| | | | Yıllar önce, San Francisco’da bir eğitim programındaydım. Öğle arasında dışarıda yemeğe karar verdik. Sınıf arkadaşlarımdan biriyle karşıdan karşıya geçmek için caddenin köşesine kadar yürüdük ve kavşakta beklemeye başladık. Bir yöndeki yayalara yeşil ışık yandı, biz beklemeye devam ettik. Sonra bu caddeyi kesen diğer cadde üzerinde yayalara yeşil ışık yandı. Hala bekliyorduk. Neden karşıya geçmediğimizi anlamaya çalışıyordum ki, son olarak, önce karşıya sonra da sağa veya sola geçmek isteyenler için her iki caddedeki araç trafiğini durduran kırmızı lambalar yandı. Ve biz çapraz geçtik…
 İdil Akidil’in diğer yazıları
Deneyimlerim, bildiklerim, alışkanlıklarım, ve o anki zihin tembelliğim, yaratıcı olmayan düşünce tarzım başka bir “karşıdan karşıya geçiş” yöntemini aklıma getirmedi.
Kendimce, “olaylara, bir kez daha, başka gözlükle dışarıdan bakış” süzgecini geliştirmeye çalışıyorum. Bundan önce, içinde bulunduğum kurumların, sivil toplum örgütlerinin yönetimlerinin aldığı kararları, zaman zaman sektördeki bazı şirketlerin hareketlerini anlamakta güçlük çekiyordum, daha da kötüsü kendi doğrularımla sınıflandırarak tepkimi hemen belli ediyordum… S. Covey, Etkili İnsanların Yedi Alışkanlığı adlı kitabında, “Dur ve Düşün” diyor.
Şirketiniz tüm müdürlere kullanılmış da olsa araba veriyorsa, fakat aynı unvanda olmanıza rağmen farklı model ve markalardaysa arabalar, bu durumu nasıl yorumlarsınız? Bazı müdürlerin kayırıldığı şeklinde mi? Yoksa şirketin elinde yeterli sayıda aynı marka ve modelden araba olmadığı, yenisini almayı mali nedenlerle ertelemek zorunda kaldığı şeklinde mi? Ya işyerinizdeki yemek menusu değiştiğinde ne düşünürsünüz? Pekiyi yılbaşında şirketten hediye paketleri aldığınızda?
Birçok araştırmacı, insanlarla organizasyonlar arasındaki ilişkileri kaotik ve karmaşık olarak tanımlıyor (Goldstein, 1994; Goerner, 1994). Martin L.W. Hall bir makalesinde, ağaç örneğini vermiş. Bir grup insan ağaca bakarken onun “ağaç” olduğu konusunda birleşirler (bilgi), diyor. Fakat ne işe yarayacağı konusunda farklı görüşler çıkar: Bazıları tarih ve güzellik olarak algılar ağacı, bazıları gölgelik, bazıları sıcaklık, bazıları da yiyecek olarak… Hiçbiri tekbaşına doğru değil.
Eski yerli filmlerimizin birçoğunun senaryosu “yanlış anlama” üzerine kurulmuştur. Ölümünü görmemesi için sevgilisini kendisinden uzaklaştıranlar: sevmemekle, eski sevgilisinden kendisinden uzak durmasını isterken yenisine yakalananlar: hainlikle, yıllardır görmediği kardeşine sarılırken eşine görünenler: aldatmayla suçlanmış, ne acılar çekmiştir… “Göründüğü gibi değil”, “Öyle demek istemedim.”, “Yanlış anlıyorsunuz.”, “Bu da nereden çıktı?”
Çok doğal nedenlerle (geçmiş deneyimlerimizden, bilgi düzeyimizden dahi etkilenen algılama gibi) o anda farklı tepkiler verebiliyoruz. Eğitici Ahmet Eryılmaz, buna sanal ödül/ceza diyor. Kişinin olayları kendi kendine ceza ya da ödül olarak algılaması, tutumlarını, dolayısı ile davranışlarını etkiliyor…
Yanlış anlamayı ve anlaşılmayı, daha da önemlisi bunların getirebileceği olumsuz etkileri engelleyebilmek için birkaç araç var elimizde. Yaratıcılık, empati, algılama sürecinin nasıl çalıştığını bilmek, buna uygun düşünce tarzı geliştirmek… Tabii karşılıklı güven ortamının ve açık iletişimin geliştirilmesi, herkesin paradigmalarından kurtulmaya çalışarak birbirine bakması da gerekiyor. Olayları değerlendirirken başka açılardan bakmayı denemesi…
Bugüne dek gördüklerimiz nedeniyle pencerelerin dörtgen olduğunu kabullenmiş ve tüm pencereleri bu varsayımla değerlendirirken, başka yaratıcı sonuçlara varmamız çok kolay değil. Oysa başlangıçta pencerenin üçgen olduğunu düşünürseniz…
Pratik: www.sharperthinking.com‘da algılama, düşünce tarzı, yaratıcılık, empati gibi nedenlerle farklı şekilde çözümlenebilecek birçok alıştırma bulabilirsiniz..
Martin L.W. Hall ‘ın organizasyonlar ve insanlar arasındaki kaotik ilişkiler hakkındaki makalesine http://www.sysval.org/chapter3.html adresinden ulaşabilirsiniz.
| |
