Dana kuyruğu günleri

İddialı ekonomik hedefler, borcun ödenme ihtimalini artırıyor. IMF kredisi ise borcun ödenmesinde sorun çıkmayacağını gösteriyor. Bu şartlar altında, sermaye geri dönebilir, faizler düşer, TL değer kazanır, ekonomi büyümeye başlar.

Atilla Yeşilada
NTV-MSNBC


1 Ekim— Sonbahar mevsiminde yerel meteorolojik folkloru yansıtan bir çok ara dönem var. Hani, Pastırma Sıcakları, Kestanekarası Günleri gibi. Bu seneden itibaren tarihimizde de Ekim’in ilk 15 günü “Dana Kuyruğu Günleri” olarak adlandırılacak.

			İki önemli olay var. Bunlardan ilki, Anayasa değişikliği paketinin ikinci tur oylaması. Eğer TBMM, bu paketi firesiz veya 1-2 fireyle benimserse, 12 Eylül sonrası parlamenter demokrasinin gurur sayfasını yazacak. Heyhat, yarı-askeri toplum düzeninden sivil hayata geçişin bu çok önemli ilk adımı milletimizin politikacılardan tamamen ümidi kestiği bir döneme denk geldi, farkedilmedi bile. ORTAK STRATEJİ ARANIYOR Asıl, Kemal Derviş’in IMF ile yaptığı temaslarda dananın kuyruğu kopacak. Görüşmelerin görünen amacı 2002 yılı bütçesinde anlaşıp, kredinin 3 milyar dolarlık diliminin serbest kalması. Ama, bir de görünmeyen boyutu var olayın. İki taraf, 2002 yılında Türkiye’yi içinde bulunduğu darboğazdan kurtarmak için ortak bir strateji arayacaklar. Eğer ortaya çıkacak yeni program piyasaları tatmin ederse, işler hızla iyiye doğru gidebilir. Aksi, halde piyasalar ve ekonomi Ramazan’a bayağı sıkıntılı girecek. Ama, pazarlık, 2002 yılında oluşturulacak faiz dışı fazla, enflasyon hedefi, ve IMF’den istenecek ek kredi ekseni üstüne oturacak. Bunların Türkiye için ne anlama geldiğini de aşağıda izah edeceğim. EKONOMİ NE ZAMAN CANLANACAK? Türkiye’den yılın ilk yedi ayında 10 milyar doların üstünde para kaçmış. Bankacılık sisteminden yastık altına kaçanı bilemiyoruz, ama az değildir. Ekonominin ve piyasaların adam olması için ilk aşamada bu 10 milyarın geri dönmeye başlaması, ardından da yabancı portföy ve doğrudan yatırımların gelmesi lazım. Büyük para, yerli veya yabancı, kafasındaki iki soruya cevap bulmadan gelmez. Bu sorular, ekonomi ne zaman canlanacak ve iç borç nasıl ödenecek. Ağustos sonunda iç borç stoku 102 katrilyonu bulmuş. Bunun yıllık faiz faiz gideri, hükümetin yüzde 35’lik enflasyon senaryosunun gerçekleştiği bir ortamda bile 50 katrilyonun altına inmez. Bir de dış borç faizi koy 8-10 katrilyon. Gelecek sene ödenecek 58-60 katrilyon faiz var. Bu da iyi senaryo, kimsenin anaparasını piyasadan çekmediğini varsayıyoruz. Bunun ödeyecek para da Hazine’nin gelirleri. Bu sene 42 katrilyon civarında gelir hedefleniyor. Gelecek sene ekonomi yine resesyonda kalırsa, bu vergi gelirleri en fazla enflasyon kadar büyür, yani, 55-60 katrilyon olur. Ama, ekonominin yüzde 5 büyüdüğü bir ortamda, bu gelir 65 katrilyonu aşar. Özetle, ekonomi ne kadar hızlı büyürse, borcu ödemek o kadar kolaylaşır. Eğer, bu büyüme esnasında, gerçekten de enflasyonu yüzde 60’lardan yüzde 35’lere ya da daha aşağı çekebileceğinizi gösterirseniz, muhtelemen TL değer kazanır ve bonolar prim yapar. Yani, enflasyonda düşüş yada yavaşlama sinyali, büyük para için çok kazanç var anlamına geliyor. ÜÇ SENARYO VAR Yani, manzarayı gördünüz mü? En iyi senaryoda bile iç borcun döndürülmesi kolay değil. Hele, ekonominin ciddi bir büyüme trendine geçemediği ortamda, nerdeyse imkansız. Dolayısı ile, Türkiye-IMF toplantılarından çıkacak sonucu bu iki problemi çözebilme olasılığıyla değerlendireceğiz. Ben üç ana senaryo görüyorum. İlkinde, IMF ek kredi vermez, ama fazi dışı fazla ve enflasyon hedefinde bize biraz kıyak yapar. Bu en kötü senaryo. Çünkü, faiz dışı fazla düşük olacak ve enflasyon yüksek olacak demek, borçların ödenmesi sorun olabilir demek. Üstelik, bu sonuç piyasalara, “Aslında, Türkiye’nin programı uygulamaya niyeti yok, IMF’de bunu biliyor, ama ABD’nin kadim dostu diye idare ediyorlar işte” sinyali verebilir. İkinci senaryoda, IMF ek kredi vermez, ama faiz dışı fazlada yüzde 6.5, enflasyonda yüzde 25 gibi iddialı hedefler benimsenir. Piyasalar bu sonuca olumlu ya da lumsuz çok fazla tepki vermez. Çünkü, böyle zor bir ortamda bile Ankara’nın israrla programı uygulamaya karar vermesi güven artırıcı bir gelişme. Üstelik yüksek bir faizi dışı fazla hedefi iç borcun ödenmesine destek. Ama, yine de 2002’nin sorunsuz geçmesi için, ekonominin toparlanması lazım. Piyasalar harekete geçmek için 11 Eylül Saldırısı sonrası ekonomik verileri bekler, ekonomi toparlanırsa, para sokar, yoksa basar gider. BORCUN ÖDENME İHTİMALİ YÜKSEK En iyi senaryo ise, Türkiye’nin iddialı faiz dışı fazla ve enflasyon hedefleri benimsemesi, ama karşılığında da IMF’den ek kredi gelmesi. İddialı hedefler, borcun ödenme ihtimalini artırıyor. IMF kredisi ise borcun ödenmesinde sorun çıkmayacağını gösteriyor. Bu şartlar altında, sermaye geri dönebilir, faizler düşer, TL değer kazanır, ekonomi büyümeye başlar. Bence kötü senaryo zor. İkinci ile üçüncü arasında bir yerdeyiz. Hatta, şahsi kanım ek krediyi hakkediyoruz ve Ankara’da Programı başarı ile uygulayacak irade var. Ama, bu karanlık ortamda fazla risk almaya hacet yok. Bekleyelim, önce IMF kararını versin.



		Bankaların kara tahtaları siliniyor • KOBİ’lere 1 milyar dolarlık ‘cansuyu’ • Dolar 5 kuruş eridi, 1,67’ye indi • Markaların korunması tasarısı yasalaştı • Unakıtan: Çok şükür batan banka yok Emine Uşaklıgil’in bugüne kadar ntvmsnbc’de yayınlanmış tüm yazıları Atilla Yeşilada’nın bügüne kadar ntvmsnbc’de yayınlanan tüm yazıları Oğuz Karamuk'un bugüne kadar ntvmsnbc'de yayımlanmış tüm yazıları Levent Gürses'in bugüne kadar ntvmsnbc’de yayınlanmış tüm yazıları Yarkın Cebeci’nin bugüne kadar ntvmsnbc’de yayınlanmış tüm yazıları Murat Arın’ın bugüne kadar ntvmsnbc’de yayınlanmış tüm yazıları Erhan Aslanoğlu'nun bugüne kadar ntvmsnbc'de yayımlanmış yazıları Kerem Alkin’in bugüne kadar ntvmsnbc’de yayınlanmış tüm yazıları Murat Yeşildere’ın bugüne kadar ntvmsnbc’de yayınlanmış tüm yazıları Oğuz Büktel’in bugüne kadar ntvmsnbc’de yayınlanmış tüm yazıları Mahmut Kaya’nın bugüne kadar ntvmsnbc’de yayınlanmış tüm yazıları İskender Özturanlı'nın bugüne kadar ntvmsnbc'de yayınlanmış yazıları Turgut Tokgöz'ün bugüne kadar ntvmsnbc’de yayınlanmış tüm yazıları Şükrü Küçükşahin’in bugüne kadar ntvmsnbc'de yayınlanmış tüm yazıları Burçin Mavituna'nın bugüne kadar ntvmsnbc'de yayınlanmış tüm yazıları Artunç Kocabalkan'ın bugüne kadar ntvmsnbc'de yayınlanmış tüm yazıları Ozan Tarman'ın bugüne kadar ntvmsnbc'de yayımlanmış tüm yazıları

	NTVMSNBC KULLANICILARININ TOP 10'u

	Bu haberi diğer okuyucularımıza tavsiye eder misiniz? hayır 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 kesinlikle

NTVMSNBC 'ye iyi erisim için
• Microsoft Internet Explorer
• Windows Media Player kullanın