Tarımsal üretimin dayanılmaz hafifliği

Güncelleme: 16:02 TS 12 Tem., 2000

1997 yılında tarım sektörüne yapılan toplam transferin yüzde 85’ini tüketiciler doğrudan, kalan kısmını ise vergi veren namuslu, şerefli Türk vatandaşları adına devlet ödemiş.

Oğuz Büktel


17 Haziran— Tarımla başladık, devam edelim. Geçen hafta açıklanan tarım fiyatlarıyla birlikte, çiftçi kesimi temsilcileri haklı olarak isyan ettiler. Ancak, çoğu ekonomist gibi ben de, tarım sektörüne yapılan sübvansiyonların ekonominin sırtında ağır bir yük oluşturduğu (ne yazık ki) görüşümü devam ettiriyorum.

			Bu haftaki yazımda biraz daha rakamsal ağırlıklı ve de gerçekten ağır bir yazı yazmayı düşündüm. Sağolsun internet ve ekonomi bürokrasisi, Devlet Planlama Teşkilatı DPT’nin sitesinde mevcut bir raporu baz alarak bir şeyler karalama fırsatı buldum. İlk tablomuz ve konu başlığımız, tarımın ekonomideki payı üzerine olacak. DPT raporuna göre, Tarımın GSYİH içindeki payı 1980 yılında yüzde 26 seviyesinde iken, 1997 yılında yüzde 14.5’e gerilemiş. Aynı dönemde büyüme rakamlarına bakıldığında, tarımın 17 yılda yüzde 23 büyümesine karşılık, tarım dışı sektörlerin büyümesi yüzde 155 olmuş. TARIMIN ÜRETİMDE PAYI DÜŞÜYOR Tarımın ihracattaki payı ise aynı dönemde, yüzde 57’den, yüzde 10.3’e düşmüş. Ancak 1997 yılında, Gıda Sanayii ihracatının (işlenmiş gıda) toplam ihracattaki yüzde 12 payını da katarsak, sektörün payı yüzde 22.3 düzeyinde. Tarım sektörünün, toplam üretimdeki payı hızla azalırken, tarım sektöründe istihdam edilenlerin toplam istihdama oranındaki düşüş çok daha yavaş gerçekleşmiş ve yüzde 62.5’den yüzde 42’ye inmiş

			Yine DPT raporundan aldığım diğer bir şık tablo ise tarıma yapılan transferlerle ilgili. Bu tablo daha da ilginç ve hepimizi yakından ilgilendiriyor. Çünkü bu tabloda tarıma yapılan transferlerin iki yönü mevcut : 1- Bütçe’den yapılan transferler : Tarıma yapılan sübvansiyonlar 2- Tüketicilerden transferler : Bu çok ilginç, bizim ekmeklik buğdaya ödediğimiz fiyatla, eğer bu ekmeği dünya fiyatlarıyla üretseydik ödeyeceğimiz fiyat arasındaki fark, doğrudan tüketicinin cebinden çıkıyor (enflasyona yansımasa helal olsun, daha çok verelim diyeceğim) 3- Bütçeye sağlanan kaynak : Bu biraz ters geliyor, şöyle bir örnekle açıklamak istiyorum. Devlet 10 milyarlık traktörün (gübre de olabilir) üzerine 5 milyar ithalat vergisi koyuyor, bunu ithal eden firma 15’e köylüye satarken, devlet bunun 8 milyarını kendisi ödüyor. Sonuç 8 milyar sübvansiyon, ama bunun 5 milyarlık kısmını mahsup ediyoruz, net üç milyar. Bu işlem netleştirme için yapılıyor.

			Tablodan anlaşılan şu, tarım sektörüne yapılan toplam transferin 1997 yılında yüzde 85’ini tüketiciler doğrudan, kalan kısmını ise vergi veren namuslu, şerefli Türk vatandaşları adına devlet ödemiş. Bu rakamların ekonomik büyüklük içerisindeki payı ise 1997’de ise yüzde 7.6 civarında. Tarımda fiili olarak destekleme alımı TMO, TEKEL ve Şeker Fabrikaları tarafından yapılıyor. Girdi sübvansiyonu olarak tanımlanan ve üretim aşamasında verilen destekler ise Gübre Sübvansiyonu, Süt Üretimini Teşvik Primi, Zirai İlaç Desteği ve Tohumluk ve Fidan Primi gibi alanlarda yapılıyor. Tarım sektörüne yapılan toplam aktarımların yıllara göre grafiği ise şöyle:

			Görüldüğü gibi kaynak 1998 yılında doruğa çıktıktan sonra, 1999’da biraz gerilemiş, bu yıl ise verilen fiyatla dolar bazında yüzde 20’ye yakın bir azalma tahmin ediliyor. 2000 yılı projeksiyonu şöyle :

			Sonuç olarak : Tarım sektörüne yapılan sübvansiyonlar ne yazık ki, iki türlü enflasyonist baskı yapmakta. Kaynak aktarımı sadece bütçeden değil, tüketiciden de olmakta, iki yoldan enflasyonla sonuçlanmakta. ÇİFTÇİNİN REEL GELİRİ AZALIYOR Aktarılan kaynağın çoğu çiftçilerin eline geçmediğinden, hem çiftçinin reel geliri azalıyor, hem de sübvansiyonlarla hedeflenen sonuçlara ulaşılamıyor. Tarımsal üretimin gerilemesi ve verimlilik artışı sağlanamaması sonucunda, bundan sonrası içinde bu sistemle bir yere gidilmesi ne yazık ki pek mümkün görünmüyor. Harcanan kaynak doğrudan gelir desteği, ya da verimlilik artışı gibi projelerde kullanılabilse, hem birim alana ve kişiye düşen üretim artabilir, hem de çiftçinin gelir düzeyi. Üstelik, enflasyon gibi ağır bir maliyetle karşılaşmadan...



		Emine Uşaklıgil Atilla Yeşilada Celal Pir Bayram Başaran Oğuz Büktel Mahmut Kaya Murat Yeşildere Yarkın Cebeci

	NTVMSNBC KULLANICILARININ TOP 10'u

	Bu haberi diğer okuyucularımıza tavsiye eder misiniz? hayır 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 kesinlikle

NTVMSNBC 'ye iyi erisim için
• Microsoft Internet Explorer
• Windows Media Player kullanın