| | | | Neyse, müsterih olmamız gerekiyor. Kendisine milli uydumuzu fırlatmak üzere eşlik eden meslektaşlarımızın bizi temin ettiği gibi, ve de kendi ifadesiyle, değerinin altında satılmasını kesinlikle engelleyecek ve: “Özelleştirme adam gibi yapılacak, parayı veren düdüğü çalacak”.
İşte bu değer meselesidir ki önümüzdeki günler bizleri pek meşgul etmeye aday. Özal döneminden bu yana özelleştirilmesi gündemde olan Türk Telekom Türkiye’nin yapısal reformlar konusundaki direncini simgeler hale geldi. Türkiye ekonomisini sarsan son finans krizini tek bir kişiye yüklemek ne kadar anlamsızsa da, Türk Telekom’un bir türlü özelleştirilmemesinde Ulaştırma Bakanı Sayın Enis Öksüz’ün de kişisel katkısı yadsınamaz.
2001’İN İLK YARISINA
Uygulanan üç yıllık istikrar programına göre 2000’in ilk yarısında özelleştirilmesi IMF’e taahhüt edilen Türk Telekom özelleştirilemediği gibi, hükümetin IMF’e yeni taahhütler arasında yine yerini aldı ve bu kez 2001’in ilk yarısında özelleştirilmesi programa alındı.
Seçilen model rağbet görmeyince, stratejik ortağa yönetim hakları verilmesi kararlaştırılan Türk Telekom’un değeri tartışma konusu. Bir dönem 30 milyar dolar değerden söz edilirken, dünyada telekomların çoğu hızla özelleştirilirken değeri 20 milyara düştü, şimdi ise 10-12 milyar civarında bir rakamdan söz ediliyor. Bloomberg ve Garanti Yatırım’ın yaptığı tahminlere göre, Akdeniz ve Doğu Avrupa ülkelerindeki telekom şirketleriyle karşılaştırıldığında, Türk Telekom’un değeri en fazla 8.7 milyar $ ediyor.
New Page 1
| |
FD/Satışlar
(milyar $) |
FD/Esas
Faaliyet Karı (milyar $) |
| |
2000B |
2001B |
2000B |
2001B |
| Matav |
2.7 |
2.4 |
8.7 |
n.a |
| Cesky
Telecom |
2.8 |
2.5 |
9.7 |
9.0 |
| OTE |
2.6 |
2.3 |
8.9 |
9.3 |
| Portugal
Telecom |
3.2 |
2.9 |
13.2 |
12.4 |
| Telecom
Italia |
4.0 |
3.8 |
16.9 |
15.0 |
| Ortalama |
3.1 |
2.8 |
11.5 |
11.4 |
| Türk
Telekom'un tah. piyasa değeri |
10.0 |
9.4 |
7.5 |
7.8 |
| TT'nin
tah. ortalama değeri: |
8.7 milyar
$ |
TÜRK TELEKOM-DEĞERLEME
Revize edilen özelleştirme programında Türk Telekom’nin fiyatının revize edilmemesi, aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı gibi, sorun yaratacak.
New Page 2
| |
Satış
(milyon $) |
Çalışan
sayısı |
Sat/Çal
($) |
Piy
değer (milyon $) |
Kar
marjı (%) |
| Telefonica |
20.168.142 |
127.193 |
158.602 |
71.193.929 |
49.2 |
| Telefones
de Mexico |
10.168.564 |
54.425 |
186.836 |
34.686.343 |
72.8 |
| Telefonica de
Argentina |
3.399.000 |
10.186 |
333.693 |
6.529.567 |
71.3 |
| Telecom
Argentina Stet |
3.183.000 |
14.040 |
226.709 |
3.090.956 |
72.0 |
| Türk Telekom |
3.045.470 |
45.051 |
67.600 |
|
|
| Hellenic
Telecom |
2.846.009 |
21.588 |
131.833 |
7.835.270 |
50.6 |
| Portugal Telecom |
2.826.164 |
18.490 |
152.956 |
10.309.323 |
45.5 |
| Telecom
de Sao Paulo |
2.693.560 |
18.930 |
142.291 |
6.376.347 |
|
| Telekom Polska |
2.481.038 |
71.982 |
34.467 |
7.976.150 |
47.2 |
| Telefonos
de Venezuela |
2.453.207 |
14.769 |
166.105 |
2.713.658 |
49.9 |
| Bezeq Israel |
2.235.000 |
6.480 |
344.907 |
4.239.606 |
51.9 |
| Brasil
Telecom Participacoes |
1.661.539 |
12.818 |
129.626 |
3.588.942 |
74.1 |
| Telecom de Chile |
1.471.019 |
9.933 |
148.094 |
3.411.116 |
52.7 |
| Cesky
Telecom |
1.312.082 |
21.653 |
60.596 |
3.558.243 |
49.6 |
| Magyar Tavkozlesi |
1.274.124 |
15.377 |
82.859 |
3.958.712 |
67.9 |
| Telefonica
del Peru |
1.237.367 |
5.750 |
215.194 |
1.355.311 |
72.5 |
| Rostelekom |
822.420 |
36.000 |
22.845 |
778.872 |
44.6 |
| Brasil
Telecom |
496.745 |
3.402 |
146.016 |
1.012.737 |
77.9 |
| St.Petersburg
Telephone |
49.123 |
7.295 |
6.734 |
134.070 |
|
Satışa göre 5’inci sırada olan Türk Telekom, çalışana göre 4.cü sıraya yükseliyor. Ancak Türk Telekom’nin verdiği sayılara değil de, Telekomünikasyon Kurumu Başkanı Fatih Mehmet Yurdal’ın verdiği bilgilere dayanarak bir hesap yapıldığında, 26 bini geçici olmak üzere 72 bin çalışanı olan Türk Telekom bu açıdan ikinci sıraya yükseliyor. Satış geliri/çalışan değeri ise $67,600’den $42,000’e, verimliliği de böylece 15.ci sıradan iki sıra aşağı kayıyor.
Fiyatının yanı sıra, Türk Telekom’nin özelleştirmesini zorlaştıran bir neden de talep sorunu. İhale şartnamesine göre, blok satışın gerçekleştirileceği konsorsiyumda çoğunluğun telekom deneyimi olan işin ehlisi bir yabancı ortağın olması şartı öngörülmüştür.
YABANCIDAN İLGİ AZALDI
Oysa, GSM pazarının sabit hat pazarına göre çok hızlı büyümesiyle, British Telecom ve France Telecom gibi potansiyel yabancı ortakların sabit hat operatörlerine olan ilgilerini azaldı. Kaldı ki, potansiyel yatırımcıların coğu ciddi nakit sıkıntısı içinde. 2000 yılında Avrupa’da verilen toplam kredilerin yüzde 35’i telekom şirketlerine verilmiş bulunuyor. Teknoloji şirketlerinin hisse değerlerindeki çöküş de olumsuz ek bir faktör.
Özelleştirme İdaresi ve hükümet kuşkusuz dünyada telekom şirket değerlerinin ne düzeyde olduğunu takip etmektedir. Değerlendirmeye belirleyecek olan unsur talip şirketlerin yatırım taahhüdü olmalıdır. Türk Telekom’un Sayın Öksüz’ün itiraz edemeyeceği bir değere böylece ulaşılır belki de...
| |
2000 özelleştirmede altın yıl
