Arjantin bugünlere ‘Para Kurulu’yla geldi

Arjantin’de yolsuzlukların önünün alınamaması, yanlış özelleştirme ve ‘Para Kurulu’nda ısrar, ülkeyi kaosa sürükledi.

Ankara
AA


		20 Aralık— Arjantin’de, sosyal sonuçlara neden olmaya başlayan ekonomik kriz için, ekonomistler “göz göre göre kriz” tanımlamasını kullanıyorlar. Arjantin’in yaptığı yanlışlar, diğer gelişmekte olan ülkeler için de iyi bir örnek teşkil ediyor. Arjantin’de, halkı “talan”a kadar götüren gelişmeler, son 10 yıl içinde uygulanan ve bir türlü kalıcı çözüm sağlayamayan önlemlerden kaynaklanıyor.


		Arjantin'de yağma eylemleri artıyor Kriz Arjantinlileri sokağa döktü Arjantin, borcunun ilk taksidini ödedi IMF'nin iflas planı, Arjantin'i kurtarmayacak Arjantin'de genel grev sakin geçti Arjantinlinin feryadı: Usame Bin Cavallo Arjantin vergi indirimini kaldırıyor Arjantin, genel greve gidiyor Arjantin'e bir darbe de IMF'den Arjantin yolun sonuna geldi IMF'den Arjantin'e taze para yok Arjantin takası 7 Aralık'a erteledi Arjantin'de para çekmeye sınırlama

Yolsuzlukların yoğun bir şekilde devam etmesi, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) “Para Kurulu” modelinde ısrar etmesi, küresel ekonomideki durgunluk, ekonominin sıcak para girişine bağımlı kalması, altyapısız, yanlış ve hızlı özelleştirme, Arjantin’de 3 yıldan buyana devam eden krizin daha da derinleşmesine neden oldu.

Arjantin hükümeti istifa etti

BİR ZAMANLAR GÖZ BEBEĞİYDİ
IMF’nin, bir dönem için “göz bebeği” olan Arjantin’de enflasyon 1989 yılında yüzde 3 bin 80, 1990’da ise yüzde 20 bin 266 olarak gerçekleşmişti. Bunun üzerine Nisan 1991’de Arjantin, parasını dolara endekslemiş ve Ocak 1992’de parasından dört sıfır silerek yeni para birimi Peso’yu piyasaya sürmüştü.
Pesonun değerini ABD Doları’na eşitlemiş ve değerini korumak için elinde ne kadar dolar varsa, o kadar para basmayı kabullenmişti. 1994 yılına gelindiğinde enflasyon yüzde 4, 1995 yılında yüzde 2’ler seviyesine indirildi.
Arjantin, 1980’li yıllarda kabusu olan kronik hiper enflasyondan kurtulmasına kurtulmuştu fakat, bu kez de, bu programın sosyal sonuçları ortaya çıkmaya başlamıştı. Yeniden yapılanma sürecinde Arjantin, 1990 yılında vergi reformu, özelleştirme ve kamu sektörü reformundan oluşan bir reform paketini de uygulamaya soktu.

Cavallo dönemi bitti, yeni aday Kiguel

ÖZELLEŞTİRME HIZLI GİTTİ
Arjantin, yabancı sermayeden daha çok pay kapabilmek için, IMF ve Dünya Bankası’nın tavsiyeleri doğrultusunda, “rekor düzeyde” bir özelleştirme sürecine başladı. Özelleştirme, hiçbir hukuki altyapısı sağlanmadan, tüm kuruluşların “kutsal” veya “stratejik” sayılmadan satıldığı bir politikayla gerçekleştirildi.
Altyapısız ve bağımsız denetimsiz yapılan bu özelleştirme sonucunda, özelleştirmeden elde edilmesi beklenen, “serbest rekabet, üretim-verimlilik artışı, uygun fiyat ve kalite” sağlanamazken, fiyatlar arttı ve denetimsiz “karteller” oluşmaya başladı.

SICAK PARA GİRİŞİ REKOR DÜZEYE ULAŞTI
Yabancı sermaye, özellikle de “sıcak para” olarak isimlendirilen kısa vadeli sermaye girişi rekor düzeylere ulaştı. Örnek verecek olursak, Türkiye’ye, 1990-2000 yılları arasında yaklaşık olarak toplam 10 milyar dolar doğrudan yabancı sermaye girerken, Arjantin’e 80 milyar dolar doğrudan yabancı sermaye, yaklaşık 150 milyar dolar da sıcak para girişi oldu.
Doğrudan yabancı sermayenin girişi de ağırlıklı olarak mali sektörle sınırlı kaldı. Sıcak paranın tabiatı gereği, Meksika’da, Asya’da ve Rusya’da meydana gelen krizler, Arjantin ekonomisindeki dengeleri temelinden bozdu.

YOLSUZLUKLAR
Parasal büyümeye endeksli ve reel üretime dayanmayan Arjantin’de, hızlı gelişmenin altyapısı olmadan sağlanması nedeniyle, toplumsal değer yargıları kayboldu ve rüşvetle yolsuzluk yaygın bir duruma geldi.
Özelleştirmede rekor kıran Arjantin, uluslararası yolsuzluk endekslerinde de, Türkiye’den çok daha ileride ve “yolsuzlukların daha yaygın olduğu ülkeler” kategorisinde yer alıyor.
Yıllarca süren kemer sıkma politikaları, artan işsizlik ve insanların umutlarını kaybetmesi, yolsuzlukların artmasında en önemli unsurlar oldu. 1989’da yüzde 6 olan ortalama işsizlik oranı daha sonra yüzde 17’ye fırladı. Ülkenin bazı yerlerinde işsizlik oranı, yüzde 40’lara kadar yükseliyor.

CAVALLO ÇARE OLAMADI
Arjantin’de büyük umutlarla işbaşına getirilen “süper ekonomi bakanı” Domingo Cavallo, ülkedeki krizi aşabilmek için her yolu denediyse de başarılı olamadı.
Arjantin ekonomisi için iç ve dış piyasalarda “güven bunalımının kronik hale gelmesi”, alınan istikrar tedbirlerinin işsizlik başta olmak üzere sosyal sonuçlara neden olması, Cavallo’nun “hedef adam” olmasına neden oldu.

IMF: Arjantin krizi yayılmaz

Cavallo, göreve geldiğinden buyana her türlü ekonomik yöntemi denedi. Bütçe ve kamu gelirlerini artırıcı ve ekonomik durgunluktan çıkıp, rekabet artışı yoluyla canlanma sağlayıcı tedbirler açıkladı.
Yatırım mallarında katma değer vergisi oranı yüzde 21’den yüzde 10.5’e indirdi, KDV istisnası sadece toplu taşım, eğitim ve kitaplarla sınırlandırıldı, medya yayınları, kablolu televizyon, tiyatro, sinema ve uzak mesafe ulaştırması yüzde 21 KDV’ye tabi tutuldu.

MENKUL KIYMETE VERGİ
Eskiden vergiden muaf olan menkul kıymet satışlarına yüzde 15 vergi konuldu, mali işlemlerden alınan vergi oranı binde 2.5’den binde 4’e yükseltildi. Vergi ödeme ve toplama sistemlerini, kaçakları önlemek için yeniden yapılandırdı.
Kamu harcamalarındaki kesinti 700 milyon dolardan 900 milyon dolara yükseltmeyi hedefledi. 32 milyar dolarlık dış borcu olan ve kısa vadeli borç sarmalını aşabilmek için “borç takası”nı gerçekleştiren Cavollo’nun bir tek denemediği “develüasyon” ve “moratoryum” seçenekleri kalmıştı. Döviz rezervleri 15 milyar dolar düzeylerine indi. Cavallo, ülkenin sosyal istikrarsızlığa girmesi nedeniyle istifa yolunu seçti. İstifası da bugün kabul edildi.

IMF DESTEK VERMİYOR
Arjantin’de, ekonomik reformların gerçekleştirilememesi ve yarıda bırakılması, yolsuzluğun artış göstermesi, IMF’nin kredi dilimlerini dondurmasına neden oldu. Bu ay içindeki 900 milyon dolar düzeyindeki vadesi gelen borçlarını iç kaynaklarla ödeyen Arjantin, IMF’den 1.3 milyar dolarlık kredi dilimini alamadığı için çok sıkışık bir durumda kaldı.
Arjantin’in, dış borç taksitlerini düzenli olarak ödeyebilmek için gelecek yıl Nisan ayına kadar 8 milyar dolar bulması gerekiyor. Ülkenin, dış kaynak yerine, mali yükümlülüklerini iç kaynaklarla ödemesi halkı daha da bunalttı.
“Sabit kur” politikasını, bir yıl öncesine kadar şiddetle öneren IMF, Türkiye’de, “çıpa” uygulamasının ardından meydana gelen iki krizin ardından, Arjantin’in de “Para Kurulu” uygulamasından vazgeçip, Türkiye gibi kurunu dalgalanmaya bırakmasını istiyor. IMF’nin, “ Yeni İflas Planı” Arjantin’e yetiştirmesinin çok zor olacağından hareketle, yeni köklü ekonomik reformlar karşılığında, bu ülkeye acil kredi açabileceği kaydediliyor.

FİNANS KURUMLARI SUÇLANIYOR
Bazı ekonomistler, Arjantin’deki krizlerden uluslararası kuruluşları sorumlu tutarak, IMF ve Dünya Bankası gibi, küresel ekonomiyi düzenleyen kuruluşların, ülke ve bölge farklılıkları ile toplumsal ihtiyaçları gözardı eden yaklaşımlarının Arjantin gibi ülkelerde kriz meydana getirdiğini savunuyorlar.
Diğer ekonomistler ise devlet yönetimindeki anlayış değişmeden, ekonomik krizlerin de önüne geçilemeyeceğini, bu nedenle, gelişmekte olan ülkelerin yapısal reformlarını yarıda bırakmayıp mutlaka tamamlanması gerektiğini, reel ekonomiye dayalı büyümenin amaç edilmesi gerektiğini de kaydediyorlar. Bütün bunlar devam ederken, Arjantin’de halkın, ekonomik bunalım nedeniyle sokaklara dökülmesi ve mağazaları talan ederek ayaklanması üzerine Devlet Başkanı Fernando de la Rua, 30 günlük sıkıyönetim ilan etti.



		Bankaların kara tahtaları siliniyor • KOBİ’lere 1 milyar dolarlık ‘cansuyu’ • Dolar 5 kuruş eridi, 1,67’ye indi • Markaların korunması tasarısı yasalaştı • Unakıtan: Çok şükür batan banka yok

	NTVMSNBC KULLANICILARININ TOP 10'u

	Bu haberi diğer okuyucularımıza tavsiye eder misiniz? hayır 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 kesinlikle

NTVMSNBC 'ye iyi erisim için
• Microsoft Internet Explorer
• Windows Media Player kullanın