince, çok
afedersiniz, eğer artniyetliyse insanlar, hemen haber veriyorlar. İşte
BEDAŞ'çılar geldi. Ya da gözlüyorlar birbirlerini, düzeltiyorlar, doğru.
Yalnız bunun birçok yolu var, sadece bu değil. Yani kaçak ve usulsüz elektrikle
ilgili 40 ve 48'e kadar 8 tne madde var. Bu maddelerde tüketicinin hakkını
koruduğu kadar da bize işletmeye de bazı yetkiler vermiş. Yani bunun sürecini
kontrol ettiğiniz zaman, ölçü dairesine girdiğiniz zaman bunu hemen hemen
buluruz. Önemli olan arzu etmektir, biz bunu arzuluyoruz.
Erdoğan Aktaş:
Çok teşekkür ediyoruz yayınımıza katıldığınız için.
Kenan Köktürk:
Ben teşekkür ediyorum.
Erdoğan Aktaş:
Türkiye'ye bir yıllık maliyeti 1.5 milyar dolarlık bir bedel olan
kaçak elektrik kullanımını Yakın Plan'a aldık, hoşçakalın..
|