| | | | Adaylık süresi boyunca, Türkiye’nin yerine getirmesi gereken uyum çalışmalarını, kısa ve orta vadeli hedeflerle ortaya koyan KOB açıklanır açıklanmaz, Türk kamuoyunda en çok tartışılan Kürt TV yayınları ile Kıbrıs sorunu olmuştur. Ne ki, KOB ve yıllık olarak yayınlanan Düzenli Rapor, siyasi hedeflerin yanı sıra, ekonomik hedefler de koymuştur. Türkiye açısında bu zorlu bir reform programı anlamına geliyor.
ÖZELLEŞTİRMEDE DİĞERLERİ ÖNDE
Düzenli Rapor, 2001 yılının sonuna kadar, gerçekleştirilmesi ya da ciddi adım atılması kaydı ile 29 ekonomik öncelikli hedef getiriyor. Müzakere sürecinin başlayabilmesi için, Türkiye’nin tamamlaması gerektiği ekonomide yeniden yapılanma takvimini bütün ayrıntıları ile tartıştığımız AB’nın Türkiye Temsilcisi Büyükelçi Karen Fogg bu konuda özetle şunları söylüyor: “Sizi, öbür adaylarla kıyaslayacak olursak, Polonya ekonomisinin Türkiye’ye göre daha serbest olduğunu söyleyebiliriz. Makro ekonomik istikrar Polonya’da başarı ile sağlanmıştır, özelleştirme çalışmaları da daha ileridir. İki ülke arasındaki farkı kapatmak için Türkiye’nin ısrarla istikrar programını sürdürmesi gerekir. Ancak Türkiye’nin en büyük sorunu vasıflı iş gücü eksikliğidir”.
EĞİTİMDEKİ UÇURUM
Gerçekten de, diğer aday ülkelerle ile karşılaştırıldığında, Türkiye’deki eğitim düzeyi düşük kalmaktadır. Okur-yazarlık oranı diğerlerine kıyasla çok düşüktür. Ve buna rağmen, Türkiye’nin GSYIH’dan eğitime ayırdığı yüzde 2,2’lik pay son derece düşüktür. Bu oran, Polonya ve Macaristan’dakinin yarısı bile değildir. Dünya Bankasının 1999 Dünya Kalkınma Raporu, bu politik tercihin sonuçlarını göz önünde seriyor. Polonyalıların yüzde 74’ü lise mezunu, yüzde 10’u üniversite mezunu iken, bu oran Macarlar için yüzde 63 ve yüzde 13, Türkler için ise sadece yüzde 17 ve yüzde 6 dır.
PİYASA KURALLARI TAM İŞLEMİYOR
Türkiye’nin makro ekonomik istikrar programının iddialı bir yapısal reform programına dayandırıldığına değinen Düzenli Rapor, bakınız nelere dikkat çekmektedir. İstikrar programının birinci yılını genel olarak başarılı bulan rapor, bununla birlikte, devletin ekonomiden çekilmediğine, bu nedenle de serbest pazar kurallarının henüz tam işlerlik kazanmadığına, bunun da rekabet kabiliyetini zedelediğine dikkat çekiyor. Devletin bir çok alanda müdahalesi nedeniyle pek çok alanda çarpıklıkların ortaya çıktığını belirten rapor, sürdürülebilir bir kamu finansman modelinin da henüz oluşturulmadığını vurguluyor. Özelleştirme sürecindeki kamu kuruluşlarının büyük yatırımlar yapılmaksızın verimliliğe kavuşamayacağını söyleyen rapor, verimlilik sorununun aynı şekilde özel sektör için de geçerli olduğunu belirtiyor.
ENERJİ PİYASİNA ÖNCELİK
KOB’un sırf kısa vadeli hedeflerinde bile, ekonomi, hükümet, devlet mekanizması yani, hepimizi yakından ilgilendiren konular onaltı başlık oluşturuyor. Örneğin, enerji başlığı altında, elektrik ve gaz sektörleri için bağımsız bir düzenleyici makam kurulması, iç enerji piyasası kurulması hedefleniyor. Fogg bu konuda, Türkiye’nin, enerji mevzuatını AB’ninki ile uyumlaştırmasını mali yardımın ikinci dilimi için olmazsa olmaz bir sart olarak ileri sürüyor. Telekom’da da uyum isteyen AB, telekom düzenleyici kurulunun güçlendirilmesini ve denetim yetkisi ile donatılmasını önemsiyor.
KAPSAMLI PROGRAM
Ekonomik kriter başlığı altında, istikrar programı doğrultusunda hedeflerden söz eden KOB, iç pazar başlığı altında “fikri mülkiyet hakları çerçevesinde korsanlıkla mücadele”den tutun da, “kamu alımları sisteminin şeffaflaştırılması”na kadar geniş bir uygulama alanını kapsıyor. Ulaştırma, balıkçılık, tarım, istatistik başlıkları altında, Türkiye’nin standartlarını yükseltip AB standartlarına uyumlaştırmasını hedef gösteren KOB, çalışma hayatını da doğrudan ilgilendiren hedefler gösteriyor: uyum çalışmaları için ayrıntılı bir programın hazırlanmasını talep eden AB “etkin ve bağımsız sosyal bir diyalogun kurulmasını sağlayacak koşulların hazırlanması, sendikal faaliyetin önündeki sınırlayıcı hükümlerin kalkması”nı istiyor.
Daha açık bir deyişle, Türkiye, müzakere sürecine girebilmek için istikrar programını başarmak zorunda olduğu gibi, buna ilaveten, derin ekonomik ve toplumsal reformlar gerçekleştirmek, dolayısıyla, toplumun bütün katmanlarını seferber etmek zorundadır. | |
SSSB: IMF'in görüşü olumlu
