| | | | Bu rakamların ifade ettiği yoksulluk, yaşanan krize rağmen hala 2.500 dolar dolayında olan Türkiye’nin kişi başına milli gelir rakamı göz önüne alındığında daha iyi anlaşılıyor.
Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNDP) verilerinden yaptığı hesaplamalara göre, özellikle Afganistan ve Sudan’ı, bırakın hemen her veride en önlerde yer alan 31 bin 910 dolarlık kişi başına milli geliri olan ABD ile karşılaştırmayı, 1.380 dolar milli geliri olan Mısır’la, 1.350 dolar milli geliri olan bir diğer Afrika ülkesi olan Swaziland’la bile kıyaslamak mümkün değil.
KOCAELİ’NİN YARISINDAN AZ ÜRETİMLE 26 MİLYONU BESLEMEK...
Örneğin Afganistan, 652 bin kilometrekarelik (km2) yüzölçümü ile Fransa’dan oldukça büyük bir alana, 1999 yılı verileriyle 25,9 milyonluk bir nüfusa sahipken, gayri safi milli hasılası (GSMH) sadece 4,1 milyar dolar.
Bu rakam, 1998 verileriyle İstanbul’da 43,7, Ankara’da 14,6, İzmir’de 13,8, Bursa’da 7.4, Adana’da 6,3 milyar, Antalya ve İçel’de 5,5’er milyar dolar, Konya’da 5, Manisa’da 4,7, sadece 1.2 milyon nüfusu olan Kocaeli’nde ise 9 milyar dolardı.
Ülkenin ihracatı ise yalnızca 80 milyon dolar. (Türkiye’nin ihracatının binde 2,7’si, 1 günlük ihracatı kadar) Afganistan’da kişi başına milli gelir 160 dolarken, 1998 yılında Türkiye’nin en fakir illeri olan Ağrı’da kişi başına gelir 827 dolar, Muş’ta ise 828 dolar düzeyindeydi.
Yine, 29 milyon nüfusu, 2 milyon 506 bin km2 ile Türkiye’nin 3 katından fazla yüzölçümü olan Sudan ise 9,4 milyar dolarlık milli gelirle İstanbul, Ankara ve İzmir’in arkasında kalıyor. Bu ülkelerin milli geliri 10 milyar doları dahi geçmezken, ABD’nin 1999 yılında milli geliri 8 trilyon 879,5 milyar doları, savunma harcamaları 1998 yılında 269,7 milyar doları buluyordu. ABD, Afganistan’ın 2.165 katı bir GSMH’ye sahipti.
Bir diğer ifadeyle Afganistan’ın GSMH’si ABD’nin GSMH’sinin binde 1’i bile değil, binde yarımından daha az düzeyde.
SOSYAL VERİLER FECİ DURUMU ORTAYA KOYUYOR...
Kadınların yüzde 84’ünün okuma-yazma bilmediği, halkın sadece yüzde 20’sinin şehirlerde yaşadığı, kadın başına çocuk sayısının 6,9 olduğu, 5 yaşına gelene kadar bin çocuktan 257’sinin öldüğü Afganistan ile benzer durumdaki Sudan, ekonomik ve sosyal açıdan ortaçağı hatta ilkel çağları yaşıyorlar. Bu rakamlar Pakistan ve Irak’ta daha iyi olmakla birlikte pek de farklı değil.
Üstelik Afganistan, 1979 Sovyetler Birliği işgalinden bu yana savaş içinde yaşıyor. Ülkenin Sovyet işgalinin yaşadığı yıl olan 1979’da 225 dolar kişi başına milli geliri son 22 yılda artacağına cari olarak yüzde 28,9 oranında azaldı. Dolardaki değer düşüşü de hesaba katıldığında kişi başına milli gelirdeki düşüş yüzde 50-60’ı buluyor.
Bu veriler, bu ülkelerin geniş çaplı bir savaşla ekonomik ve sosyal açıdan çok da büyük bir yıkıma uğramayacağını, zaten bundan kötüsünün olmayacağını da bir anlamda gösteriyor.
Çeşitli ekonomik ve sosyal göstergeler açısından ABD, Afganistan, Sudan, Pakistan ve Irak şöyle:
|
|
Bankaların kara tahtaları siliniyor
Wall Street'te 68 yılın en kötü haftası